1. Wprowadzenie i idea wiodąca -- 2. Człowiek i jego działanie -- 3. Wartościowanie moralne: prawo, sumienie, dobro, zło.

Hasta mediado s del siglo pasado, el tema que nos ocupa, la presencia de Cristo en los sacramentos, se resumía y concentraba, po r no deci r que se agotaba, en la presencia real eucanstica. O sea el concept o 'presencia' de Cristo se reservaba en la practica únicamente para su realización máxima en la Eucaristía; era la presencia real somática la que absorbía cualquier otra forma de presencia sacramental, que en todo caso quedaba en la sombra. Subrayo lo de (...) presencia sacramental, porque obviamente la presencia divina llenándolo todo, abarcando el cosmo s y la historia, no era desconocida Po r lo que a mi se m e alcanza, la primera vez que en un documento eclesiástico se hace explícita referencia a la presencia de Cristo en los sacramentos es precisamente en la única encíclica enteramente consagrada a la liturgia que hasta hoy conocemos : la Mediator Dei promulgada por Pío XII el 20 de noviembre de 1947. La doctrina aquí propuesta ha tenido tal aceptación o recepción que pertenece ya, podríamos decir, al tesoro de la Tradición. (shrink)

Konserwatywni przeciwnicy prowadzenia badań naukowych na ludzkich embrionach argumentują, że od momentu poczęcia mają one status moralny równy statusowi ludzi dorosłych: zarodki mają takie samo prawo do życia jak dorośli. W artykule przedstawiam oryginalną argumentację za tym stanowiskiem, której źródła można znaleźć w XVII-wiecznej teologii moralnej i współczesnej teorii decyzji. Argumentacja ta nie odwołuje się do statusu ontologicznego embrionów, ale do pewnego typu rozumowania praktycznego na temat tego, co należy robić w rozmaitych sytuacjach niepewności. Na pierwszy rzut oka wydaje się (...) ona wzmacniać stanowisko konserwatywne, ponieważ nie zależy od kontrowersyjnych metafizycznych założeń na temat statusu zarodków czy kwestii ich potencjalności. W artykule pokażę jednak, że argumentacja ta obarczona jest poważnymi wadami, które sprawiają, że nie da się jej zastosować do uzasadnienia sprzeciwu wobec moralnej czy prawnej dopuszczalności np. badań na zarodkowych komórkach macierzystych. (shrink)

Predmet su rada rasprave o odnosu determinizma i slobode volje (tj. problem kompatibilnosti), odnosno implikacije koje imaju po moralnu odgovornost. Problemu se pristupa iz naturalističke perspektive iako se ne nudi odgovor na pitanje istine kauzalnog determinizma. Međutim, s ciljem da se ispita perspektiva za moralnu odgovornost, pretpostavlja se da je kauzalni determinizam potkrijepljen znanošću. Razmatra se pojam kauzalnog determinizma, a potom se ispituju izazovi koje argument konzekvenci postavlja pred slobodu volje shvaćenu kao mogućnost da se učini drugačije. Cilj je rada (...) pokazati da su u osnovi svakodnevne upotrebe pojma moralne odgovornosti slabiji uvjeti od slobode shvaćene kao mogućnosti da se učini drugačije. Na tim temeljima branimo zaključak da je moralna odgovornost kompatibilna s kauzalnim determinizmom. (shrink)

U prvom dijelu ovoga rada ukratko ću izložiti Berčićeva stajališta o moralnoj odgovornosti, pri čemu ću se usredotočiti na njegove prijedloge kriterija koje neki subjekt mora zadovoljiti kako bi mu se mogla pripisati moralna odgovornost. Posebno ću razmotriti njegov prikaz Strawsonova viđenja moralne odgovornosti i teorije prema kojoj moralna odgovornost ovisi o sposobnosti subjekta da bude “osjetljiv na razloge”. Tvrdit ću da skupine prema oba ova kriterija mogu biti subjekti kojima se pripisuje moralna odgovornost. Ovaj stav opravdavam (...) tvrdnjom da skupine imaju sposobnost djelovanja, tj. da skupine mogu biti djelatnici koji donose moralno relevantne odluke i izvršavaju moralno relevantna djelovanja. Posjedujući ove sposobnosti skupni djelatnici su moralni subjekti prikladni da budu moralno odgovorni za djela koja su učinjena u njihovo ime. U svojoj analizi oslanjat ću se na radove Philipa Pettita i Christiana Lista, dvojice filozofa koji su u novije vrijeme ponudili nove uvide na području teorije djelovanja. (shrink)

