O pewnym językowym rozszerzeniu logiki MR: podejście semantyczne i tabelau W artykule przedstawiamy rozszerzenie minimalnej, normalnej logiki pozycyjnej, czyli logiki z operatorem realizacji. Logika pozycyjna to logika filozoficzna, która umożliwia odniesienie zdań do kontekstów, które można rozumieć na wiele sposobów. Wzbogacamy podstawowy język minimalnej logiki pozycyjnej o dodatkowe wyrażenia zbudowane z predykatów i stałych pozycyjnych. Akceptujemy również wyrażenia zbudowane z operatorem realizacji oraz wiele pozycji, takich jak: Dzięki temu zwiększyliśmy wyrazistość minimalnej logiki pozycyjnej. W artykule wskazujemy na wiele przykładów na (...) to, że dzięki tej niewielkiej zmianie mogą powstać złożone teorie oparte na proponowanym rozszerzeniu. Jako teorię dowodu dla naszej logiki zakładamy metody tableau, pokazujące twierdzenia o poprawności i zupełności. Na koniec jednak pokazujemy, że badana tutaj logika jest tylko rozszerzeniem językowym MR: wszystkie twierdzenia o przedłużeniu mają swoje odpowiedniki w czystych twierdzeniach MR. Jednak teorie oparte na proponowanym rozszerzeniu mogą wyrazić znacznie więcej niż teorie oparte na czystej MR. (shrink)

Konserwatywni przeciwnicy prowadzenia badań naukowych na ludzkich embrionach argumentują, że od momentu poczęcia mają one status moralny równy statusowi ludzi dorosłych: zarodki mają takie samo prawo do życia jak dorośli. W artykule przedstawiam oryginalną argumentację za tym stanowiskiem, której źródła można znaleźć w XVII-wiecznej teologii moralnej i współczesnej teorii decyzji. Argumentacja ta nie odwołuje się do statusu ontologicznego embrionów, ale do pewnego typu rozumowania praktycznego na temat tego, co należy robić w rozmaitych sytuacjach niepewności. Na pierwszy rzut oka wydaje się (...) ona wzmacniać stanowisko konserwatywne, ponieważ nie zależy od kontrowersyjnych metafizycznych założeń na temat statusu zarodków czy kwestii ich potencjalności. W artykule pokażę jednak, że argumentacja ta obarczona jest poważnymi wadami, które sprawiają, że nie da się jej zastosować do uzasadnienia sprzeciwu wobec moralnej czy prawnej dopuszczalności np. badań na zarodkowych komórkach macierzystych. (shrink)

W artykule dyskutuję z interpretacją tomistycznej teorii uniwersaliów w książce Pawła Rojka Tropy i uniwersalia. Badania ontologiczne w kontekście problematyki „ukrytego nominalizmu”. Stawiam sobie w nim trzy cele. (i) Proponuję uściślenie definicji powszechnika, pozwalające bronić zasadniczych tez Pawła Rojka dotyczących ukrytego nominalizmu; (ii) pokazuję, że zaproponowana przez Pawła Rojka interpretacja Akwinaty sama popada w ukryty nominalizm; (iii) proponuję, w oparciu o teorię triplex status naturae Awicenny, inne odczytanie tomistycznej teorii uniwersaliów, które wydaje mi się unikać pułapki ukrytego nominalizmu.

Celem opracowania jest zwrócenie uwagi na prace, które ukazały się drukiem w latach 30. XX w. na łamach „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” i dotyczyły dziejów medycyny antycznej. Inicjatorem takiej tematyki badawczej był założyciel i długoletni redaktor tego periodyku Adam Wrzosek, wówczas profesor historii i filozofii medycyny Uniwersytetu w Poznaniu. W kierowanym przez niego zakładzie powstało pierwsze opracowanie: Poglądy Hippokratesa na etykę lekarską. Staraniom prof. Wrzoska, który zaproponował współpracę pracującemu na tej samej uczelni prof. Witoldowi Klingerowi, filologowi klasycznemu, zawdzięczamy publikację (...) na łamach „Archiwum” dwóch znakomitych przekładów oryginalnych tekstów Hippokratesa oraz Galena. Należy podkreślić, że tematyka wspomnianego powyżej artykułu i tekstów źródłowych pozostawała w ścisłym związku z potrzebą kształtowania etosu lekarza doskonałego jako osoby czystej moralnie, która korzysta z posiadanej wiedzy, mając na uwadze w największym stopniu szeroko pojęte dobro każdego pacjenta. (shrink)

Jest to fragment traktatu "O Bogu" z "Summy Teologii" św. Tomasza z Akwinu - zawiera on Wstęp, Wprowadzenie i przekład ksiąg VII - X. ks. VII - "O nieskończoności Boga" ks. VIII - "O byciu Boga w rzeczach" ks. IX - "O niezmienności Boga" ks. X - "O wieczności Boga".

