Quantum field theory (QFT) combines quantum mechanics with Einstein's special theory of relativity and underlies elementary particle physics. This book presents a philosophical analysis of QFT. It is the first treatise in which the philosophies of space-time, quantum phenomena, and particle interactions are encompassed in a unified framework. Describing the physics in nontechnical terms, and schematically illustrating complex ideas, the book also serves as an introduction to fundamental physical theories. The philosophical interpretation both upholds the reality of the quantum world (...) and acknowledges the irreducible cognitive elements in its representation. The interpretation is based on an analysis of our ways of thinking as the are embedded in the logical structure of QFT. The author argues that philosophical categories are significant only if they play active and essential roles in our knowledge and hence constitute part of the theories in actual use. Thus she regards physical theories as primary, extracts their categorical structure, and uses it to rethink key philosophical questions. Among the questions this book tries to answer are: What are the quantum properties independent of measurements? How do we refer to individual things in a continuous field? How do theories relate to objects? What are the general conditions of the world and of our ways of thinking that make possible our knowledge of the microscopic realm, which is so intangible and counterintuitive? As a penetrating analysis of vital themes in contemporary science, the book will engage the interest of students and professionals in physics and philosophy alike. (shrink)

“I myself was forced to call myself a molecular biologist because when inquiring clergymen asked me what I did, I got tired of explaining that I was a mixture of crystallographer, biophysicist, biochemist, and geneticist.” Thus explained Francis Crick, who with James Watson discovered in 1953 the double helical structure of DNA, the genetic material..

How does aspirin reduce pain and inflammation? How does it prevent heart attacks? Why does it upset the stomach? How do scientists discover the answers? This article examines research and development in the history from willow bark to aspirin to “super aspirins” Celebrex and Vioxx. Scientists adopt various approaches: trial and error, laboratory experiment, clinical test, elucidation of underlying mechanisms, concept-directed research, and rational drug design. Each approach is limited, but they complement each other in unraveling the mystery of a (...) wonder drug. (shrink)

“Inventing AIDS.” “Constructing cancers.” Relax; no bioterrorist mischief is implied. Like “Construction of nature,” “Social construction of illness,” “Social construction of scientific facts,” and many others, these are titles of scholarly books and projects in science, technology, and medicine studies. They express a fashion shared by doctrines loosely known under the rubric of postmodernism. It is recognizable by the frequent scare quotation marks around words such as truth, reality, scientific, and objectivity. The scare quotes convey the message that scientific knowledge (...) is so permeated by politics and cultural biases that it cannot be true and any claim to objectivity is illusory. (shrink)

It is now fashionable to say that science and technology are social constructions. This is true, or rather, a truism. Man is a social animal. Man is a linguistic animal, and language is social. Hence all products of human activities and everything that involves language are social constructions. But an assertion that covers everything becomes empty. The constructionist mantra that science or technology is “not a simple input from nature” attacks a straw man, for no one denies the necessity of (...) enormous human efforts in research, development, and design. To say that these are social activities should not imply that they are indistinguishable from other social activities such as politicking or profiteering. An investigation into their peculiarities will bring to relief their intellectual and technical characteristics. The argument that science and technology are social constructions because they involve many assumptions is again a truism. Whenever we think, whenever we find things intelligible, we invariably have used some concepts and made some assumptions. Philosophers such as Kant have painstakingly analyzed concepts without which intelligibility is impossible. The important questions are not whether scientists and engineers make assumptions but what kind of assumptions they make; not whether they make judgments, but what kind of reasons they offer to support their judgments. Are the assumptions and justifications all social? Or are they mainly technical? Admittedly, the boundaries between the two are not always sharp, but is it impossible to make any differentiation at all? (shrink)

America has poured about 200 billion dollars into cancer research since President Nixon declared war on cancer in 1971. How is the war going after three decades? Why do assessments vary as widely as “beating cancer” and “loosing the war on cancer?”.

This paper presents two interpretations of the fiber bundle formalism that is applicable to all gauge field theories. The constructionist interpretation yields a substantival spacetime. The analytic interpretation yields a structural spacetime, a third option besides the familiar substantivalism and relationalism. That the same mathematical formalism can be derived in two different ways leading to two different ontological interpretations reveals the inadequacy of pure formal arguments.

This paper presents two interpretations of the fiber bundle fonnalism that is applicable to all gauge field theories. The constructionist interpretation yields a substantival spacetime. The analytic interpretation yields a structural spacetime, a third option besides the familiar substantivalism and relationalism. That the same mathematical fonnalism can be derived in two different ways leading to two different ontological interpretations reveals the inadequacy of pure fonnal arguments.

Chance and accidents play important roles in scientific discoveries, but they are not blind luck. Serendipity is not merely stumbling on things unsought for, it is the ability to see significances and find values in the things stumbled upon. Without this ability, accidents do not lead to discoveries, as Pasteur observed: “Chance favors the prepared mind.” What are the characteristics of a prepared mind in science? How do chance and serendipity work in scientific research in general and drug discovery in (...) particular? (shrink)

Scholars in science and technologies studies talk about a “pure science ideology” or “scientific ideology.” Stereotyping applied science as a dull and mindless practice that generates no new knowledge, the ideology grossly distorts both pure and applied science. What is its origin?

In the past two or three decades, complexity not only has been a hot research topic but has caught the popular imagination. Terms such as chaos and bifurcation become so common they find their way into Hollywood movies. What is complexity? What is the theory of complexity or the science of complexity? I do not think there is such a thing as the theory of complexity. Not even a rigid definition of complexity exists in the natural sciences. There are many (...) theories trying to address various complex systems. What I try to do is to extract some general ideas that are implicit in these theories, and more generally, in the way that scientists face and think about complicated situations. (shrink)

All complex systems are complex, but some are more complex than others are. Biological systems are generally more complex than physical systems. How do biologists tackle complex systems? In this talk, we will consider two biological systems, the genome and the brain. Scientists know much about them, but much more remains unknown. Ignorance breeds philosophical speculation. Reductionism makes a strong showing here, as it does in other frontier sciences where large gaps remain in our understanding. I will show that reductionism (...) and its claims have no bases in actual scientific research and results. The Human Genome Project will serve as a case in point.. (shrink)

PDF version General principles and globally valid knowledge are essential to the progress of science and technology. However, globalization should not obscure the local origins of empirical knowledge and the necessity of particular factual information in practical applications of science.

Mind is not some mysterious mind stuff; no such stuff exists and the universe comprises only physical matter. It is an emergent property of certain complex material entities, not brains alone but whole human beings living and coping in the physical and social world. This thesis involves three ideas: materialism, emergent properties, and intentionality. The first two belong to the mind-body problem and the status of mental properties in the material universe. The third refers to the mind-world relation, the symbiotic (...) relation between subject and object in cognition and experience. (shrink)

PDF version As a scientific productive activity, engineering is closely associated with natural science on the one hand and industry on the other. The emergence of chemical engineering was influenced by the America’s industrial structures and academic institutions. The science-oriented characteristic of chemical engineering in turn impacted the development of industrial structures, especially the rapid rise of a competitive petrochemical industry.

Much complexity we see around us stems from a similar source, structures generated by the interactive combination of many constituents. The constituents themselves can be rather simple, so can the relation between any two. However, because there are so many constituents in a large system, their multiple relations generate a relational network that can be highly complex, variegated, and surprising.