Este trabajo retoma la discusión acerca de la pertinencia de la teología en el espacio público, lo cual habría sido puesto en cuestión por la modernidad debido al vínculo de la teología con la religión. La religión, de perdurar, debía restringirse al ámbito de lo privado o de la conciencia, en sociedades cada vez más secularizadas y pluralistas. Sin embargo, el artículo no solo se refiere a la persistencia creativa de las religiones y de la teología en el espacio público, (...) sino incluso a la necesidad de un retorno de las espiritualidades y religiones, y de los discursos asociados a ellas, en aquellas sociedades desgastadas y carentes de sentido. Pero, sobre todo, se detiene en la emergencia y desarrollo creciente de nuevos espacios públicos: las plataformas y autopistas digitales, las redes sociales y todo ese conjunto de posibilidades que conlleva el “ciberespacio”. Es aquí donde se plantea un ineludible desafío para la teología: no se trata únicamente de servirse de estos nuevos espacios para difundir los propios saberes y hallazgos, o de reflexionar desde la fe acerca de estos nuevos ambientes; se trata, sobre todo, de ejercer la teología en esos espacios atendiendo a las coordenadas culturales que allí se están gestando. Del encuentro del Evangelio con la cultura digital han de surgir, entonces, nuevas formas de ser Iglesia, nuevas maneras de hacer teología y, sin duda, contenidos reformulados e, incluso, inéditos de la fe. (shrink)

The subject of the article is the moral and religious ambiguity of St. Paul’s conversion; rabbi Saul of Tarsus, who had previously been a persecutor of Christians, encountered a resurrected Jesus and proceeded to accept Him as the Messiah, becoming a zealous apostle. On one hand, the moral meaning of his conversion is a positive one, as it shows that even the worst villain can receive God’s forgiveness if they understand their mistake and change their behavior. On the other, however, (...) Paul’s case suggests that God’s mercy is an injustice—it shows that ceasing to do evil and accepting the true faith is enough to avoid punishment for previous evil deeds. The religious meaning of conversion is similarly ambiguous; on one hand God is merciful because He forgave a person who persecuted His followers because he understood his mistake, converted, and accepted the true faith. However, there is an injustice here; converted sinners and Christ’s persecutors may receive salvation given that they are baptized and join the Church, meanwhile people who are moral but do not believe in God and were not baptized cannot be saved despite never having committed any atrocity. (shrink)

Niektórzy twierdzą, że nawet jeśli ktoś nie wierzy, że embriony lub płody ludzkie mają jakiś szczególnie wyróżniony status moralny, to z ostrożności powinien traktować je tak, jak gdyby miały pełny status moralny. Pokażę, dlaczego takie rozumowanie jest niepoprawne.

The subject of the investigations presented in this article are the causes of historical shifting of the extensions of moral evaluations and psychiatric diagnoses. The current vagueness of the extensions of these categories of human behaviour is, on the hand, a result of the revision of too rigid assumptions concerning the criteria of psychic normalcy and pathology, and on the other, a source of extensive decomposition of the meaning of the central psychiatric and moral categories, and thus results in a (...) widespread arbitrariness of pronouncements. The characteristic trait of the growing trend to hold moral evaluations and psychiatric diagnoses coextensive is to be found, says the author, in two phenomena: in the occurrence of new psychiatric concepts, very remote from the traditional division into psychogenic and somatogenic impairments, in the criticism or psychiatry from the viewpoint of specific moral values and in the criticism of specific moral values from the viewpoint of psychiatry. A need is felt to establish a definition which will regulate the concept of sanity and in a completely new way and mark the boundary between moral evaluations and psychiatric diagnoses, returning in effect to the extensional exclusion of the procedures of moral evaluation and psychiatric labelling. (shrink)

