Abstract

O T. W. Adorno αρχίζει το δοκίμιο ‘Education after Auschwitz’ με τη φράση: «Η πρωταρχική απαίτηση από την παιδεία είναι το Άουσβιτς να μην επαναληφθεί», ανάγοντας έτσι το ζήτημα μιας παιδείας προσανατολισμένης στην αποτροπή του ολέθρου, σε μια νέα ηθική προσταγή, σε ένα ιδανικό που αφορά το σύνολο. Αυτή η παρατήρηση αποκτά σήμερα ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας δεν έχει ως τις μέρες μας εκλείψει. Τα όλο και συχνότερα φαινόμενα βίας σε σχολεία των ΗΠΑ, της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής, αλλά και η αυξανόμενη βία σε σχολεία της Ελλάδας και των βαλκανικών χωρών υπό το βάρος της σημερινής πολυεπίπεδης κρίσης καθιστούν επίκαιρη μια αναψηλάφηση των βασικών εννοιών, τις οποίες εισήγαγε το έργο του T. W. Adorno για την εκπαίδευση. Στη σύντομη αυτή ανακοίνωση θα παρουσιάσουμε επτά βασικά σημεία πάνω στις έννοιες που ανέδειξε το έργο του φιλοσόφου, συζητώντας αυτές υπό το φως των σύγχρονων εμπειρικών δεδομένων και των φιλοσοφικών παρατηρήσεων. Οι μορφές ορθολογικότητας που αντιπαρατίθενται στην εκπαίδευση, η διττή μορφή της εκπαιδευτικής ιεραρχίας, η έννοια της τυποποίησης και της πραγμοποίησης, ο μηχανισμός της μνησικακίας καθώς και ο κριτικός αναστοχασμός, ως θεωρητική θεμελίωση ενός συνολικού εκπαιδευτικού επαναπροσανατολισμού, αναλύονται υπό το βάρος των σημερινών ερωτημάτων.