What is technology, what does technology mean? One notion, which originated in the Greek téchnē, points to the rational ability to create and produce. This ability is primordial, for to produce the means of living and create meanings of life in work are vital to human existence. Modern technology grew out of ancient téchnē by developing its own reasoning and knowledge into science.

Speculations from God’s position are illusory; we have no access to that position. Ontology concerns not with what exist as God ordains but with what exist as intelligible within the bounds of human understanding. It calls for analyzing not only nature but also the characteristics of our own thinking that make possible analysis and knowledge of nature, so that we do not inadvertently attribute our conceptual contributions to what exist naturally.

PDF version This talk explores three concepts of system in engineering: systems theory, systems approach, and systems engineering. They are exemplified in three dimensions of engineering: science, design, and management. Unifying the three system concepts is the idea of function: functional abstraction in theory, functional analysis in design, and functional requirements in management. Signifying what a system is for, function is a purposive notion absent in physical science, which aims to understand nature. It is prominent in engineering, which aims to (...) transform nature for serving the wants and needs of people. (shrink)

Behaviors of chaotic systems are unpredictable. Chaotic systems are deterministic, their evolutions being governed by dynamical equations. Are the two statements contradictory? They are not, because the theory of chaos encompasses two levels of description. On a higher level, unpredictability appears as an emergent property of systems that are predictable on a lower level. In this talk, we examine the structure of dynamical theories to see how they employ multiple descriptive levels to explain chaos, bifurcation, and other complexities of nonlinear (...) systems. (shrink)

Objectivity – to account for nature as it is, free from subjective biases – is a standard of science and commonsense. However, postmodernists distort it into God’s perspective. Because God’s position is beyond human reach, they dismiss objectivity as a sham and relegate all science and knowledge to be nothing but social constructions relative to specific cultures. Their forced choice between two polar options – an illusory absolute stance and arbitrary cultural fashions – is unwarranted. Objectivity has clear meaning within (...) the bounds of human understanding. (shrink)

Behaviors of chaotic systems are unpredictable. Chaotic systems are deterministic, their evolutions being governed by dynamical equations. Are the two statements contradictory? They are not, because the theory of chaos encompasses two levels of description. On a higher level, unpredictability appears as an emergent property of systems that are predictable on a lower level. In this talk, we examine the structure of dynamical theories to see how they employ multiple descriptive levels to explain chaos, bifurcation, and other complexities of nonlinear (...) systems.. (shrink)

Like science, engineering engages in analysis and synthesis. But whereas scientists tend to break matter down to its most basic building blocks, engineers ultimately aim to assemble myriad components into a complex system. Because the components are heterogeneous, engineers must integrate knowledge in many areas, and multidisciplinary teamwork is common practice. Like science, engineering covers both the general and the particular. But whereas scientists tend to design particular experiments for discovering general laws of nature, engineers tend to formulate general principles (...) for designing particular artifacts. Modern engineering has developed general theories about large types of artificial systems, notably information, control, and computation theories. These engineering theories are most effective for designing concrete artifacts, yet their abstract theorem-proof format is closer to pure mathematics than the format of physical theories, which are closer to applied mathematics. The apparent paradox accentuates the engineering emphasis on creating things rather than discovering phenomena already existent. (shrink)

Perhaps Archilochus simply meant that the hedgehog’s single defense defeats the fox’s many tricks. Yet, the hedgehog and the fox were turned into metaphors for two types of thinkers and writers by the historian philosopher Isaiah Berlin. All the thinking and actions of the hedgehog revolve around a single vision and are structured by a single set of principles that the hedgehog holds to be universal. Foxes lack such central vision and universal principles; they seize many experiences and pursuit many (...) ends, always holding concrete particulars to be paramount. Each way of thinking has its strength and weakness; neither is superior to the other. Berlin cited Plato, Dante, and Dostoevsky as hedgehogs; Aristotle, Shakespeare, and Pushkin foxes. Tolstoy was diagnosed as a fox who imagined himself a hedgehog. (shrink)

“Closure occurs in science when a consensus emerges that the ‘truth’ has been winnowed from the various interpretations.”[1] More than once in library books I saw “sic” scribbled in the margin pointing to the scare quotation marks in this and similar texts. If the readers read on, they would discover that scare quotes around scientific truth, fact, reality, nature, technological progress, and similar terms are fashionable in postmodern literature and are spreading beyond it. Scientific results are “true.” Scientists arrive at (...) the “fact.” What do the scare quotes mean? What are their effects? (shrink)

Seeing a rose or hearing the doorbell is among the most common and immediate of experiences. Sense perceptions are also most fundamental and important; on them base all our factual knowledge and empirical science. Does their epistemological priority stem from their being unanalyzable primitives given to us? Do they have structures? If so, what are the structures and where do they come from? The importance of these questions extends beyond psychology to the justification of all knowledge and science.

Ortadoğu bölgesindeki çatışma ve istikrarsızlık ortamının ardında İran - Suudi Arabistan rekabeti bulunmaktadır. Bununla birlikte bu rekabetin politik doğası, çoğunlukla ana akım medya tarafından aşırı derecede basitleştirilmiştir. Benzer biçimde İran – Suudi Arabistan rekabetinin içindeki kimlik politikaları üzerine yazılmış literatürün büyük bir kısmı bölgesel istikrarsızlıkların kökeni ve kaynağını ağırlıklı olarak tarihlerinin genel ve betimleyici bir hesabını sunmuş veya oyuncuların iktidar mücadeleleri içerisinde Sünni ve Şii İslam’ın politikleşmesine ve manipülasyonuna odaklanmıştır. Halen mevcut olan kimlik politikaları üzerine teorileri sentezleyen, yani Primordializm, araçsallık, (...) ve sosyal inşacılık, bu araştırmanın teorik modelini oluşturmaktadır. Bu modelde, mezhepsel kimlik – Ortadoğu toplumlarının ve yanı sıra bölgesel tarihin bir gerçeği olarak – sadece politik süreçler üzerine muazzam etkileri ölçülmedi, ayrıca politik uygulamalarda her düzeydeki politik aktörlerin kullanımıyla karşılaştırılmıştır. (shrink)

Feelings of guilt are human emotions that may arise if a person committed an action that contradicts basic moral mores or failed to commit an action that is considered moral according to their ethical standards and values. Psychological scholarship distinguishes between altruistic guilt (AG) and deontological guilt (DG). AG results from having caused harm to an innocent victim, either by acting or failing to act, whereas DG is caused by violating a moral principle. Although physicians may be expected to experience (...) frequent feelings of guilt in their demanding and intensive work, it is surprising to find that this issue has not been explored in the professional literature on medical ethics. To that end, we conducted a qualitative study that included personal in-depth interviews with Sunni Muslim gynaecologists. These doctors provide underground infertility care and perform religiously forbidden treatments involving sex selection and gamete donation. They opened their hearts and spoke about the emotionally taxing pangs of conscience they suffer. Analysing their narratives led us to characterize their feelings of guilt as DG. We discuss the causes for their plight and the way they cope with it, compare DG to the concept of moral distress, and call for future research on clinicians’ feelings of guilt and pangs of conscience. (shrink)

