Artykuł dotyczy kilku aspektów korespondencji Gustawa Waliszewskiego, skierowanej do Juliana Bartoszewicza w latach 1853–1855 i stanowiącej obecnie część Archiwum rodziny Bartoszewiczów z Archiwum Państwowego w Łodzi. Listy, obejmujące 163 karty, scharakteryzowane zostały z kilku perspektyw: a) biograficznej, która daje wgląd w osobowość młodego, ledwie zaczynającego karierę naukową człowieka, marzącego o karierze „narodowego Thierry’ego”; b) genetycznej, która listy traktuje jako materiał dokumentujący proces twórczy nad studiami historycznymi i felietonami dla „Dziennika Warszawskiego”, a także opisuje zmagania debiu­tanta z ograniczeniami cenzuralnymi; c) prasoznawczej (...) – związanej z obszernie eksplorowaną w listach tematyką rozwoju „Dziennika Warszawskiego”, jego rywalizacji z „Gazetą Warszawską” i walki o wpływy pisma na prowincji. Dodat­kowym kontekstem staje się cykl artykułów wspomnieniowych poświęconych Waliszewskiemu autorstwa Juliana Bartoszewicza, które stanowią swoiste dopełnienie niezachowanego bloku listów Bartoszewicza do Waliszewskiego. (shrink)

Supplements to German newspapers in Lodz in the interwar period promoted an extremely modern type of woman, in line with the latest world trends. German magazines „Die Welt im Bilde. Sonntagsbeilage zur Neuen Lodzer Zeitung” and „Illustrierte Wochenblatt. Beilage zur Neuen Lodzer Zeitung” registered changes in lifestyle and propagated them among Lodz readers. The fashion promoted by Lodz accessories and lifestyle did not differ in any way from the latest European and world models. It was an expression of striving for (...) modernity, for changing the way of thinking not only about women, but about the whole society. Introducing modern ideas into magazines resulted in the dissolution of old and obsolete forms. (shrink)

Der Beitrag besteht aus zwei Teilen: der erste ist eine kurze Einführung in das Leben und das Werk der bedeutenden österreichischen Mittlerin der polnischen Literatur. Der zweite ist ein Interview mit Prof. Dr. Gerda Leber-Hagenau, die - geboren in Lodz am 11. Dezember 1918 - sich an ihre Heimatstadt und deren Eigentüm1ichkeiten erinnert. Gerda Leber-Hagenau nimmt auch Stellung zur Aufnahme der polnischen Literatur in Österreich.

The main theorem says that a consequence operator is an effective part of the consequence operator for the classical prepositional calculus iff it is a consequence operator for a logic satisfying the compactness theorem, and in which every finitely axiomatizable theory is decidable.

W.E.B. Du Bois’s elegy for his infant son, “Of the Passing of the First-Born,” in The Souls of Black Folk, has received relatively scant attention from political theorists. Yet it illuminates crucial developments in Du Bois’s political thought. It memorializes a tragedy central to his turn from scientific facts to rhetorical appeals to emotion. Its rhetoric also exemplifies a broader tension in his writings, between masculinist and elitist commitments and more insurrectionary impulses. In its normalizing rhetorical mode, which dominates, the (...) elegy depicts an idealized patriarchal bourgeois household—potentially eliciting white readers’ sympathetic identification, but failing to displace the gendered and classed logic of racial exclusion. Its moments of transgressive rhetoric complicate or refuse such identification, celebrating Burghardt’s racial impurity and invoking a lineage of black maternal ambivalence. Though each is vexed and ephemeral, these moments of transgressive rhetoric reveal countervailing impulses that Du Bois would articulate in later writings. (shrink)

Experiments with remote perception and Random Event Generators (REG) performed over the last decades show small but significant anomalous effects. Since these effects seem to be independent of spatial and temporal distance, they appear to be in disagreement with the standard scientific worldview. A very simple explanation of quantum mechanics is pre- sented, rejecting all unjustified claims about the world. A view of mind in agreement with cognitive neuroscience is introduced. It is argued that mind and consciousness are emer- gent (...) properties of the brain and are understandable without any nonphysical assumptions. A plausible explanation of the results of anomalous experiments, based on the concept of synchronicity, introduced by C.G. Jung and advocated by W. Pauli, is offered. A proof is given that strong correlations should exist between any systems that once interacted. Synchronicity events between parts of the brain and physical objects may be sufficient to explain the results of anomalous experiments. Standard physics is sufficient to understand these phenomena. Motto. (shrink)