O artigo se confronta com a problemática da relação entre teologia e ciências sociais. Sua pretensão é formular adequadamente os termos dessa relação, explicitando a importância, a função e o lugar das ciências sociais na elaboração do discurso teológico e no produto teológico. Começa apresentando o debate sobre a relação entre teologia e ciências sociais na América Latina nas últimas décadas através de seus principais interlocutores: Gustavo Gutiérrez e Clodovis Boff; Juan Luis Segundo e Ignácio Ellacuría. E conclui, (...) esboçando, de modo sistemático, ainda que em forma de tese, a estrutura teórica fundamental dessa relação. Ela tem a ver com o conhecimento da realidade na qual se vive a fé e que deve ser pensada teologicamente; com a dimensão social do reinado de Deus, assunto da teologia cristã; com o caráter social da teologia, enquanto teoria; e com a suspeita ideológica e o processe de des-ideologização e libertação da teologia. Palavras-chave: Social. Teologia. Ciências sociais. Mediação.This article presents the issue of the relationship between theology and the social sciences. For this purpose, the author seeks to formulate the terms of the relationship of these two areas of Knowledge, highlighting the importance, the role and the place of the social sciences in the development of the theological discourse and of the theological product. At the beginning of the text the author presents a discussion on the relationship between theology and the social sciences in Latin America in recent decades through its main representatives: Gustavo Gutierrez and Clodovis Boff, Juan Luis Segundo and Ignacio Ellacuria. The paper also presents a systematic outline of the fundamental theoretical framework of the relationship between theology and the social sciences, showing that this relationship binds to the knowledge of the reality in which faith is placed. In conclusion, the texts highlights that faith must be considered theologically on three levels: with the social dimension of the Kingdom of God, which is an issue of Christian Theology; with the social character of theology as a theory; with the ideological suspicion and with the process of liberation of theology. Key-words : Social. Theology. Social Sciences. Mediation. (shrink)

KOINONIA/ASETT MINGA/MUTIRÃO DE REVISTAS DE TEOLOGIA LATINO-AMERICANAS Teología de la Liberación y movimiento ecuménico: breve reflexión desde una práctica (Liberation Theology and ecumenical movement: a brief reflection from praxis).

A Estética deriva de uma crença que pode conter um erro grave, nos fundamentos, e toda sua edificação pode afundar. Oriunda da metafísica psicológica, ela pressupõe que o homem se divida em corpo e alma, como instâncias separáveis, tendo a alma prioridade por ser imutável, eterna e independente do corpo. Assim como a Lógica cuidaria das ilações da alma em termos analíticos, a Estética cuidaria das percepções corporais, das imagens corpóreas. Essa concepção cristã está presente em Descartes, Leibniz, Wolff, Baumgarten, (...) Kant, Fichte, Solger, Hegel e vários outros. (shrink)

Artykuł dotyczy zagadnienia wolności indywidualnej i problemu zagrożeń, jakie może pociągać za sobą hołdowanie niektórym jej odmianom. Klasycznie pojmowana wolność, zwana negatywną, utożsamiana z brakiem zewnętrznego przymusu, może stać w opozycji do tak zwanej wolności pozytywnej. To ostatnie pojęcie definiowane jest na ogół poprzez możność, co przywodzi na myśl jego związek z pojęciem władzy. Punktem wyjścia rozważań stała się analiza wybranych aspektów obu wolności. Rozróżnienie tych dwóch fenomenów jest istotne dla zrozumienia niektórych procesów zachodzących we współczesnej wspólnocie politycznej. Konsekwentne odwoływanie (...) się do paradygmatu tzw. wolności pozytywnej może bowiem przynosić trudne do przewidzenia konsekwencje w postaci uzasadnianej ideologicznie ingerencji w wiele sfer ludzkiego działania. Za szczególnie brzemienne w skutki należy uważać konotacje tzw. wolności pozytywnej i równości. W istocie bowiem wolność pozytywna, a szczególnie jej postulat szerzenia równości, staje się pretekstem dla zwiększania zakresu politycznego panowania. Może to wyrażać się w dążności do urzeczywistniania aspiracji jednych grup społecznych kosztem innych. Takie podejście siłą rzeczy stoi w opozycji do poglądów upatrujących fundamentów społecznego porządku w prymacie wolności negatywnej i obowiązywaniu zasad sprawiedliwości. Wspomniana ingerencja instytucji państwa w ludzkie działanie, będąca skutkiem propagowania niektórych aspektów koncepcji „wolności do” może grozić redukcją podmiotowości moralnej osób. (shrink)