Muhammed Kâsım Nânotevî başkanlığında kurulan Diyobendîlerin ta-savvuf ile irtibatını konu edinen bu çalışmanın temel amacı, Hint alt kıtasının dinî yaşantısında etkin olan Diyobendîlerin tasavvufa olan yaklaşımlarını analiz etmektir. Çalışmada öncelikle Diyobend’in kuruluşu, İngilizlere karşı mücadeleleri, Osmanlı Devleti ile temasları ve daha sonra Diyobendîlerin tasavvuf anlayışına dâir bilgilere yer verilmiştir. Onların tasavvuf ile ilişkileri araştırılırken literatür açısından Diyobendîler ile ilgili temel kaynaklara bakılmıştır. Bu kaynaklar geniş bir incelemeye tabi tutularak onların tasavvufa bakış açıları tespit edilmeye çalışılmıştır. Elde edilen sonuçlar kısaca şöyle (...) özetlenebilir: Sünnî olan Diyobendîler tasavvufu şerîatın bir parçası olarak görmektedirler. Onlar, mânevî hastalıklardan korunmak için tasavvufa sarılmaya, mürşidlerin sünnete ittibasına ve bid’atlardan uzak durmaya önem vermiş, ayrıca nübüvvetin velâyetten üstün olduğunu, kerâmetin hak olduğunu ve vahdet-i vücûdun tasavvufun esaslarından biri olmayıp bunun bir hâl olduğunu ifade etmişlerdir. Eğitim müfredatlarında tasavvuf klasiklerinin yanı sıra kendi mürşidlerinin yazdığı eserleri de okutan Diyobendîlerin tasavvufun birçok konusunda söz sahibi oldukları tespit edilmiştir. (shrink)

Este trabajo ofrece un resumen de la doctrina religiosa de taqiyya o disimulación en el islam sunní, recurriendo a comentarios del Qur’ān, compendios de ḥadīṯ, obras de ley islámica y tratados de principios éticos. En las fuentes andaluces antes de la conquista cristiana aparecen discusiones acerca del concepto de taqiyya y del de coerción , ambos exenciones legales, y algunas de ellas continuaron estando a disposición de los moriscos y de los juristas norteafricanos que les aconsejaban. El análisis de estos (...) materiales facilita la interpretación de la fatwā que Ibn Abī Ȳum’a al-Wahrānī envió a los moriscos en el ano 1504 y particularmente la comprensión de su tratamiento de la blasfemia bajo coacción. (shrink)

¿Cómo veían los ulemas musulmanes a los seguidores de otras religiones, especialmente a los ahl al-kitāb ? Las leyes islámicas, en dos áreas concretas - el sacrificio ritual y el matrimonio -, reflejan al tiempo el intento por separar a los musulmanes de los no monoteístas y la permisibilidad del contacto entre los musulmanes y los ahl al-kitāb. Estos contactos respondían a dos motivos contradictorios: el deseo de mantener vínculos con los ahl al-kitāb, y el deseo de evitar el peligro (...) que tales vínculos podían representar. En consecuencia, los juristas musulmanes, en general, permitían consumir carme de animales sacrificados por los ahl al-kitāb - incluso cuando no se había seguido la obligación de mencionar el nombre de Allāh -, pero la mayoría de los juristas prohibía consumir carne de animales sacrificados por un cristiano que hubiese recitado el nombre de Jesús durante el sacrificio. Igualmente, el derecho matrimonial, que permite ciertos tipos de matrimonio entre los musulmanes y los ahl al-kitāb, prohíbe aquellos casamientos que tengan como resultado la inferioridad del cónyuge musulmán con respecto al cónyuge kitābī , pues tal inferioridad trae consigo el peligro de asimilación. (shrink)

This article explores the long-contested question about the role of individual judgement vis-à-vis the authority of tradition in the interpretation of the Qurʾān. It focuses on the notion of al-tafsīr bi-l-raʾy – interpretation of the Qurʾān by “personal opinion” – and offers an insight into medieval Muslim debates over the legitimacy of this type of exegesis, its alleged prophetic disapproval, and the scope and conditions of its use. Based on the Sunnī tafsīr works from the 3rd/9th to the 6th/12th centuries, (...) the article examines how in the course of these debates Muslim authors negotiated the meaning of al-tafsīr bi-l-raʾy. Against the view that it encompassed any interpretation beyond tradition-based tafsīr, their reinterpretations of the term implied that philological, juridical, and Ṣūfī tafsīr could not be categorized as al-tafsīr bi-l-raʾy, thereby narrowing the meaning of this concept and broadening the scope of legitimate exegesis and interpretative authorities in Sunnī tafsīr tradition. (shrink)

This discussion provides a brief commentary on each of the papers presented in the symposium on the conceptual foundations of field theories in physics. In Section 2 I suggest an alternative to Paul Teller's (1999) reading of the gauge argument that may help to solve, or dissolve, its puzzling aspects. In Section 3 I contend that Sunny Auyang's (1999) arguments against substantivalism and for "objectivism" in the context of gauge field theories face serious worries. Finally, in Section 4 (...) I claim that Gordon Fleming's (1999) proposal for hyperplane-dependent Newton-Wigner fields differs importantly from his previous arguments about hyperplane-dependent properties in quantum mechanics. (shrink)

Al-Qādī al-Nu´mān b. Muhammad es el más destacado y prolífico de los estudiosos fatimíes y el fundador de la jurisprudencia ismā´īlí. En su epístola “La clarificación elocuente para la refutación de Ibn Qutayba”, todavía en manuscrito, al-Nu,mān se lanza a una polémica en contra de Ibn Qutayba, que había vivido un siglo antes. Es probable que la epístola fuera escrita en la época de al- Mu´izz a petición de un tutor anónimo de los hijos del califa. En ella, al-Nu´mān se (...) propone refutar la afirmación de Ibn Qutaybba, incluida en la introducción de su famosa obra Adab al-Kātib, según la cual era suficiente para la realización de sus tareas que los kuttāb, o funcionarios del estado, memorizaran una serie de fórmulas legales simples, sin tener que aprenderse las largas disertaciones de los fuqahā’ o doctores de la ley. Al-Qādī al-Nu´mān, un faqīh famoso, se dedica en la epístola a demostrar que sin estas disertaciones no se podía aplicar la ley correctamente. En su texto se refiere a cada fórmula legal mencionada por su rival en Adab al-Kātib y demuestra cómo la ley se debería aplicar basándose en la autoridad de los imāmes del Ahl al-Bayt, la Familia del Profeta Muhammad. También refuta las distintas interpretaciones legales sunníes de estas mismas cuestiones. (shrink)

This discussion provides a brief commentary on each of the papers presented in the symposium on the conceptual foundations of field theories in physics. In Section 2 I suggest an alternative to Paul Teller's reading of the gauge argument that may help to solve, or dissolve, its puzzling aspects. In Section 3 I contend that Sunny Auyang's arguments against substantivalism and for “objectivism” in the context of gauge field theories face serious worries. Finally, in Section 4 I claim (...) that Gordon Fleming's proposal for hyperplane-dependent Newton-Wigner fields differs importantly from his previous arguments about hyperplane-dependent properties in quantum mechanics. (shrink)

The recent work of Paul Teller and Sunny Auyang in the philosophy of Quantum Field Theory (QFT) has stimulated the search for the fundamental entities in this theory. In QFT, the classical notion of a particle collapses. The theory does not only exclude classical, i.e., spatiotemporally identifiable particles, but it makes particles of the same type conceptually indistinguishable. Teller and Auyang have proposed competing ersatz-ontologies to account for the 'loss of particles': field quanta vs. field events. Both (...) ontologies, however, suffer from serious defects. While quanta lack numerical identity, spatiotemporal localizability, and independence of basis-representations, events--if understood as concrete measurement events--are related to the theory only statistically. I propose an alternative solution: The entities of QFT are events of the type 'Quantum system, S, is in quantum state, Ψ '. These are not point events, but Davidsonian events, i.e., they can be identified by their location within the causal net of the world. (shrink)

