This paper is a reply to Jan Wolenski's polemics (Filozofia Nauki 1/2000) against the author's essay „On the Epistemic Impotence of Analytical Philosophy” (Filozofia Nauki 3-4/1998). The author expresses his conviction that it is in analytical philosophy that the most interesting - and at the same time well-established - cognitive results have been reached, but many of these results have been obtained, not thanks to the declared semantic method, but thanks to the phenomenological method, which have been used (...) at least unconsciously. Therefore the gap between phenomenology and analytical philosophy is not so huge as it might seem at first glance. (shrink)

The article reviews the book Filozofia analityczna. Koncepcje, metody, organiczenia [Analytic Philosophy. Concepts, Methods, Limitations], by Tadeusz Szubka.

W Encyklice Fides et ratio Jan Paweł II nawołuje do współpracy teologii z filozofią. Podkreślając inspirującą rolę teologii dla filozofii, większy nacisk kładzie jednak na potrzeby dowartościowania filozofii, zwłaszcza metafizyki, która w wielu środowiskach, nawet w uczelniach kościelnych, została zaniedbana. Wśród licznych antymetafizycznych nurtów współczesnych, Papież wymienia pozytywizm, materializm, scjentyzm i relatywizm. Różniąc się od siebie nurty te maja jednak z sobą coś wspólnego. Pozytywizm za źródło i kryterium prawdy uznaje doświadczenie zmysłowe. Zdania o zjawiskach danych w doświadczeniu maja wartość (...) prawdopodobną. Zawsze istnieje możliwość ich zakwestionowania. Stąd relatywizm prawdy. Prócz tego ograniczenie poznania de empirii implikuje zamkniecie się na rzeczywistość pozazmysłową, duchową. Z nieuprawnionego metodologicznie przekonania, ze to co niepoznawalne zmysłami nie istnieje, rodzi się materializm. Konieczność dotyczy systemów formalnych, one jednak nie mają charakteru ontologicznego, nie mówią same z siebie niczego o rzeczywistości. Opierają się na konwencjach. To stanowi inne źródło relatywizmu. (shrink)

W Encyklice Fides et ratio Jan Paweł II nawołuje do współpracy teologii z filozofią. Podkreślając inspirującą rolę teologii dla filozofii, większy nacisk kładzie jednak na potrzeby dowartościowania filozofii, zwłaszcza metafizyki, która w wielu środowiskach, nawet w uczelniach kościelnych, została zaniedbana. Wśród licznych antymetafizycznych nurtów współczesnych, Papież wymienia pozytywizm, materializm, scjentyzm i relatywizm. Różniąc się od siebie nurty te maja jednak z sobą coś wspólnego. Pozytywizm za źródło i kryterium prawdy uznaje doświadczenie zmysłowe. Zdania o zjawiskach danych w doświadczeniu maja wartość (...) prawdopodobną. Zawsze istnieje możliwość ich zakwestionowania. Stąd relatywizm prawdy. Prócz tego ograniczenie poznania de empirii implikuje zamkniecie się na rzeczywistość pozazmysłową, duchową. Z nieuprawnionego metodologicznie przekonania, ze to co niepoznawalne zmysłami nie istnieje, rodzi się materializm. Konieczność dotyczy systemów formalnych, one jednak nie mają charakteru ontologicznego, nie mówią same z siebie niczego o rzeczywistości. Opierają się na konwencjach. To stanowi inne źródło relatywizmu. (shrink)

Many contemporary philosophers, especially the \"post-modern ones,\" claim that analytical philosophy has committed self-destruction by undermining the position of cognitive realism and questioning its main pillars: theory of objective reference of expressions and correspondential theory of truth. One of such philosophers is Rorty, an indefatigable critic of the conception of \"right representations,\" a concept that - according to him - is \"an empty compliment which we pay to helpful beliefs while realising our intentions.\" In order to support his nihilistic position, (...) Rorty many times refers to Quine. In my paper I seek to answer the question whether Rorty\'s and the views of other post-modern philosophers can be supported by Quine\'s philosophical conceptions. Analysing some selected trends of his philosophy, in particular the thesis about indeterminacy of reference (ontological relativity), I seek to prove that - contrary to Rorty\'s claim - Quine did not devalue the idea of objective reference. I also prove that the semantic concept of truth as relativised to the model of language plays in Quine\'s epistemology an equally essential role to the role of the immanent concept of truth as \"disquotational.\" The former is closer to the correspondential conception of truth. The conclusions which Rorty draws from the conception of Quine are rash, and sometimes they are an outcome of biased interpretation. (shrink)

The article reviews the book Filozofia analityczna. Koncepcje, metody, organiczenia [Analytic Philosophy. Concepts, Methods, Limitations], by Tadeusz Szubka.