En el artículo se hace la presentación de las ideas que san Agustín destaca sobre la Virgen María en sus sermones de Navidad. Se hace en primer lugar una presentación de dichos sermones, para posteriormente abordar el tema de los dos nacimientos de Cristo, que es usado para explicar las dos naturalezas en Cristo (divina y humana). Se destacan asimismo los sermones navideños en los que san Agustín señala el paralelismo entre la Virgen María y la Iglesia, ya ambas son (...) vírgenes y madres. Como un tema central de los sermones de Navidad de san Agustín, el artículo destaca la virginidad perpetua de María. Finalmente se ofrecen unas conclusiones en las que se pone de manifiesto que los sermones de Navidad de san Agustín que tratan sobre la Virgen María son parte de su “teología predicada”. Así como sus grandes tratados desarrollan la Mariología, sus sermones son la popularización de dicho pensamiento mariano. (shrink)

KOINONIA/ASETT MINGA/MUTIRÃO DE REVISTAS DE TEOLOGIA LATINO-AMERICANAS Teología de la Liberación y Cristianismo Mundial: hacia una recuperación del Cristianismo culturalmente plural (Liberation Theology and World Christianity: towards the recovery of Christianity culturally plural).

Nauczanie etyki w szkole uznawane jest za ważne i potrzebne. Ale czy etyki można się nauczyć? I czy nauczanie jej powinno polegać na przekazywaniu wiedzy o koncepcjach etycznych, ewentualnie dyskusji wokół nich, czy raczej na kształtowaniu moralnych postaw uczniów i właściwych zachowań? Artykuł podejmuje namysł nad tymi problemami w nawiązaniu do różnych tradycji myśli etycznej i teorii moralności. Za główny punkt odniesienia i podstawę praktyki edukacyjnej proponuje przyjąć odnowioną współcześnie Arystotelesowską etykę cnót. Koncepcja phronesis jako rozumności praktycznej, pozwalającej tworzyć sądy (...) moralne wrażliwe na kontekst i uwzględniające złożoność trudnych do uzgodnienia interesów i dóbr, wydaje się dla edukacji moralnej wciąż aktualnym modelem. Nauczanie i dyskusja nastawione na rozważanie konkretnych przypadków i opowieści, czyli kształcenie umiejętności tego typu osądu, pozwala uniknąć zagrożeń, jakie niesie nauka skupiona na zagadnieniach teoretycznych: uwikłania w definicyjne niejasności w określaniu wartości moralnych, czy myślenia oderwanego od emocji i od doświadczenia. Nauka polegająca na analizie filozoficznej tradycji wiąże się z ryzykiem, iż przekazywana wiedza okaże się nieadekwatna do wieku i poziomu osobistego rozwoju ucznia, generując moralny subiektywizm i relatywistyczny sceptycyzm. Argument ten nie jest jednak skierowany przeciwko teoretyzowaniu i wprowadzaniu abstrakcyjnych rozważań w procesie kształcenia, nawet na najwcześniejszych etapach: teoretyzowanie i budowanie racjonalnych uzasadnień jest potrzebne, ale powinno wynikać z inspiracji i rozwoju intelektualnych predyspozycji, a nie z przekazu gotowej wiedzy. (shrink)