El trabajo expone, analiza, y evalúa los datos de una nueva fuente sobre las visiones jurídicas de los ‛ulamā’ con respecto al estatuto islámico de las comunidades islámicas bajo dominio cristiano en la Península Ibérica desde el siglo XII hasta el siglo XVI. Se trata de una fetua desconocida e inédita del sabio andalusí Ibn Rabī‛ y fetuas desconocidas de los principales cadíes de los cuatro madhabs sunníes en El Cairo hacia 1510 A.D. Muy probablemente, hay que relacionar la primera (...) fetua con los acontecimientos en Murcia tras la sublevación mudejar de 1265 y la reconquista cristiana de la ciudad en 1266. El muftí subraya que los musulmanes que viven bajo dominio cristiano están imperativamente obligados a emigrar a territorio islámico. Los principales cadíes de los cuatro madhabs sunníes en El Cairo al principio del siglo XVI, sin embargo, defienden un modo de ver mucho más pragmático. Probablemente, las preguntas fueron planteadas por mudejares de Valencia, que estaban en El Cairo camino de la peregrinación. Finalmente, los autores plantean que hay que distinguir dos tipos coexistentes de visiones con respecto al estatuto del Islam bajo dominio cristiano en la Península Ibérica desde principios del siglo xii; una visión pragmática, equivalente a un reconocimiento de facto del Islam bajo dominio cristiano, y una visión «de rechazo», que asume la obligación de emigrar de la España cristiana a Dār al-Islām. El impacto variable de estas visiones jurídicas merece un estudio más profundo dentro del ambiente histórico de las complejas y cambiantes relaciones políticas entre Islam y Cristiandad en esa época. (shrink)

“Rational beings pursue and value truth. Intellectual conduct is to be judged, accordingly, by how well it aids our pursuit of that ideal.” What does this mean, and is it true? Even if intelligent life had never evolved or otherwise existed, Venus would still have orbited the Sun, so it would still have been true that Venus orbited the Sun. It is not the being thus true of what is true that we value indiscriminately. Some truths are good, but not (...) all, far from it. In loving the truth, then, what we value is not the being true of the truths. What we value in pursuing truth is rather our grasping it, our having it. What does this mean? Only through believing it does one relevantly have a truth : we have the truth that snow is white by believing that snow is white. In pursuing the truth what we want is true beliefs. Suppose you enter your dentist’s waiting room and find all the magazines taken. Deprived of reading matter, you’re sure to doze off, but you need no sleep. Are you then rationally bound to reach for the telephone book in pursuit of truth? Were you not to do so, you would forfeit a chance to pluck some desired goods within easy reach. If random telephone numbers do not elicit a wide enough yawn, consider a randomly selected cubic foot of the Sahara. Here is a trove of facts, of the form grain x is so many millimeters in direction D from grain y, than which few can be of less interest. Or take some bit of trivia known to me at the moment: say, that it was sunny in Rhode Island at noon on October 21, 1999. I confess that I will not rue my loss of this information, nor do I care either that or how early it will be gone. As interpreted so far, the view that we rationally want truth as such reduces to absurdity, or is at best problematic. What then is it we want in pursuing truth? If it is not after all true beliefs indiscriminately, what then is it? A manageable number of true beliefs? Obviously not; it is not just a matter of numbers. (shrink)