Neuronauki dokonały znacznego postępu w rozumieniu wyższych czynności poznawczych, w tym procesów decyzyjnych. Brakuje jednak zarówno prostych modeli, które pozwolą wyobrazić sobie te procesy, jak i głębszej refleksji nad wpływem tych wyników na zrozumienie natury umysłu, rozproszenia obaw, że nie jesteśmy tylko automatami. Płodny punkt widzenia na kwestię reprezentacji mentalnych daje próba zrozumienia, w jaki sposób informacja reprezentowana jest przez mózgi, jak w przybliżony sposób opisać stany mózgu tak, by można je było zinterpretować jako reprezentacje mentalne odnoszące się do umysłu. (...) Czym jest w nas to, co podejmuje decyzje? Jest to kluczowa kwestia dla zrozumienia wielu zagadnień klasycznej filozofii, od wolnej woli i problemu ciała i umysłu poczynając. Chociaż iluzja homunkulusa jest silna można się od niej uwolnić. Analiza procesów podejmowania decyzji wymaga zrozumienia w jaki sposób zakodowane są w mózgu najprostsze pojęcia. Jedynie przez aproksymację fizycznych stanów mózgu, zawierających znacznie więcej informacji niż stany mentalne, możemy dokonać istotnego postępu w rozumieniu i opisie reprezentacji mentalnych, przydatnych nie tylko filozofom, ale też mających zastosowania w analizie języka naturalnego, kategoryzacji pojęć w psychologii i architekturach kognitywnych w sztucznej inteligencji. Ucieleśnienie jak i enaktywizm są dla rozwoju reprezentacji pojęć bardzo istotne ale nie wystarczające. Po analizie współczesnej wiedzy o reprezentacji pojęć w mózgu zaprezentowano podejście oparte o język układów dynamicznych, które oferuje dość prosty język, pozwalający zrozumieć zaskakujące, często nieracjonalne decyzje podejmowane przez ludzi. Dzięki symulacjom komputerowym można się spodziewać znacznego postępu w rozumieniu reprezentacji mentalnych i wyższych czynności poznawczych, w szczególności procesów podejmowania decyzji. (shrink)

Hegel i Nietzsche twierdzili, że żyją w czasach przełomu, który wymusi pojawienie się nowego etapu w dziejach ludzkości. Sytuację człowieka współczesnego określa „fakt” roztrzaskania dotychczasowych horyzontów oraz konieczność stworzenia, lub odkrycia, horyzontów nowych. Postulują oni zatem ustanowienie nowego celu ludzkości. Filozofia polityki winna stać się częścią tego ogólnokulturowego projektu. Tym samym rzucają wyzwanie współczesnej filozofii politycznej, która zrzeka się prawa do ustanawiania takiego celu. Obaj są też przekonani – znów wbrew twierdzeniom współczesnym – że cel ów może i powinien być (...) ugruntowany w naturze całej rzeczywistości i w naturze człowieka. W ich założeniu ma to być cel człowieka empirycznego, historycznego, człowieka, który osiągnął bolesną świadomość tego, że to on był twórcą tych wartości, które dotąd uznawał za obiektywne. Potrzeba sformułowania nowego celu każe Heglowi i Nietzschemu powrócić do klasycznego pojmowania filozofii polityki, do postrzegania w doskonałości człowieka ideału, któremu ma być podporządkowana polityczna działalność. Właściwe rozumienie miejsca człowieka w świecie, ujęcie go jako istoty stwarzającej horyzonty i przekształcającej zgodnie z nimi rzeczywistość, pozwala według nich dotrzeć do prawdy o bycie jako całości, do konstytuującej go zasady samo-rozwoju, będącego zarazem samo-przezwyciężaniem i samo-przekraczaniem. Zaakceptowanie tej prawdy o świecie pozwala ugruntować w nim ideał doskonałości, który można od tej pory ujmować jako istotowy cel człowieka, i żądać podporządkowaniu mu całej kulturowej działalności, w tym także – filozoficzno-politycznej teorii i praktyki. (shrink)

