Abstract

Adorno’nun “Minima Moralia’daki “Yanlış yaşamda doğru yaşam yoktur” önermesinin, genellikle “doğru” yaşam problemini reddeden etik karşıtı, kötümser bir konumlanışı temsil ettiği düşünülür. Oysa önermedeki “yanlış yaşam” ve “doğru yaşam” kavramlarının Adorno’nun felsefesinde birbiriyle nasıl ilişkilendirdiği irdelendiğinde, düşünürün “yaşam” ile “yaşam olmayan” arasında bir ayrım yapmış olduğu ve “sahte yaşam” içerisindeki her etik doğruluk iddiasının ideolojinin ürünü olduğunu ortaya koyduğu görülebilir. Adorno’nun bu etik eleştirisi, onu etiğin mutlak yadsınmasına götürmemekte, aksine Adorno kendi negatif etiğini, yaşam kavramını yeniden tanımlayarak kurgulamaktadır. “Doğru” yaşam öğretisi ile negatif etiğin nasıl birbirine bağlandığını göstermek için bu çalışmada, Adorno’nun “yanlış yaşam” kavramsallaştırmasına dair yeni bir yorum önerisi getirilerek “doğru” yaşam öğretisinin biçimsel ilkeleri ile “yaşam” kavramı arasındaki ilişki gösterilecektir.