................English....................... The purpose of this study is to reveal university students’ perceptions regarding Holy Qur’an through metaphors. The survey group of study consists of 194 participants who were studying in Theology Department and Social Service Department at Gümüşhane University in the 2014-2015 academic terms. Both quantitative and qualitative methods are used together. The study’s data was collected through a form with the phrase “The Holy Qur’an is similar/like…, because...” and some demographical variables. The Content Analysis Technique was used to interpret (...) data. Results of this study determined that 44 different metaphors regarding Holy Qur’an were given by participants. Theme of these metaphors were compiled as 9 categories consisting of directional, life source, explanatory, key, protective, curative, instructive, speech, and other categories. Top metaphors are in the directional, life source and explanatory categories. Key words are metaphor, perception, The Qur’an perception, religious concepts, and religious symbols. Getting data through comprehensive and in-dept analysis can help to have information about concepts of holy books in the human mind. The purpose of this study is to pick out perceptions of university students with regard to the Holy Qur’an through metaphors. For this reason, these questions are searched by researchers: 1) What are the metaphors which used by university students on description of perceptions regarding the Holy Qur’an? 2) How are the metaphors regarding the Holy Qur’an categorized in terms of common characteristics which produced by university students? 3) Are there any links between socio-demographic variables and composed metaphoric categories? One of the qualitative data collection technics, data collecting through metaphors method is used, and is asked open-ended question in the study. Picking up similarities and diversities under thematic topics is quite easy in the method. Therefore, this method has a functional feature in the sociology, psychology and anthropology, and it gives a wealthy and qualified image about matter, phenomenon, event and situation (Yıldırım & Şimşek 2005, 212). The target population of the study consists of students who were taking education at Gümüşhane University. Easily accessible and availability principles pursued in the sample choosing. In the distribution of participants according to the demographical features, females have 61.9 percent (n:120) and males have 38.1 percent (n:74) in terms of gender. Students who graduated from religious vocational high school is 61.3 percent (n:119), and others who from other high schools is 38.7 percent (n:75) in terms of graduated from different high schools. Students in theology department have 68.0 percent (n:132), and students who were educated in the social service department have 32.0 percent (n:62). Research data is gathered through survey form includes “The Holy Qur’an is like/similar to…, because…” sentence and demographical variabilities. Data, gathered from 194 survey forms, is transferred to the Excel and the SPSS program. In an attempt to reliability of study, gathered metaphors is examined by four area expert. Frequencies (f) and percentages (%) is taken into consideration in the process of replacing metaphors to the tables. Data analysis technique is used on the getting relationships and explaining gathered data, while content analysis technique is used on the interpreting of data. The SPSS program is used in the analysis of quantitative data. Obtained data from the surveys and composed categories is associated with descriptive statements in the verses of the Holy Qur’an. In the composed categories demonstrate distribution of produced 44 different metaphors with regard to the Holy Qur’an as 9 categories. According to this, the sample is represented in the categories as 64.4 % (f:125) is in the ‘directional’, 11.3 % (f:22) is in the ‘life source’, 7.7 % (f:15) is in the ‘explanatory’, 3.1 % (f:6) is in the ‘key’, 3.1 % (f:6) is in the ‘protective’, 2.1 % (f:4) is in the ‘curative’, 2.1 % (f:4) is in the ‘instructive’, 2.1 % (f:4) is in the ‘speech’ and 4.1 % (f:8) is in the ‘other’ categories. Distributions of composed categories are represented according to common characteristics as frequencies and percentages in the next tables. In the distribution of produced metaphors in the ‘directional’ category, university students produced 7 different metaphors (f:125). Frequencies of produced metaphors in the category are such that: guide (f:41), advisor (f:25), mentor (f:19), compass (f:16), road map (f:8), route (f:3) and other (f:13). According to the result, it is understood that aspects of guide, advisor, mentor and compass stood mostly out in the category. In the ‘life source’ category, 6 different metaphors (f:22) is developed by participants. Developed metaphors’ frequencies in the category are the following: life (f:4), lifeblood (f:4), weather (f:2), water (f:2), inheritance (f:2) and others (f:7). So, life and lifeblood aspects stood mostly out in the category. In the ‘explanatory’ category, 5 different metaphor (f:15) is developed by participants. Frequencies of produced metaphors in the category are such that: light (f:5), sun (f:3), flashlight (f:2), torch (f:2) and other (f:3). According to the result, it is understood that aspects of light and sun stood mostly out in the category In the ‘protective’ category, 5 different metaphors (f:6) is developed by participants. Frequencies of produced metaphors in the category are such that: saver (f:2), lifeguard (f:1), hereafter-saving (f:1), escapeway (f:1) and branch to catch (f:1). According to the result, it is understood that aspect of saver stood mostly out in the category. In the ‘instructive’ category, 4 different metaphors (f:6) is developed by participants. Frequencies of produced metaphors in the category are such that: reference book (f:1), dictionary (f:1), priceless book (f:1) and life encyclopedia (f:1). In the ‘speech’ category, it is seen that 4 different metaphors (f:6) is developed by participants. Frequencies of produced metaphors in the category are such that: divine message (f:1), speaking truth (f:1), Allah’s dialogue with us (f:1) and final word (f:1). In the ‘key’ category, 3 different metaphors (f:6) is developed by participants. Frequencies of produced metaphors in the category are such that: a key (f:4), the key of heaven (f:1) and the key of salvation (f:1). In the ‘curative’ category, 2 different metaphors (f:4) is developed by participants. Frequencies of produced metaphors in the category are such that: a pill (f:3) and doctor (f:1). In the ‘others’ category, 8 different metaphors (f:8) is developed by participants. Frequencies of produced metaphors in the category are such that: world (f:1), the friend of lonely passenger (f:1), the tree with fruit (f:1), hereafter (f:1), priceless treasure (f:1), miracle (f:1), philosophy (f:1) and mirror (f:1). Participants composed of 44 different metaphors regarding the Holy Qur’an. The metaphors were summed up in the 9 categories as ‘directional’, ‘life source’, ‘explanatory’, ‘key’, ‘protective’, ‘curative’, ‘instructive’, ‘speech’ and ‘other’ To results of the study; guide, advisor, mentor and compass aspects of the Qur’an came into prominence at most in the ‘directional’ category, when life and lifeblood aspects of the Qur’an came into prominence at most in the ‘life source’ category. Light and sunny aspects of the Qur’an came into prominence at most in the ‘explanatory’ category, while saver aspect of the Qur’an came into prominence at most in the ‘protective’ category. Instructive aspect of the Qur’an came into prominence at most in the ‘instructive’ category. Speech aspect of the Qur’an came into prominence at most in the ‘speech’ category, while key aspect of the Qur’an came into prominence at most in the ‘key’ category. Moreover, pill aspect of the Qur’an came into prominence at most in the ‘curative’ category. Whatsoever world, friend of single traveler, tree with fruit, hereafter, priceless treasure, miracle, philosophy and mirror aspects of the Qur’an came into prominence at most in the ‘other’ category. It is inferred that significant relationships between demographic variables and metaphor categories. In terms of major variable; theology students were composed of more metaphor in the ‘explanatory’ and ‘instructive’ categories, while social service students were composed of more metaphor in the ‘life source’ category. In terms of gender variable; females composed of more metaphor in the ‘curative’ and ‘other’ categories, while males composed of more metaphor in the ‘directional category. In terms of graduating high school variable, students who graduated from religious vocational high school composed of more metaphor in the ‘key’ and ‘speech’ categories, when students who graduated from other high school composed of more metaphor in the ‘directional’ category. Whatsoever, in terms of having the Qur’an education in their life status variable, had the Qur’an education in their life students composed of more metaphor in the ‘curative’ and ‘other’ categories, while other group composed of more metaphor in the ‘directional’. Moreover, in terms of perception of subjective religiousness, students who think themselves are ‘religious’ composed of more metaphor in the ‘key’ and ‘other’ categories, while students who think themselves are ‘less religious’ composed of more metaphor in the ‘explanatory’ category. In terms of perception of family religiousness, students who think own family ‘less religious’ composed of more metaphor in the ‘directional’ and ‘life source’ categories, when students who think own family ‘religious’ composed of more metaphor in the ‘key’ category. It can be suggested by the results of this study; perception of the Qur’an can be studied with the different study techniques, or it can be studied in the different research groups with the same technique. Muslims’ perceptions regarding the Holy Qur’an can be examined with intercultural comparative studies. Perceptions regarding the Holy Qur’an can be researched through interviews. Members’ perception regarding holy book that have different religious faith can be comparatively examined. Individuals’ perceptions regarding different religious concepts can be studied through metaphors. .................. Turkish...................Bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinin Kur’an-ı Kerim’e ilişkin algılarını metaforlar aracılığıyla ortaya çıkarmaktır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2014-2015 eğitim öğretim yılında Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi ve Sosyal Hizmetler bölümünde öğrenim gören 194 katılımcı oluşturmaktadır. Araştırmada nitel ve nicel yöntemler birlikte kullanılmıştır. Araştırma verileri, “Kur’an-ı Kerim……gibidir, çünkü……” cümlesini ve demografik değişkenleri içeren bir form aracılığıyla toplanmıştır. Verilerin analizi ve yorumlanmasında içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırmada Kur’an’a ilişkin 44 farklı metafor geliştirildiği tespit edilmiştir. Bu metaforlardan ‘yönlendirici’, ‘yaşam kaynağı’, ‘açıklayıcı’, ‘anahtar’, ‘koruyucu’, ‘öğretici’, ‘derman’, ‘kelam’ ve ‘diğer’ olmak üzere 9 farklı kategori oluşturulmuştur. Üretilen metaforların ‘yönlendirici’, ‘yaşam kaynağı’ ve ‘açıklayıcı’ kategorilerinde yoğunlaştığı görülmüştür. Demografik değişkenler ile metafor kategorileri arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmak araştırmanın ikincil amaçlarındandır ve bu yönüyle sonuçlar değerlendirildiğinde değişkenler ile kategoriler arasında anlamlı ilişkiler olduğu tespit edilmiştir. Demografik değişkenler ile kategori ilişkisinde fakülte değişkeni açısından ilahiyat öğrencileri ‘açıklayıcı’ ve ‘öğretici’ kategorilerinde daha fazla metafor üretirken sosyal hizmet öğrencileri ‘yaşam kaynağı’ kategorisinde daha fazla metafor üretmiştir. Cinsiyet değişkeni açısından ise kız öğrenciler ‘derman’ ve ‘diğer’ kategorilerinde daha fazla metafor üretirken erkek öğrenciler ‘yönlendirici’ kategorisinde daha fazla metafor üretmiştir. Lise mezuniyeti açısından bakıldığında da İHL’den mezun olanlar ‘anahtar’ ve ‘kelam’ kategorilerinde daha fazla metafor üretirken diğer lise mezunları ‘yönlendirici’ kategorisinde daha fazla metafor üretmiştir. Kur’an Kursu eğitimi alma değişkeni açısından ise Kur’an kursu eğitimi alanlar ‘derman’ ve ‘diğer’ kategorilerinde daha fazla metafor üretirken Kur’an Kursu eğitimi almayanlar ‘yönlendirici’ kategorisinde daha fazla metafor üretmiştir. Ayrıca öznel dindarlık ve aile dindarlık algılarıyla metafor kategorileri arasında da anlamlı ilişkiler elde edilmiştir. (shrink)