Moje zainteresowanie pracami i dziełem Michaiła Bachtina oraz Eugena Rosenstocka-Huessy bierze swój początek z odkrycia, ze obaj myśliciele zgodnie twierdzili, iż religijna moc języka oraz mowy wyrasta z różnorodnych kryzysów życiowych. Theoria przez nich stworzona zbudowana jest na gruncie praxis i czerpie swą siłę ze zderzenia doświadczeń duchowych i intelektualnych obu filozofów z rewolucyjnym wrzeniem otaczającej ich współczesności. Wykład niniejszy to próba nawiązania dialogu z osobami podzielającymi podobne zainteresowania i troski. Pisząc go kierowałem się także pragnieniem zaabsorbowania uwagi moich słuchaczy (...) przedstawione w nim istoty metalingwistyki głoszonej przez „nieortodoksyjnego" prawosławnego teoretyka literatury i filozofa języka, Michaiła Bachtina, oraz znaczeniem metanomiki opracowanej przez „rewolucyjnie konserwatywnego" chrześcijańskiego myśliciela mowy i filozofa społecznego, Eugena Rosenstocka-Huessy. Zamiarem moim jest przedstawienie roli, jaką społeczno-religijne modele filozofii i socjologii oparte na mowie i języku mogą^ odegrać w dążeniach do zaprowadzenia pokojowego współistnienia na całej naszej planecie. Ten właśnie obszar zainteresowań został określony przez Williama Jamesa, amerykańskiego filozofa pragmatyzmu, mianem „moralnego równoważnika wojny”. Przywołując na pamięć ogromną rzeszę myślicieli, których prace odnoszą się bezpośrednio do wyznaczonego tu obszaru – a w pewnych przypadkach noszą znamiona dzieła prekursorskiego – nie możemy poprzestać na wymienieniu tylko nazwiska Williama Jamesa. Inne wielkie postaci to: Charles Sanders Pierce, George Herbert Mead, a także myśliciele podejmujący zagadnienia, które później stały się treścią filozofii Rosenstocka-Huessy, tj. Giovanni Battista Vico, J. G. Hamann, Comte de Saint-Simon oraz Giuseppe Ferrari. (shrink)

Moje zainteresowanie pracami i dziełem Michaiła Bachtina oraz Eugena Rosenstocka-Huessy bierze swój początek z odkrycia, ze obaj myśliciele zgodnie twierdzili, iż religijna moc języka oraz mowy wyrasta z różnorodnych kryzysów życiowych. Theoria przez nich stworzona zbudowana jest na gruncie praxis i czerpie swą siłę ze zderzenia doświadczeń duchowych i intelektualnych obu filozofów z rewolucyjnym wrzeniem otaczającej ich współczesności. Wykład niniejszy to próba nawiązania dialogu z osobami podzielającymi podobne zainteresowania i troski. Pisząc go kierowałem się także pragnieniem zaabsorbowania uwagi moich słuchaczy (...) przedstawione w nim istoty metalingwistyki głoszonej przez „nieortodoksyjnego" prawosławnego teoretyka literatury i filozofa języka, Michaiła Bachtina, oraz znaczeniem metanomiki opracowanej przez „rewolucyjnie konserwatywnego" chrześcijańskiego myśliciela mowy i filozofa społecznego, Eugena Rosenstocka-Huessy. Zamiarem moim jest przedstawienie roli, jaką społeczno-religijne modele filozofii i socjologii oparte na mowie i języku mogą^ odegrać w dążeniach do zaprowadzenia pokojowego współistnienia na całej naszej planecie. Ten właśnie obszar zainteresowań został określony przez Williama Jamesa, amerykańskiego filozofa pragmatyzmu, mianem „moralnego równoważnika wojny”. Przywołując na pamięć ogromną rzeszę myślicieli, których prace odnoszą się bezpośrednio do wyznaczonego tu obszaru – a w pewnych przypadkach noszą znamiona dzieła prekursorskiego – nie możemy poprzestać na wymienieniu tylko nazwiska Williama Jamesa. Inne wielkie postaci to: Charles Sanders Pierce, George Herbert Mead, a także myśliciele podejmujący zagadnienia, które później stały się treścią filozofii Rosenstocka-Huessy, tj. Giovanni Battista Vico, J. G. Hamann, Comte de Saint-Simon oraz Giuseppe Ferrari. (shrink)