The article reviews the book Filozofia analityczna. Koncepcje, metody, organiczenia [Analytic Philosophy. Concepts, Methods, Limitations], by Tadeusz Szubka.

The article reviews the book Filozofia analityczna. Koncepcje, metody, organiczenia [Analytic Philosophy. Concepts, Methods, Limitations], by Tadeusz Szubka.

This is a review article of a recently published guide to the philosophy of language, Przewodnik po filozofii języka, Wydawnictwo WAM, Kraków 2016). The article presents this publication against a background of other monographs and guides devoted to the topic of the contemporary philosophy of language which have been published in English. It aims at highlighting the main issues discussed by this philosophy, as well as its relation to linguistics.

Author: Bogusz-Bołtuć Ewa Title: WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ’S DISJUNCTIVE DEFINITION OF ART. IN ANALYTIC PHILOSOPHY OF ART (Władysława Tatarkiewicza alternatywna definicja sztuki a analityczna filozofia sztuki) Source: Filo-Sofija year: 2011, vol:.13/14, number: 2011/2-3, pages: 591-600 Keywords: WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ, ALTERNATIVE DEFINITION OF ART, DISJUNCTIVE DEFINITION OF ART, BERYS GAUT Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:As a historian of ideas, Władysław Tatarkiewicz sought to introduce order to the meanders of philosophical debates of (...) the past, but as a philosopher, he tried to determine what a given thing is. In this essay I will attempt to show that the voice of Tatarkiewicz was significant for the philosophical debate about ‘what art is?’. In the fifties of the twentieth century, Morris Weitz concluded that defining art through describing the necessary and sufficient conditions for something to be a work of art, is unfounded. His thesis not only began the anti-essentialist trend in analytic aesthetics, but also prompted attempts to define art by drawing attention to its relational properties. In the disjunctive definition of art, which he formulated in the late 1960s, Władysław Tatarkiewicz opened a new option, where to get something regarded as a work; it is enough to set certain minimal sufficient conditions. What’s more, this way of defining art seems to be one of the more promising projects. The latest version of the disjunctive definition of art, the cluster definition of art by Berys Gaut, is also part of a trend set by the Tatarkiewicz’s definition. (shrink)

Filozofia analityczna po logicyzmie Fregego i atomizmie logicznym Russella odziedziczyła szereg założeń związanych z istnieniem rodzajowej dziedziny bytów indywidualnych, których tożsamość i elementarne określenia już mamy zdefiniowane. Te „indywidua” istnieją tylko w idealnych „światach możliwych” i nie są niczym innym jak zbiorami posiadającymi strukturę bądź czystymi zbiorami matematycznymi. W przeciwieństwie do takich czysto abstrakcyjnych modeli, Hegel analizuje rolę pojęciowych rozróżnień i odpowiednich brakujących inferencji w rzeczywistym świecie. Tutaj wszystkie obiekty są przestrzennie i czasowo skończone. Nawet jeśli rzeczywiste rzeczy (...) poruszają się zgodnie z pewnymi formami, są tylko momentami w całościowym procesie. Wszelako, formy te nie są przedmiotami bezpośredniej, empirycznej obserwacji, lecz zakładają udane i powtarzalne działania i akty mowy. W rezultacie żadna semantyka odnoszącej się do świata referencji nie może obyć się bez kategorii Heglowskich, które wykraczają daleko poza narzędzia opartej wyłącznie na relacjach logiki matematycznej. (shrink)

This article aims to show that our acceptance or non-acceptance of certain facts is influenced by our adoption of a philosophical world-picture as a kind of background knowledge on the basis of which one decides what does or does not exist, and what is true or false. For this purpose, I discuss the positions of the existential Thomists, as well as those of Wittgenstein and Abel, while also occasionally invoking the work of Putnam and Fleck. To begin with, it is (...) demonstrated that philosophical facts are accepted on the basis of a world-picture that is itself a tangle of facts, values, and theories exhibiting varying degrees of generality. Whether we embrace them or not is thus not determined by any sort of direct experience. There are no neutral philosophical facts. Our world-picture suggests what sort of facts we are prepared to accept, and what methods we use to explain them. It is on precisely this that the heuristic role played by world-pictures in “creating” philosophical facts depends. (shrink)