This is the translation of the Quaestio I "De sacra doctrina, qualis sit, et ad quae se extendat"" of Thomas Aquinas' "Summa Theologiae".

Non-monotonic logics has been popular for recent 15 years. However, it occurs that they are useful to describe some reasonings presented by… Thomas Aquinas. In this paper I show four examples of reasonings where Thomas abandons the principle of monotonicity, all taken from two questions of Summa theologiae concerning God. In each of them Aquinas adds some new premises to the previous set of premises and then draws a conclusion contrary to the previous one, what is impossible under the classical (...) inference. In the next step I present some conclusions, primarily: that for sure we cannot state that these reasonings are just entimematic; that Thomas appears as a superintelligent observer having a holistic view and hence may seem to use in his reasonings rather reduction than deduction; and that we should not call his logic „default”, but rather talk about „the logic of theoria ” or „contemplative/speculative logic”. Finally, I try to find the goal (or the meaning) of using by Thomas one of non-monotonic logics, taking into account that his inferential and interpretive rules serve to organise and clarify some theses (which are very instructive from the perspective of hermeneutics). Perhaps we may find this goal in… education. Well, after all, the Summa is a textbook. As we can see — not only of theology. (shrink)

Autor wylicza problemy, którymi zajmuje się terapia filozoficzna i podejmuje próbę podania jej definicji. W tekście znajdziemy odwołania do psychologii homeryckiej, współczesnych nurtów terapeutycznych oraz przykładów zastosowania terapii filozoficznej. W artykule ukazany został związek terapii filozoficznej ze starożytnym pojmowaniem filozofii. Główną osią, wokół której prowadzone są rozważania jest zastosowanie terapii filozoficznej w procesie stawania się osobą.

W artykule przedstawiam tzw. chwyt z zasadnej stwierdzalności (WAM) wymierzony w znaną argumentację E. Gettiera, która miała wykazać nieadekwatność tradycyjnej definicji wiedzy. Keith DeRose sformułował trzy warunki poprawności WAM – pokazuję, że zaproponowany w pracy WAM je spełnia. Jeśli zaproponowany sposób wyjaśnienia Gettierowskich przykładów jest poprawny, to konkluzywność argumentacji Gettiera staje się wątpliwa. Jeśli jednak nie jest i przykładów Gettiera nie można wyjaśnić poprzez odwołanie się do generowania fałszywych implikatur konwersacyjnych przez prawdziwe asercje określonych zdań, to warunki poprawności nałożone przez (...) DeRose’a na WAM okazują się niewystarczające. W pracy proponuję więc uzupełnić listę tychże o następujący warunek: jeżeli w określonym kontekście k asercja danego zdania Z ma być nieakceptowalna jedynie ze względu na generowanie w tych okolicznościach fałszywych implikatur i1, ..., in, to asercja tego zdania w każdym innym kontekście k*, która generować będzie w k* dokładnie te same fałszywe implikatury i1, ..., in, ma być również nieakceptowalna (i to w równym stopniu). (shrink)

The paper is a critical reaction to Marcin Trepczyński article “Thomas Aquinas Non-Monotonically” (Filozofia Nauki 2/2011). It is shown that the author misunderstood the real forms of Thomas Aquinas reasoning. I present arguments which show why these reasonings are monotonic by analyzing some of the examples which Trepczyński is using to justify the opposite thesis.

The relations between Russell and three Polish philosophers are considered. Each of them exchanged letters with Russell but their professional interests in philosophy, their meta-philosophical views and their worldviews profoundly varied. Nevertheless, Russell’s wide intellectual horizon enabled him to have fruitful discussions with each of them. Chwistek’s philosophical aim was to improve Russell’s theory of types but he failed to publish his own book in English with Russell’s preface and he never met Russell in person. The English philosopher, however, helped (...) Chwistek in obtaining the post at Lvov University. Lutosławski was unable to develop the professional philosophical discussion with Russell, whom he met at a philosophical congress, but he expressed positive opinion on the chapters on Plato in Russell’s History of Western Philosophy. This opinion was helpful for Russell in his further cooperation with the publishing house. The last of the Poles under discussion was Themerson, rather a writer, artist and a thinker than a philosopher. He met Russell after the WW II in London, while they both lived there. Themerson edited some minor works of Russell, who wrote a preface to Themerson’s novel. Their letters provide evidence that they shared general attitude towards religion, philosophy and the outlook on the world. Key words RUSSEL, CHWISTEK, LUTOSLAWSKI, THEMERSON. (shrink)