Mimo iż przestrzenie miejskie nasycone są dziełami sztuki, pełniącymi ważne funkcje estetyczne, społeczne, edukacyjne, historyczne, obiekty te często są przez odbiorców niezauważane, nierozu­miane lub nieidentyfikowane jako sztuka. Autorka stawia tezę, że jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy jest brak profesjonalnych podpisów. Celem tekstu jest analiza tablic informacyjnych wybranych obiektów znajdujących się w Łodzi. Porównanie zebranych przykładów wskazuje na różnorodne braki w treści podpisów, ich nieczytelność, niewłaściwe umiejscowienie, a nawet zu­pełne pominięcie jakiegokolwiek tekstu informującego o danym dziele. Poddane analizie zostały dwadzieścia (...) dwa obiekty wykonane po II wojnie światowej, reprezentujące różne gatunki sztuki i typy przestrzeni. Artykuł kończą lista postulatów, których spełnienia wymaga prawidłowe oznaczanie dzieł sztuki (sporządzona na wzór dziesięciopunktowego przewodnika opracowanego przez Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie) oraz propozycja przykładowej tablicy (dotyczącej konkretnego muralu), która mogłaby stać się rozwiązaniem standardowym. (shrink)

Author: Horecka Aleksandra Title: THE CONCEPT OF AESTHETICAL VALUE IN TATARKIEWICZ’S PAPERS (Pojęcie wartości estetycznej w pracach Władysława Tatarkiewicza) Source: Filo-Sofija year: 2011, vol:.13/14, number: 2011/2-3, pages: 601-615 Keywords: WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ, AESTHETICAL VALUE, ONTOLOGICAL CATEGORY Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:The purpose of this paper is to report and analyse the main theses of Tatarkiewicz’s theory of aesthetic value. We concentrate on ontological problems – what is aesthetical value and what (...) is the ontological category of valuable object. Tatarkiewicz claims, that: “The term ‘value’ refers to an abstract: property of thing, or to a concrete: to thing endowed with this property”. Many types of aesthetic value (aesthetic value in narrow sense, literary value and poetical value) exist. The only difference between using concept of aesthetic value only in positive sense and using concept of aesthetic value both – in positive and negative sense – is formal. Concerning thesis (1) we claim, that expression “thing” in Tatarkiewicz’s theory is the synonym for “physical object”; not only material objects, but also physical events and processes are Tatarkiewicz’s things as well. In our opinion the concept of aesthetic value proposed by Tatarkiewicz is objective, therefore formulation of thesis of aesthetic subjectivity, which Tatarkiewicz also did, is problematical. Using Tatarkiewicz’s terminology, we construct concept of value as a state of affairs (that some object is endowed with value-property) and we accept monocathegoriality of values (value is a property, a thing endowed with this property or a state of affairs). Concerning thesis (2) we divide all objects into semantic and asemantic and we claim, that in Tatarkiewicz’s theory, only asemantic objects or semantic but semantically uninterpreted object could be endowed with aesthetic value in narrow sense. The aesthetic value in narrow sense is its property considering its appearance or structure. As to the literary and poetical values – they are ascribed to semantic object in consideration of represented object. Concerning thesis (3) we argue, that it is significant whether we use concept of value only in positive sense or both – in positive and negative sense. Only in language with both expressions (“positive aesthetic value” and “negative aesthetic value”) we can formulate the theses about aesthetically neutral objects. (shrink)

Author: Nowik Andrzej Marek Title: WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ’S HISTORIOGRAPHY FROM THE METHODOLOGICAL POLEMICS POINT OF VIEW (Historiografia Władysława Tatarkiewicza w kontekście sporów metodologicznych) Source: Filo-Sofija year: 2011, vol:.13/14, number: 2011/2-3, pages: 497-503 Keywords: WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ, HISTORY OF PHILOSOPHY, MODERN PHILOSOPHY, METHODOLOGY Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:The purpose of this article is to show the main trends in philosophy that influenced Władyslaw Tatarkiewicz’s science research, with special consideration of neo-Kantianism (the Marburg (...) and the Baden Schools). Władysław Tatarkiewicz, one of the most significant polish historians of philosophy, rarely made comments on his preferred methods and on his concept of history of philosophy. Nevertheless, many of the methodological issues raised by Tatarkiewicz are focused on the problem of historical synthesis, at which the historian is obliged to make specific assessment concerning the subject matter of the research. Tatarkiewicz’s position on historiography indicates its relationship with remaining humanistic disciplines. (shrink)