Obszerna antologia Logika i język z analitycznej filozofii języka, do której J. Pelc wybrał i przełożył teksty, była przez wiele lat wykorzystywana w nauczaniu i badaniach w Polsce. W udany sposób przedstawia niektóre dyskusje toczone w ramach filozofii analitycznej. Jednakże obok tekstów kluczowych, które weszły do kanonu tej tradycji, zawiera także prace marginalne i mało znaczące. Zaskakujące jest pominięcie przez Pelca kilku bardzo ważnych filozofów i ich dorobku, a podane we wstępie do antologii uzasadnienie tych braków jest niekompletne i mało (...) przekonujące. (shrink)

W artykule przeanalizowano historyczne okoliczności narodzin i rozwoju logicznego empiryzmu. Jego główne założenia przedstawiono na tle stanowisk krytycznych, wobec tego nurtu. Podstawowym wnioskiem, jaki można wyciągnąć z przedstawionej a artykule analizy jest teza, że nurt ten nie powinien być rozpatrywany, jako tradycyjnie pojmowana szkoła filozoficzna. Ujmowanie go w ten sposób było podstawową przyczyną ahistoryczności jego dotychczasowej krytyki. Bliższe prawdzie jest stwierdzenie, że logiczny empiryzm, ukształtowany w określonych realiach historycznych, jest specyficzną postawą naukową czy też zbiorem postulatów metodologicznych, ukształtowanych w obliczu (...) kryzysu głównych dziedzin życia publicznego lat 20 i 30 XX wieku. (shrink)

Stanley Cavell (1926–2018) jest jednym z tych filozofów, którzy świadomie wychodząc od założenia wzajemnego dopełniania się filozofii i literatury, rozwijają swą refleksję teoretyczną na przecięciu obu tych dziedzin, traktując ową refleksję jako formę pisarstwa. W opinii Cavella literatura w niczym nie ustępuje poznawczo filozofii w kategoriach wartości poznawczych. Cavell posuwa się nawet do zakwestionowania zasadności sztywnego, nieprzezwyciężalnego podziału na te dwie dziedziny, zaś własne pisarstwo określa mianem krytyki epistemicznej, będącej swego rodzaju krytyką literacką. Choć sam wywodzi się ze szkoły analitycznej, (...) Cavell pozostaje niezwykle krytyczny wobec tej tradycji filozofowania, zarzucając jej, jak sam to ujmuje, „zapomnienie o ludzkim głosie”, utratę kontaktu z rzeczywistością, jak również wyalienowanie się z życia – ostatecznie nazywając filozofię analityczną „dyscypliną najbardziej obcą życiu i pisaniu”. Równocześnie sam zwraca się ku tradycji kontynentalnej, próbując połączyć te dwie odmienne tradycje intelektualne w ramach własnej refleksji filozoficznej. Tak oto Cavell sytuuje się na skrzyżowaniu rozmaitych obszarów i nurtów intelektualnych, zaś jego pole badawcze jest niezwykle szerokie i zróżnicowane – obejmuje filozofię, literaturę, film, teatr i muzykę. W niniejszym artykule zamierzam skupić się na kilku wybranych aspektach dzieła Cavella, nadal nie do końca rozpoznanych w ramach poświęconych mu studiów – takich jak użytek z pojęć filozoficznych oraz wybrane metody, wykorzystywane przez Cavella do interpretacji tekstów literackich, jak problem parafraz, metoda literalizacji języka (w kontekście Cavellowskiej analizy _Końcówki _Becketta), problem dzieła otwartego, zagadnienie zwyczajności związane z Cavellowską wersją filozofii języka potocznego (w kontekście wybranych cech filozofii Wittgensteina). Pod koniec tekstu kilka uwag poświęcam również hermeneutyce Cavella i sugeruję kontekst, w jakim można ją powiązać z innymi nurtami filozofii, zwłaszcza z filozofią Innego, wypracowaną przez Emmanuela Levinasa. (shrink)