Św. Tomasz nie napisał nigdy własnego traktatu, w którym wykładałby zasady uprawiania psychologii, podobnie jak nie napisał takiego traktatu odnośnie do innych nauk filozoficznych. Wyjątkiem pozostaje teologia. Pierwsza kwestia, I części Sumy Teologii i piąta oraz szósta kwestia Komentarza do Boecjańskiego dziełka O Trójcy Świętej stanowi bowiem takie traktaty metodologiczne, gdzie Akwinata wyłożył ewidentnie własne poglądy. W przypadku psychologii pozostawił jednak dwie lekcje otwierające Komentarz do Arystotelesowego Traktatu o duszy, w których choć dość literalnie omawia tekst Stagiryty, to formułuje (...) w nim pewien schemat metodologiczny psychologii. Można by sądzić, że przedstawia tam jedynie zawartość komentowanego dzieła, zwłaszcza że styl całej pierwszej części Komentarza jest dość literalny i na pierwszy rzut oka mało znajdujemy tu elementu interpretacyjnego. Uważna analiza pokazuje jednak coś innego. (shrink)

Przedmiotem pracy są uwagi Jerzego Pelca dotyczące pojęcia kłamstwa i kłamania opublikowane w O pojęciu kłamstwa – z punktu widzenia semiotyki (1990). Przedstawioną w niej definicję kłamania porównuję z warunkami nakładanymi na to pojęcie przez innych autorów. Pokazuję, że zdaniem Pelca, warunek ekstensji przekonań nie jest koniecznym warunkiem na kłamstwo. Dodatkowo, zauważam, iż pewne uwagi Pelca skłaniają do wniosku, że można kłamać implikując coś, co uważa się za fałsz, nie zaś wyraźnie to stwierdzając. Argumentuję, że przyjmowany w analizowanej pracy warunek (...) chęci oszukania adresata jest wątpliwym warunkiem koniecznym kłamania. Ostatecznie, uwzględniając spostrzeżenia Pelca, proponuję następująca definicję: (DEF. Kłamania*) Osoba A kłamie w określonym kontekście K osobie B, że p, zawsze i tylko wtedy, gdy: (1) A posługuje się w K pewnym znakiem Z, zaś zgodnie z pewną przyjętą lub utartą konwencją posłużenie się Z przez A wobec B w K może być zasadnie uznane za twierdzenie przez A wobec B, że p, i (2) A nie uznaje w K, że p, oraz (3) nie powiadamia uprzednio o tym B, albo też (2*) A uznaje w K, że p, ale (3*) zakłada, że pomimo (1) B uzna, że A nie sądzi, że p. (shrink)

In the article three Zeno's paradoxes are reconstructed. They are: „Achilles and the turtle”, „Arrow” and „Stadium”. Together with the paradox of „Dichotomy” (which was analysed by the author elsewhere) they form the question about the nature of continuum. In the paper the following hypothesis is accepted: „Dichotomy” is principally connected with the mathematical theory of continuum, whereas other paradoxes concern the application of this theory to the description of physical motion.

Hanna Buczyńska-Garwicz claims that Richard Rorty wants to get rid of the notion of truth. Moreover, she thinks that Rorty’s attitude to the problem of truth is connected with his claim that there is no world beyond language. The author of the article tries to prove that Buczyńska-Garewicz's description of Rorty’s philosophy is very inaccurate. All Rorty wants is just to convince us that philosophy has nothing interesting to say about truth and world and that we should try to stop (...) using words “truth” and “true” in some contexts. He has never said that there is no world beyond language and that the notion of truth should be completely abandoned in our everyday life. (shrink)

The article is an analysis of the discussion between Amartya Sen and John Rawls concerning the dispute about the proper space of justice. According to Rawls, the author of the theory of justice as impartiality, primary goods are the basis for defining the proper space of justice (he understands the space of justice as the space of primary goods). On the other hand, in Sen\'s opinion, the basis is constituted by human capabilities (the space of justice as :he space of (...) human capabilities). The basic aim of the article is to analyze the charges made by Sen against the theory of justice as impartiality based on the category of primary goods. After having taken into consideration the difference in the perspectives accepted by the two authors with respect to the problem of justice (Sen is oriented to securing the fate of the poor, whereas Rawls, focusing on obtaining an impartial choice of principles of justice, is concerned about nobody having a privileged position), the approach proposed by Sen was assessed as the more convincing one. This approach allows considering all the information concerning a broadly understood human existence (health, income, climatic, social, political conditions, etc.) when defining just social relations. (shrink)

Presented paper is my reply to Prof. Andrzej Biłat’s review of the book Przewodnik po metafizyce (A Companion to Metaphysics) edited by myself and published by WAM Press. It contains answers to both general and particular remarks and comments risen by Prof. Biłat.