Author: Konstańczak Stefan Title: EXISTENTIAL MEANING OF SUFFERING IN AXIOLOGY OF WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ (Egzystencjalne znaczenie cierpienia w aksjologii Władysława Tatarkiewicza) Source: Filo-Sofija year: 2011, vol:.13/14, number: 2011/2-3, pages: 629-642 Keywords: WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ, ETHICS, SUFFERING, HAPPINESS, INJUSTICE, MORAL COMPENSATION, MINIMIZING OF SUFFERING, HAPPINESS Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:The problem of human suffering was not the subject of a separate publication by Władysław Tatarkiewicz. However, such theme matter appeared in a few (...) of his important publications, including his post-doctoral thesis “On inexorability of the good”, after-war publication “On happiness” and a small treatise “Ethical bases of revindication and compensation” justifying Polish claims for reparations after the warfare. Tatarkiewicz made a distinction between physical and spiritual suffering, but each one was always considered as a bad thing. War experience changed his attitude in this matter and therefore he admitted that it is impossible to eliminate suffering from human life and hence he claimed that one can experience happiness even in spite of some negative sensations. Age is not an obstacle to feel it either. However, he pointed out that undeserved suffering justifiably demands a compensation and the lack of it or evasion from redressing the wrong are immoral. One cannot evade a duty of minimizing of suffering because even personal suffering cannot be the reason of drawing back from moral duties fulfillment. (shrink)

Author: Mróz Tomasz Title: TWO IMAGES OF PLATO IN THE WORKS OF WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ (Dwa wizerunki Platona w twórczości Władysława Tatarkiewicza) Source: Filo-Sofija year: 2011, vol:.13/14, number: 2011/2-3, pages: 535-557 Keywords: WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ, PLATO, NEO-KANTIAN, PAUL NATORP, RECEPTION OF THE PLATO IN POLAND, THE HISTORY OF PHILOSOPHY IN THE 20TH CENTURY Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:The paper discusses two different approaches of W. Tatarkiewicz to Plato and Platonism. As a (...) former student of the neo-Kantian school in Marburg he shared Paul Natorp’s reading of Plato’s theory of ideas. Tatarkiewicz expressed his agreement with Natorp’s interpretation of the ideas as laws and explanations, in a paper titled A Dispute about Plato (Spór o Platona, 1911). Twenty years later, however, while working on his academic textbook of the history of philosophy, Tatarkiewicz presented Plato’s philosophy in a more balanced manner. In his History of Philosophy two interpretations of the theory of ideas – traditional, Aristotelian and neo-Kantian – were both presented as well-founded. The differences between these two images of Plato in Tatarkiewicz’s works are emphasized. Moreover, some remarks on the reception of the neo-Kantian interpretation of Plato in Poland are presented, as well as the early reaction on the monumental Tatarkiewicz’s History of Philosophy. (shrink)

Author: Szutta Artur Title: WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ’S CONCEPT OF THE ‘THIRD STATES’ (Stany trzecie w ujęciu Władysława Tatarkiewicza) Source: Filo-Sofija year: 2011, vol:.13/14, number: 2011/2-3, pages: 617-627 Keywords: “THIRD STATES”, LEISURE, PHILOSOPHY, THEORY, INTELLECT, SENSE OF LIFE, WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ, JOSEPH PIEPER Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:The article treats on the concept of “third states” (as opposed to the other two kinds of states: those of work and entertainment) introduced by Władysław (...) Tatarkiewicz in his treatise On Happiness. A thorough analysis of the passage on “third states” as well as of the very concept allows to see its relevance to the considerations on such important philosophical questions as those of the nature of doing philosophy, the meaning of life, intellectual intuition, theoria or contemplation. The paper consists of five parts. The first part is focused on Tatarkiewicz’s understanding of “third states” as well as on a phenomenological analysis of the concept itself. The second part is a kind of extension of the analysis enriched by Josef Pieper’s interpretation of the idea of leisure which I find very close to what Tatarkiewicz means by “third states”. In the light of the analysis the concept of the ‘third states’ turns out to be very inspiring and useful in dealing with a number of philosophical questions, which is shown in the fourth part of the paper. The final step consists of questioning the above conclusion by short outlining a possible naturalistic interpretation of the ‘third states’ in the light of which the picture of philosophy, human life or human cognition, based on the concept of the ‘third states’ might turn out to be a mere illusion. I do not give a final answer to this question but treat the conclusion of the paper as an invitation to a deeper consideration of the matter. (shrink)