Çalışmamızda geç dönem Mu‘tezilesinin önemli temsilcilerinden birisi olan Ebû Reşîd en-Nîsâbûrî’nin Mu‘tezile mezhebindeki konumunu ve ekol içerisindeki polemiklere yaklaşımını ele aldık. Kâdî Abdülcebbâr’ın önde gelen talebelerinden birisi olan Nisâbûrî, hocasının vefatından sonra Basra Mu‘tezilesinin riyasetini üstlenmiştir. Kaynaklarda hayatına dair fazla bilgi bulunmasa da ömrünün ilk yıllarında Bağdat Mu‘tezilesine mensup olduğu ve Horasan bölgesinde büyük bir üne sahip olan Ebü’l-Kâsım el-Belhî’nin görüşlerinden etkilendiği aktarılmaktadır. Günümüze ulaşan ve Basra Mu‘tezilesinin bakış açısıyla kaleme alınan eserlerinde Belhî’nin görüşlerine yoğun bir şekilde atıfta bulunmaya devam (...) etmektedir. Ömrünün ilk yıllarında Bağdat ekolüne mensup olması ve daha sonra Basra ekolüne intisap etmesi, kendisine her iki ekolü yakından tanıma fırsatı sunmuştur. Bu tecrübesinden hareketle iki ekol arasındaki polemiklere dair bir eser telif etmiş ve eserde Ebû Hâşim el-Cübbâî’nin görüşlerini Bağdat Mu‘tezilesine karşı savunmuştur. Nîsâbûrî’nin görüşlerini yakından incelediğimiz zaman Mu‘tezile içerisinde Şiî temâyüllerin başladığı Büveyhiler döneminde yaşamasına rağmen Mu‘tezilî bakış açısını büyük oranda muhafaza ettiğini söyleyebiliriz. Farklı fikirler ve yaklaşımlar ileri sürmekten ziyade hocasının yolunu takip ederek Mu‘tezilî mirası daha sistematik ve anlaşılır bir hale getirmeye çalışmıştır. Ayrıca kendine özgü birtakım yaklaşımlar da ileri sürmüştür. Özellikle sarfe konusunda Nazzâm gibi ilk dönem Mu‘tezilî düşünürlere ciddi eleştiriler yönelterek genel sünnî görüşe yakın bir tutum sergilemiştir. Şehristânî’nin de ifade ettiği üzere Basra Mu‘tezilesinin sünnî düşünceye bu yakın konumlanışını Nîsâbûrî’nin nübüvvet ve keramet konularında da görmek mümkündür. Çalışmamızda dokümantasyon tekniği kullanılarak Nîsâbûrî’nin hem yazma hem de matbu olarak günümüze ulaşan eserleri tespit edilmiştir. Bu eserler içerik analizine tabi tutularak incelenmiş ve ulaşılan sonuçlar değerlendirilmiştir. (shrink)

İlk dönem İslâm fırkalarından biri olan İbâziyye, Türkiye’de İslâm mezhepleri tarihi başta olmak üzere kelâm, hadis, tefsir, fıkıh gibi bilim dalları kapsamında incelenmiş ve önemli akademik araştırmalara konu olmuştur. Cumhuriyet döneminde İbâziyye fırkasına dair yapılan akademik araştırmalar bilhassa yirmi birinci yüzyılda hızlı bir artış göstermiştir. Bu çalışmada İslâm mezhepleri tarihi alanı başta olmak üzere İslâmî ilimlerde İbâzîlik üzerine yazılan kitap, lisansüstü tez, makale ve bildirilerin bir bibliyografyası hazırlanmış ve Cumhuriyet döneminde İbâziyye araştırmalarının tarihi seyri incelenmiştir. İslâm mezhepleri tarihi bilim dalında (...) İbâzîlik üzerine yapılan çalışmalarda iki temel yaklaşımın benimsendiği görülmüştür. Birinci yaklaşıma göre, Sünnî bakış açısıyla geleneksel mezhepler tarihi kaynakları esas alınarak, İbâziyye Hâricîlerin devamı olarak kabul edilmiştir. Bununla birlikte İbâzîlerin bu konudaki itirazları göz ardı edilmiştir. İkinci yaklaşıma göre ise, Sünnî kaynakların yanında İbâzî kaynaklar da esas alınarak fırka anlaşılmaya çalışılmıştır. Burada müellifler İbâziyye’yi kendi kaynakları üzerinden tanımlayarak, Hâriciyye’den bağımsız bir mezhep olarak değerlendirmişlerdir. İbâziyye’nin Hâricî düşünce yapısından farklılaşan yaklaşımları nedeniyle onlardan ayrılarak, günümüze kadar ulaşmayı başardığını vurgulamışlardır. Mezheplere ilişkin yapılan araştırmalarda objektif veriler ortaya koymak için kaynakların karşılaştırmalı olarak ele alınması gerekmektedir. Aksi hâlde yapılan çalışmalar, doğru verileri yansıtmak yerine sonuçları bilimsellikten uzak, tek taraflı bakış açısının ürünü olarak kalmaktadır. Bu sebeple fırkalar incelenirken, kendi kaynaklarındaki tanımlamalarına da yer verilmelidir. Ancak İbâziyye fırkasına ilişkin kaynakların birçoğunun günümüze kadar ulaşmamış olması yahut siyasî, itikadî, fıkhî görüşlerinin yeterince tanınmamış olması gibi nedenler; İbâziyye’nin gerçekte olandan farklı bir zeminde, yanlış bilgiler üzerinden tanınmasına sebebiyet vermiştir. Bunun yanı sıra mezheplerin, teşekkül sürecinin ardından sistematik hâle gelmesine kadar ki dönemde dinamik yapıda olmaları da göz ardı edilmemesi gereken bir diğer husustur. Bu bağlamda araştırmacılar İbâziyye mezhebinin ortaya çıkışından sistematikleşmesine değin oluşturduğu kendine has görüşleri açıklığa kavuştururken, birincil kaynaklar üzerinden mukayeseli okumalar yaparak, bütüncül olarak analiz etmeleri gerekmektedir. Çalışmamızda Cumhuriyetin ilk yıllarından günümüze kadar İbâzîlik üzerine yapılan araştırmaların bir bibliyografyasını sunduk ve yukarıda belirtilen yaklaşım biçimlerini analiz ettik. Bu kapsamda İslâmî ilimler literatüründe İbâziyye fırkasına ilişkin veriler sunan araştırmacıların konuya dair yaklaşımlarını literatür taraması sonucunda tespit ederek kronolojik olarak sıraladık. Araştırmamız neticesinde, İbâzîlerin kendi kaynaklarını temel alan özgün akademik çalışmaların uzun süre sınırlı kaldığı ve sayıca az olduğu ancak son yıllarda bu alandaki araştırmaların belirgin bir artış gösterdiği sonucuna ulaştık. Bu araştırmaların ivme kazanmasına yönelik çözüm önerilerinde bulunarak İbâziyye ile ilgili çalışmaların daha ileri bir noktaya taşınmasının gerekliliğini ortaya koyduk. (shrink)

