Abstract

غزالی، به عنوان یکی از اندیشمندان بزرگ جهان اسلام، نظریه‌های مهمی در بحث زبان دین ارائه کرده است. او با توجه به مبانی وجودشناختی و معرفت‌شناختی و رویکردهای کلامی و عرفانی، به مسئلۀ زبان وحی پرداخته است. مهم‌ترین اثر غزالی که به طور جامع به فهم قرآن اختصاص دارد جواهر القرآن است. غزالی در این اثر، که متعلق به دوران عرفان‌گرایی اوست، به صورت گسترده‌ای به فهم باطن قرآن و گذر از ظاهر آن پرداخته است. او با اتکا بر تبیین مخصوصی از ماهیت وحی و نیز با استناد به نظریۀ تطابق عوالم وجود سعی می‌کند نشان دهد که وحی چگونه و طبق چه ضوابطی تنزل می‌کند و حقایق عالم ملکوت چگونه در عوالم پایین‌تر تمثل می‌یابند. در گام بعد نشان می‌دهد که راسخان در علم باید طبق چه میزان و معیاری به درک مقاصد آن نائل آیند. این نظریه که باید آن را نظریۀ زبان تمثلی وحی نامید، با هیچ یک از نظریه‌های فیلسوفان دین در باب زبان دین یکسان نیست.