Artykuł jest poświęcony analizie przestrzeni Łodzi przedstawionej w powieści Reymonta. Autor koncentruje się na popularnej opozycji natura versus cywilizacja, która jest wyeksponowana w Ziemi obiecanej. Autor odwołuje się także do toksycznego dyskursu Laurence’a Buella. Reymont zdaje sobie sprawę, że przyspieszona urbanizacja zaburzyła równowagę ekologiczną w środowisku. Nowe fabryki, które pojawiły się na terenie Łodzi, zmniejszyły obszary dzikiej przyrody. Toksyczne opary z kominów stały się wyraźnym znakiem zbliżającej się katastrofy ekologicznej. Drzewa porównane do szkieletów i zapach zgnilizny są dowodem postępującej agonii (...) w krajobrazie miejskim. Problem zanieczyszczenia środowiska wydaje się ignorowany przez protagonistów Ziemi obiecanej. Wynika to z faktu, iż przyroda postrzegana jest jedynie jako pole ciągłego wyzysku człowieka. Jedyną wrażliwą osobą jest narrator, który podobnie jak kronikarz dokumentuje destrukcyjne zmiany w ekosystemie. Niewątpliwie głos Reymonta jest przejawem dojrzałej, nowoczesnej świadomości ekologicznej. (shrink)

“O, rocks!” Molly exclaims in impatience with Bloom’s first definition of metempsychosis, “tell us in plain words” . Looking forward, then, we remember that Bloom asks Murphy if he has seen the Rock of Gibraltar and asks further what year that would have been and if Murphy remembers the boats that plied the strait. “I’m tired of all them rocks in the sea,” replies Murphy . Bloom’s interest derives from Molly’s connection with Gibraltar, and Molly herself in her monologue remembers (...) the boats well and thinks of missing the boat at Algeciras , just before the book ends with her thoughts of the awful deepdown torrent,” the tide that moves like a river through the strait. Imaginatively she moves with that torrent, figuratively the torrent of time that plunges from the future to the past, which she accepts, with her yes, going deeply with the flow of life, and with her goes Murphy/Joyce, touching on Gibraltar at last. Molly remembers Ulysses S. Grant getting off a boat in Gibraltar, an occurrence that Adams sees as unduly stretching probability merely in order to bring Molly in incidental touch with a man named Ulysses.19 But remembering that Murphy is a “wily old customer,” we may remember also that the Ulysses of Joyce’s favorite Dante cannot rest with Penelope but, in search of knowledge and excellence, moves on through the two rocks of the straits of Gibraltar, the pillars of Hercules, to further adventure and also to destruction; and we may then think that with this reference, Joyce took pains to tell us that the Ulysses of this book here completes in hidden climax the design and purpose of his work, and sails on to oblivion, or rather to dispersion and reconstitution as everyone in the new adventure of Finnegans Wake. 19. See Adams, Surface and Symbol, p. 233. Ralph W. Rader, professor of English at the University of California, Berkeley, is the author of Tennyson’s “Maud”: The Biographical Genesis. He is currently working on a theoretical study of form in the novel and other genres. His previous contributions to Critical Inquiry include “The Literary Theoretical Contribution of Sheldon Sacks” and “The Dramatic Monologue and Related Lyric Forms”. (shrink)