Bişr el-Merîsî taraftarları ile Osman ed-Dârimî arasında burada tartışma konusu yapılan hadisler haberî sıfatları konu alan ve müşkil nitelikte olan rivayetlerden oluşmaktadır. Bu rivayetleri genelde Bişr el-Merîsî ve taraftarlarının tecsîm ve teşbîh içerdiği iddiasıyla münker kabul ettikleri görülmektedir. Ehl-i re’y özellikleri taşımakla birlikte ilahî sıfatlar konusunda Mu’tezilî bir anlayışa sahip olduklarından tenzih anlayışları gereği sıfatları reddetmektedirler. Yaratılmışlara ait niteliklerin yaratıcıya nisbet edilmesini tenzîh anlayışlarına aykırı gördüklerinden bu tür müşkil rivayetleri ya kendi anlayışları doğrultusunda te’vîl ya da reddettikleri gözlenmektedir. Sert bir (...) ehl-i hadîs âlimi olan Osman ed-Dârimî ise, ayet ve hadislerde bildirilen ilahî sıfatlara iman edilmesi gerektiğini kabul etmektedir. Bu anlayışı sebebiyle bu rivayetlerde bildirilen haberî sıfatlara da te’vîl etmeksizin lafzî anlamıyla yaklaşmakta; kendi görüşü doğrultusunda Bişr el-Merîsî ve taraftarlarının yaptığı te’vîlleri reddetmekte, bu te’vîllerin ta’tîle yol açacağını ileri sürmektedir. Bu rivayetlerin lafzî (literal) anlamları doğrultusunda anlaşılması gerektiğini savunmaktadır. Bu hadisler üzerinde yapılan tartışmalar, temel hadis eserlerinin yazıldığı dönemde Ehl-i re’y ve Ehl-i hadîs ekollerine mensup âlimlerin hadislere yaklaşımlarını göstermesi bakımından önem arzetmektedir. Burada vermiş olduğumuz hadisler üzerindeki tartışmalar bu iki ekolün uluhiyet anlayışını, haberî sıfatlara yaklaşımlarını ortaya koyduğu gibi bunların genel anlamda hadis perspektifi hakkında bizlere bilgi vermektedir.ÖzetBu araştırma, temel hadis kitaplarının yazıldığı dönemde, yani III./IX asırda, haberî sıfatlar ihtiva eden bazı hadisler üzerinde yapılan tartışmaları ele almaktadır. Tartışma Osman ed-Dârimî (ö. 280/894) ile Bişr el-Merîsî’nin (ö. 218/833) taraftarları arasında geçmektedir. Hadisler üzerinde Ehl-i hadîs ile Ehl-i re’y mensubu âlimler arasında gerçekleşen bu tartışmalar bir yönüyle hadislerin anlaşılması ve yorumlanmasını ilgilendirmektedir. Tartışmanın, burada ele alınan hadislerin nasıl anlaşılması gerektiği; lafızların kelime anlamı mı (literal) yoksa bu lafızların ötesindeki muhtemel mecazî anlamları dikkate alınarak mı anlaşılması gerektiği noktasında odaklandığı söylenebilir. İnceleme konusu yapılan hadisleri tartışan tarafları kısaca tanıtmak yerinde olacaktır. Sözünü ettiğimiz rivayetlerle ilgili tartışmalar Bişr el-Merîsî taraftarları ile Osman ed-Dârimî arasında geçmektedir. Ehl-i hadîs’in önemli simalarından biri olan Osman ed-Dârimî, hadislerle ilgili bu tartışmaları içeren ayrı bir eser yazmıştır. Bu eser, Allah’ın sıfatları ve bazı hadis meseleleri konusunda Bişr el-Merîsî ve onun iki talebesinin görüşlerine reddiye olarak yazılmıştır. Bişr el-Merîsî, Ebû Yusuf’tan (ö. 182/798) fıkıh tahsil etmiş, önemli bir kelâmcı olarak tanınmıştır. O, kelâmla ilgili konularda aralarında İmâm Şâfiî’nin (ö. 204/820) de bulunduğu pek çok âlimle ilmî tartışmalar yapmış bir ehl-i re’y âlimdir. Halife Me’mûn’un (ö. 218/833) danışma meclisinde bulunmuş, Kur’ân’ın yaratılmışlığı (Halku’l-Kur’ân) görüşünün benimsenmesinde önemli payı olmuştur. Osman ed-Dârimî ise, Yahyâ b. Ma’în (ö. 233/848), Ali b. Medînî (ö. 234/848-49), İshâk b. Râhûye (ö. 238/853) ve Ahmed b. Hanbel (ö. 241/855) gibi döneminin otoritelerinden hadis öğrenmiş bir ehl-i hadîs âlimidir. Hadis tahsili için önemli bütün şehirleri dolaşarak hadis öğrenmiş ve rivayette bulunmuştur.Haberi sıfatları ispat ve bunlarla ilgili rivayetlerin teviline karşı çıkan anlayış ile, bu rivayetlerin tenzih anlayışına uygun biçimde tevilini savunan kesimler ilk dönemden itibaren eserler telif etmişlerdir. Osman ed-Dârimî’ye göre, ehl-i hadîs’in eleştiri edebiyatının ortaya çıkmasında, Mu’tezile’nin ilahî sıfatları reddetmesi etkili olmuş ve pek çok müellif bu yönde eserler yazmışlardır. Ebû Hüreyre’den nakledilen bir rivayetle ilgili olarak muârız, bu rivayetin Allah için bildiğimiz göz ve kulak organlarından oluştuğu izlenimi verildiğini söyler. Osman ed-Dârimî, bu hadisin göz ve kulak organlarını değil görme ve işitmeyi ispat ettiğini söyler. Hiçbir konuda Allah’ın benzerinin bulunmadığını belirtir. Dolayısıyla Allah’ın organlardan oluştuğu iddiasını ehl-i hadîs’e nisbet etmek iftiradır. Ebû Dâvûd, bu hadis ile Allah için görme ve işitme sıfatlarının ispat edildiğini ve Cehmiyye’nin ilahî sıfatları inkar görüşüne reddiye olduğunu belirtir. Ebû Hüreyre’in Hz. Peygamber’e nispet ederek naklettiği: "İman Yemenlidir, hikmet Yemenlidir! Ben Rabbi’nizin nefesini Yemen tarafından hissediyorum!" rivayetini de muârız münker kabul etmiştir. Çünkü Bişr el-Merîsî ve ashâbına göre nefes ancak karın boşluğu olanlardan çıkar, Allah ise bundan münezzehtir. Osman ed-Dârimî’ye göre, muârız yanlış anlamıştır. Burada kastedilen, Yemen tarafından esen ve insanı rahatlatan rüzgardır. Bu rivayet bağlamında bakıldığında, Bişr el-Merîsî taraftarlarının rivayeti literal değerlendirdiğini, Osman ed-Dârimî’nin ise rivayeti yorumladığını görmekteyiz. İbnü’s-Selcî, "Siz, Allah’a ondan çıkandan (Kur’ân’dan) daha faziletli bir şeyle yaklaşamazsınız!" rivayeti hakkında, Müşebbihe’nin bunu, karın boşluğu olan, kendisinden kelâm çıkan şeklinde anladıklarını belirtir. Allah boşluğu olmayan anlamında "samed" olduğundan bu anlayış geçersizdir. Bu hadisle, Kur’ân’ın Allah’tan değil O’nun katından çıkması kastedilmiştir. Osman ed-Dârimî’ye