Artykuł podejmuje zagadnienie prawdy w literaturze. Punktem wyjścia dla analiz jest koncepcja Romana Ingardena. Odmawia on dziełu literackiemu jako dziełu sztuki prawdziwości w sensie logicznym. Według Ingardena literackie dzieło sztuki jako przedmiot czysto intencjonalny niczego nie orzeka o świecie transcendentnym. Prawdę w dziele literackim można jednakże ujmować jako jej objawianie. -------------- Zgłoszono: 03/09/2020. Zrecenzowano: 22/10/2020. Zaakceptowano do publikacji: 10/11/2020.

This article contains a review of contexts used in school-didactics of literature. The definition of intertextuality, context and other theoretical problems are considered in the first chapter. Second chapter contains a review of each kind of contexts. At the beginning the author describes the literary contexts related to the analyzed by the means of allusion. He also writes about Bible and mythology. The following part consists of a review of auxiliary contexts, which belong to other sciences: history of literature, history, (...) philosophy, ethics, psychology,’ sociology and geography. The next part covers the texts of culture: aesthetics, theatre, film, music, painting, sculpture, architecture and museum-exhibitions. The last chapter contains suggestions of how to use contexts during Polish language lessons: their place teaching programs as well as presence on various educational stages. The final part of this work contains a description of problems and advantages connected to the usage of contexts in literature didactics. (shrink)

Plato gradually reaches the concept of the “Good itself” in the most extensive dialogue (apart from The Laws). The dramaturgy of Republic was included in the pedagogical idea. Plato’s own brothers, Glaucon and Adeimantus, representatives of the aristoia, want to hear from Socrates logically based instruction on what is really good and why, regardless of the prevailing public opinion in Athenian society. They both know that the most valued asset is the wealth and political influence that the use of force (...) provides. Thanks to this, you can effectively appear to be the fairest among citizens, despite the fact that you are extremely unjust. Appearances are highly valued in social life. Only minds exceptionally open to dialectics seek the truth, not content with appearances. Socrates introduces listeners to the knowledge of “the Good itself”, the “form of the Good”, as the most perfect object of knowledge and at the same time the highest principle. The Good, identical with the “One”, “is” above substance (509b). (shrink)

Przedmiotem artykułu jest ważna nie tylko w europejskiej tradycji symbolika związana z górską wspinaczką. Obrazuje ona wewnętrzną „drogę ku górze”, zarówno wysiłki poznawcze, jak i towarzyszące im kształtowanie charakteru. Uzupełnieniem artykułu są wypowiedzi znanych himalaistów związane z ekstremalnymi sytuacjami, jakie przeżywali w górach.

The objective of the article is to recall the European philosophical basis of the philosophical culture, inextricably connected with ancient Greece and its language. Plato’s philosophy is in the very core of the culture and its salient component is the doctrine of anamnesis. The elements of the doctrine are dispersed in numerous dialogues, particularly in Meno, Phaedo, Phaedrus, therefore they are given more attention. Platonic reflection on anamnesis is related to his view on the soul whose development is associated with (...) the process of cognizing, being essentially tantamount to recalling of what the soul saw before its imprisonment in the body. The role of myth in Plato’s philosophy, as well as in European culture as a whole, has been discussed, along with the main subject. On the background of the Platonic thought, examples of its reception in Polish Renaissance philosophy and in the poetry of the Romantic period has been presented. (shrink)

Artykuł przedstawia proces twórczy Wiesława Myśliwskiego. Skupia się szczególnie na dwóch aspektach pracy pisarza. Pierwszy z nich Myśliwski określa terminem „bezradność owocująca”, to stan, który bezpośrednio poprzedza pisanie. Drugi określiłam jako „teorię pierwszego zdania”, a pojęcie to utworzyłam na bazie wypowiedzi pisarza. Artykuł zawiera analizę pierwszych zdań powieści Wiesława Myśliwskiego. Sygnalizuję możliwość zestawienia „bezradności owocującej” z innymi, choć podobnymi, koncepcjami procesu twórczego m.in. Emila Ciorana czy Sandora Maraiego.

Die vorliegende Publikation wurde zum Jubiläumsjahr 2000 von Sozialwissenschaftlern am Lehrstuhl für Wirtschaftsgeschichte und Geschichte der Wirtschaftslehre der staatlichen Universität Łódz vorbereitet. Das Buch hat vor allem ein theoretisches Ziel. Die Autoren, ausschließlich Wissenschaftler die diesem Lehrstuhl angehören, wollen die logische Struktur der päpstlichen Lehre, ihre Methode, Prinzipien und letztlich ihr Verhältnis zur empirischen Realität beschreiben.

Die vorliegende Publikation wurde zum Jubiläumsjahr 2000 von Sozialwissenschaftlern am Lehrstuhl für Wirtschaftsgeschichte und Geschichte der Wirtschaftslehre der staatlichen Universität Łódz vorbereitet. Das Buch hat vor allem ein theoretisches Ziel. Die Autoren, ausschließlich Wissenschaftler die diesem Lehrstuhl angehören, wollen die logische Struktur der päpstlichen Lehre, ihre Methode, Prinzipien und letztlich ihr Verhältnis zur empirischen Realität beschreiben.