Artykuł przestawia dydaktykę KEN, koncentrując się na ukazaniu reform oświatowych charakterystycznych dla epoki oświecenia. W szczególności ukazuje specyfikę styku ówczesnej filozofii i nowożytnej nauki, stopniowo wyzwalającej się z hegemonii filozofii. Wskazuje na dominujący podówczas duch utylitaryzmu, a w warstwie metodologicznej - programowy eklektyzm. Postawa ta ujawniła się w całym szkolnictwie europejskim, a więc nie tylko we Francji, przodującej przynajmniej w zakresie deklaracji programowych, ale zwłaszcza w centralistycznie reformowanej oświacie w monarchii habsburskiej. Jest ona także właściwa tak reprezentacyjnemu świadectwu ówczesnej (...) kultury naukowej, jakim była Wielka Encyklopedia Francuska, do której nawiąże wprost KEN. W szkole europejskiej wzbogacano studium językowo-humanistyczne o kształcenie matematyczno-przyrodnicze, zachowując kurs filozofii w duchuphilosophia recen- tiorum, przynajmniej na poziomie uniwersyteckim. Filozofia ta krytycznie asymilowała elementy nowożytnej epistemologii, a zwłaszcza osiągnięcia nowożytnego przyrodoznawstwa. Podejście to było typowe dla szkolnictwa reformowanego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów przez środowiska wyznaniowe, zwłaszcza zakon pijarów i jezuitów. Z czasem coraz bardziej upowszechni się empirystyczna epistemologia, owocująca fenomenalizmem kwestionującym możliwość uprawiania maksymalistycznie pojętej filozofii w formie nowożytnego arystotelizmu chrześcijańskiego funkcjonującego w szkole tradycyjnej. Mimo krytyki tego modelu kształcenia, presja tzw. długiego trwania tłumaczy zachowanie w szkole oświeceniowej elementów filozoficznych nawet w przyrodoznawstwie, w formie interpretacji korzystającej z kategorii substancji i jej właściwości, a nawet koncepcji duszy zwierzęcej. (shrink)

Decisions related to animal welfare standards depend on farmer’s multiple goals and values and are constrained by a wide range of external and internal forces. The aim of this paper is twofold, i.e., to develop a theoretical framework for farmers’ AW decisions that incorporates farmers’ goals, use and non-use values and to present an approach to empirically implement the theoretical framework. The farmer as a head of the farm household makes choices regarding production to maximize the utility of the household. (...) The overall utility of the farmer is determined by his multiple objectives. For the analysis of multi-objective problems, the multiple criteria decision - making paradigm provides an appropriate theoretical framework. However, theories from the field of social-psychology are needed to facilitate the identification of all relevant aspects in the decision making. The practical use of the conceptual framework is demonstrated using a simple numerical application of a multi-objective programming model. Two workshops were devoted to examining the scientific consistency and the practical usefulness of the approach. Implementing this approach will increase knowledge of the main factors and barriers that determine farmers’ decisions with regard to AW standards. This knowledge is relevant during the development of new AW concepts that aims to supply products that comply with above-legal AW standards for middle-market segments. (shrink)

Wśród traktatów mistycznych św. Bonawentury poczesne miejsce zajmuje Itinerarium mentis in Deum. Jego treść jest swego rodzaju instruktażem, opisującym różne sposoby odkrywania Boga na drodze duchowego rozwoju. Św. Bonawentura umieścił swoje rozważania w dość precyzyjnym kontekście chrześcijańskiego rozumienia rzeczywistości. Jego wizja powrotu do Boga wpisana została w metafizyczną triadę emanatio-exemplatio- -reductio i jako taka stała się kluczem do rozumienia dziejów świata i człowieka. Poczynione przy tej okazji rozróżnienia i precyzacje czerpią swoje uzasadnienie z bogatego instrumentarium filozoficznego. Celem niniejszego artykułu jest (...) opisanie zasadniczych warunków oraz etapów mistycznej drogi, na której umysł człowieka poprzez medytację stopniowo odkrywa tajemniczą obecność Boga. Prowadzony Bożym światłem, przekraczając ograniczenia natury, duch ludzki przemierza swą drogę najpierw przez świat wobec siebie zewnętrzny, by następnie zagłębić się w samym sobie i zwieńczyć swój trud w mistycznej ekstazie zjednoczenia. W tej perspektywie przestawione zostały również zasadnicze cechy mistyki Bonawenturiańskiej. (shrink)