Rezultaty badan filozofów religii związanych z nurtem analitycznym są w naszym kraju mało znane, w każdym razie znacznie mniej, niż na to zasługują. Tłumaczenia prac zaliczanych już do klasyki w tej dziedzinie badan filozoficznych można policzyć na palcach jednej ręki. Są to następujące pozycje: Ludwig Wittgenstein, Uwagi o religii i etyce; John L. Mackie, Cud teizmu; John Hick, Argumenty za istnieniem Boga; Alvin C. Plantinga, Bóg, wolność, zło; Richard Swinburne, Spójność teizmu, oraz cenna antologia ważniejszych esejów wydana w serii: Fragmenty (...) filozofii analitycznej pod zbiorczym tytułem: Filozofia religii. Niedawno nakładem PWN, w cyklu publikacji z szeroko pojętego religioznawstwa, ukazał się przekład pierwszej pracy, którą można traktować jako elementarne wprowadzenie do zagadnień podejmowanych przez analityczną filozofię religii. (shrink)

Rezultaty badan filozofów religii związanych z nurtem analitycznym są w naszym kraju mało znane, w każdym razie znacznie mniej, niż na to zasługują. Tłumaczenia prac zaliczanych już do klasyki w tej dziedzinie badan filozoficznych można policzyć na palcach jednej ręki. Są to następujące pozycje: Ludwig Wittgenstein, Uwagi o religii i etyce; John L. Mackie, Cud teizmu; John Hick, Argumenty za istnieniem Boga; Alvin C. Plantinga, Bóg, wolność, zło; Richard Swinburne, Spójność teizmu, oraz cenna antologia ważniejszych esejów wydana w serii: Fragmenty (...) filozofii analitycznej pod zbiorczym tytułem: Filozofia religii. Niedawno nakładem PWN, w cyklu publikacji z szeroko pojętego religioznawstwa, ukazał się przekład pierwszej pracy, którą można traktować jako elementarne wprowadzenie do zagadnień podejmowanych przez analityczną filozofię religii. (shrink)

Przypadek i Opatrzność Boża. Uwagi metodologiczne z Pascalem w dalszym tle Wedle autora tego artykułu, analityczna filozofia religii nie powinna być zamknięta dla innych sfer kultury i ignorować lub lekceważyć osiągnięć innych, zarówno przeszłych, jak i współczesnych prądów filozoficznych. Filozof analityczny, w tym analityczny filozof religii, może zatem szukać inspiracji również poza sferą filozofii analitycznej. Jednocześnie nie oznacza to, że filozof analityczny ma lekceważyć nauki przyrodnicze lub nie troszczyć się o precyzję języka i właściwe argumenty. Troska o precyzję (...) językową i stosowanie odpowiedniej argumentacji ma kluczowe znaczenie dla tożsamości filozofii analitycznej. Ten artykuł, biorąc pod uwagę wskazane nastawienie metafilozoficzne, poświęcony jest krytycznej dyskusji na temat niektórych problemów poruszonych przez prof. Dariusza Łukasiewicza, w jego wybitnej pracy w dziedzinie filozofii religii, noszącej tytuł Opatrzność Boża, wolność, przypadek. Studium z analitycznej filozofii religii. (shrink)

Memories, dreams, thoughts is an autobiographical book by Carl Gustav Jung in which the author deliberates on his life not only as a famous psychotherapist, but also as a protestant, psychiatrist, traveler, philosopher and mystic. Jung shows the paths that lead him to creating his own analytical branch of depth psychology and to revolutionizing the approach to the mechanisms of working with patients of mental hospitals. Although the book could be read as an autobiography only, we can also find a (...) part of the history of psychiatry, journeys diaries, analyses of dreams and even some philosophical and mystical reflections. (shrink)

There are three chief aims of the paper. First, it presents in short the beginning of the analytic philosophy of religion, its development, issues, and methods. Second, it puts forward a hypothesis that in the last five decades analytic philosophy of religion has been dominated by the epistemological paradigm, i.e. in most cases, any problem in question has been studied as part of the general problem of rationality of religious belief. That situation is changing slowly towards achieving more balance between (...) the issues of epistemology of religion and those concerned with philosophical theology. Third, the paper provides criteria for the classification of the different ways to understand the rationality of religious belief: the rationalistic and evidentialist approach, the natural theology approach, the Wittgensteinian fideism and Reformed epistemology approaches. A brief description of each of those four positions in epistemology of religion is included. (shrink)