In the article, composed of two parts with the titles Spektakl modernistyczny czy seans spirytystyczny? (A modernist spectacle or a spiritistic seance?) and Dlaczego Słowacki niszczy konterfekt księcia Józefa? (Why does Słowacki destroy the portrait of Prince Józef?), presents a contextual interpretation of Jan Lechoń’s poem Duch na seansie (A Ghost at a Seance). The author questions the opinion, which was widespread in literary criticism, that Lechoń together with other members of the Skamander group discredited Romantic poetry and national (...) mythology on the threshold of independence. The analysis of the poem made in the article leads to the conclusion that the poet fought stereotypes deeply rooted in public opinion, which in the eyes of the general public were also reinforced by Slowacki’s poetry. Thus, Słowacki appears at the seance to demystify a belief in the messianic, necrotic and patriotic tone of his poetry, in the bard-creator of the national Gospel, who is endowed with the power to discover absolute truths, and in the „master of the word” as well as the „creator of artistic beauty” as well as the only generally-accepted opinion. Optimistic signs of revival have dominated the symbols of suffering, the talkativeness has been replaced by silence, the word by the iconoclastic deed, the mystical heat by ironic distance. The symbols, images, references to literary texts and other signes of culture help to create a revalued portrait of Słowacki and mould a myth of gray heroism, which is a complete contrast to the myth of the „colourful uhlan”. The destruction of the portrait of Prince Józef Poniatowski and a reference to Piłsudski found in the last line of Karmazynowy poemat (The Crimson Poem) are the signs of the ideological declaration of the young poet, who referring to great Romantic tradition, discovers new and new meanings. (shrink)

The aim of the article is to draw attention to an important, though frequently left out, aspect of Miron Białoszewski’s works, namely their spiritual quality. The expression duch (the spirit), dech – tchu (the spirit of breath) and oddech – oddychać (a breath - breathe) frequently or, at least, sporadically appear in the works by the Warsaw poet. After checking the contexts of those words, it turned out that they could be associated with the term spirit found in the (...) Old Testament. A more detailed analysis consists of the following components: 1) the gale, which “lata nad mostami / nad wodami z odnogami (“ blows / over bridges / waters with arms”), like in the first words of the Book of Genesis, 2) breath - being the essence of existence, 3) the spirit of a man - God’s breath; Białoszewski is faithful to Hebraic tradition, which using the word basar, does not differentiate between the body and the soul but considers them a whole (Christian tradition, by contrast, does not know this sort of unity); 4) the spirits in a man. In Miron Bialoszewski’s works air is often the centre of space vibrations, the breath of the universe. Besides, the poet himself stands on the borderland between this and that worlds. The fact that the author of Obroty rzeczy (The Motions of Things) refers to the revelations of Erich von Däniken in this context may be considered a joke or an attempt to mislead the reader. (shrink)

The article analyzes Henri Bergson’s understanding of human life in the light of his metaphor of life as “insinuation.” Comparing his ideas with the ideas of another original thinker of the age, George Santayana, allows shedding light on Bergson’s ontological strategy of making matter– as a threat to life –subject to mediation. Memory and imagination use matter to play out the past in the guise of the present–for the sake of life. The text also focuses on the formulas of freedom (...) arising out of both thinkers’ conceptions of conscious life – that of Bergson, for whom the horizon and the fulfillment can be found in the beginning, or the primary vital impulse, and that of Santayana, who sees fulfillment in the forms of finitude assumed by each particular life. Looking at humanity in terms of a spiritual challenge links both conceptions. The whole discussion responds to the need to return to such fundamental but sidestepped terms as “humanity” and “spirituality”. (shrink)

RADOSŁAW ZENDEROWSKI, MIELIŚMY SWÓJ DOM, W KTÓRYM BYLIŚMY SZCZĘŚLIWI… KONFLIKTY ETNICZNE NA TERYTORIUM BYŁEJ JUGOSŁAWII W NARRACJACH MIGRANTÓW Z PAŃSTW POSTJUGOSŁOWIAŃSKICH MIESZKAJĄCYCH W AUSTRII, WYDAWNICTWO NAUKOWE UKSW, WARSZAWA, 2019. Juraj Marušiak.

RADOSŁAW ZENDEROWSKI, MIELIŚMY SWÓJ DOM, W KTÓRYM BYLIŚMY SZCZĘŚLIWI… KONFLIKTY ETNICZNE NA TERYTORIUM BYŁEJ JUGOSŁAWII W NARRACJACH MIGRANTÓW Z PAŃSTW POSTJUGOSŁOWIAŃSKICH MIESZKAJĄCYCH W AUSTRII, WYDAWNICTWO NAUKOWE UKSW, WARSZAWA, 2019. Juraj Marušiak.