göre, İbnü’s-Selcî’nin asıl maksadı Allah’ın kelâm sıfatını inkâr etmektir. Kur’ân’ın O’ndan çıktığında bir şüphe yoktur, bunu sadece kelâm sıfatını kabul etmeyenler inkâr etmektedir. İbn Abbâs’a atfedilen; "Rükn (Hacerülesved) yeryüzünde Allah’ın sağ elidir, halk ile onunla musafaha eder" rivayetinde geçen "yemînullah" (Allah’ın sağ eli) sözünün anlamı, İbnü’s-Selcî’ye göre bildiğimiz sağ el değil, Allah’ın nimeti ve ikrâmıdır. Hacerülesved ile elin kastedilmediğini kabul eden Osman ed-Dârimî’ye göre, İbnü’s-Selcî’nin maksadı, geçersiz te’villerle Allah hakkında ayet ve hadislerde belirtilen iki eli inkar etmektir. İbn Abbâs’ın Hz. Peygamber’den naklettiği başka bir rivayeti İbnü’s-Selcî’nin eserine alıp nakletmesini eleştiren Osman ed-Dârimî, bu tür zayıf rivayetlerin yayılmaması gerektiğini söyler. Buna ilave olarak İbnü’s-Selcî’nin yaptığı yorumun da çirkin olduğunu belirtir ve eleştirir. Çünkü sözü edilen rivayette Allah, yeşil bir takım elbise giymiş kıvırcık saçlı bir genç olarak tasvir edilmektedir. Böyle bir rivayet Hz. Peygamber’den gelen sahih rivayetlerle çeliştiği için de güvenilmez bir rivayettir. Rivayetle ilgili bu değerlendirmeyi yapan Osman ed-Dârimî, rivayet hakkında muârızın yaptığı yorumları da reddeder. Muârıza göre, "Rabbimin yanına girdim" sözü, "Adn cennetinde Rabbimin huzuruna girdim" demektir. Osman ed-Dârimî’ye göre bu gibi müşkil (problemli) hadisler re’y ile tefsir edilmemeli, rivayet edilip bırakılmalıdır. Hz. Peygamber’e dayandırılan ve Allah’ın kendisine geldiğinden bahisle cevabını bilemediği bazı sorulan sorduğundan, sonra Rabbinin elini sırtına koymasıyla parmaklarının serinliğini hissettiğinden ve her şeyi öğrendiğinden bahseden rivayetle ilgili olarak muarız şu değerlendirmede bulunur: Allah Resûlü’ne gelen Rabbi değil güzel suretli bir melekti, o melek Allah tarafından yönledrilmekteydi ve elini koyan da o melekti. Osman ed-Dârimî, muârızın bu yorumunu reddeder. Bu yorum aynı zamanda diğer sahih hadislere de aykırıdır. Osman ed-Dârimî, sözkonusu rivayet hakkında muârızın yorumunu reddettikten sonra zikrettiği sahih rivayetlere dayanarak buna güvenilemiyeceğini ifade etmiştir. İlahî sıfatlar hakkında konuşmak en zor konular arasında görüldüğünden, selef âlimleri bu konuda susmayı tercih etmişlerdir. Ancak sonraki nesiller bu konuda farklı yollar tutmuşlardır. İlahi sıfatları anlama konusundaki temel yaklaşımları tefvîz, teşbîh ve te’vîl şeklinde üç ana başlıkta toplamak mümkündür. Tefvîz, selef alimlerinin benimsediği yol olup, Allah’ın zâtı ve sıfatlarının mahiyetine ilişkin bilgiyi ilâhî ilme havale etmek demektir. Teşbîh, Allah’ı yaratılmışlara veya yaratılmışları Allah’a benzetmek anlamına gelir. Te’vil, Allah’ın yaratılmışlara benzediği izlenimini veren ayet ve hadisleri dil bilimi ve aklî bilgilerle yorumlamaktır. Sıfatları inkar edenlere Muattıla denilmiş, sıfatları ispat edenler Sıfâtiyye diye anılmıştır. Ehl-i re’y’e göre Allah’a atfedilen ve sözlük anlamı bakımından teşbîh ve tecsîm izlenimi veren sıfatları uygun biçimde te’vil etmek gerekir. İlâhî sıfatlarda Mu’tezile tenzihi öne çıkarmış, Eş’ariyye ve Mâtürîdiyye ise tenzihe uygun te’vili benimsemiştir. Müşebbihe, Vehhâbî-Selefî anlayış da ilahî sıfatlardaki lafızları zahiri anlamlarıyla almışlardır. Hadis ilminde en önemli temel eserlerin telif edildiği II./VIII. ve III./IX. asırda yaşamış olan âlimler arasında cereyan eden inceleme konusu yaptığımız tartışma, ilk döneme ait olması bakımından önemlidir. Bunun yanında tartışma, âyet ve hadislerden oluşan naslara yaklaşımda, iki temel yaklaşımı göstermesi bakımından da önemli bilgiler ihtiva etmektedir. Bu iki temel yaklaşımdan biri ehl-i re’y ekolünü, diğeri ise Ehl-i hadîs anlayışını temsil etmektedir. Osman ed-Dârimî genel olarak rivayetin lafzına bağlı kalmayı savunmakta, Bişr el-Merîsî ve ashâbı ise münker olduğu gerekçesiyle rivayeti eleştirmekte ya da te’vil etmektedir. Nadir de olsa Osman ed-Dârimî’nin rivayeti ret ya da te’vil ettiği, Bişr el-Merîsî ve ashâbının ise rivayeti savunduğu yerler de görülebilmektedir. Müteşâbih (problemli) rivayetler hakkında Bişr el-Merîsî’nin yaptığı te’viller sonraki âlimler üzerinde etkili olmuştur. Onun te’villeri, Cübbâî (ö. 303/916), Kādî Abdülcebbâr (ö. 415/1025), Ebü’l-Hüseyin el-Basrî (ö. 436/1044) gibi Mu’tezilî âlimlerin yanı sıra, İbn Fûrek, Gazâlî (ö.505/1111), İbn Akîl (ö. 513/1119), Fahreddîn er-Râzî (ö. 606/1210) gibi sünnî âlimler tarafından da iktibâs edilmiştir. Rivayete dayalı olan hadis ilminde hakikatin ortaya konulabilmesi, "rivayet" ve "re’y" seçeneklerinden birini tercih etmekle değil; bunların her ikisini de yerinde ve dengeli olarak kullanılmasına bağlı olduğunu hatırda tutmak gerekir. Hakikatin ortaya çıkarılmasında rivayet re’ye, re’y de rivayete muhtaçtır. Rivayet ve re’y birbirinin rakibi değil tamamlayıcı unsurları olarak görmek gerekir. (shrink)

Tarih boyunca Kur’an’ı anlama ve yorumlama faaliyetinin metodolojik bir zemine oturtulmasına yönelik çabaların semeresi olarak oluşup şekillenen klasik Ulûmu’l-Kur’an bahislerinden biri olan nesh konusu Sünnî gelenekte olduğu kadar Şiî gelenekte de farklı yorumlara konu olmuştur. Şiî müfessirler çoğunlukla bu kavramın anlam ve izahı ile ilgili olarak Sünnî meslektaşlarıyla benzer tutumlar sergilemiş olsalar da belli kırılma noktalarında onların kendilerine özgü yaklaşımlara sahip olduğu da gözlemlenebilmektedir. Özellikle nesh ve bedâ kavramları arasındaki benzerlik ve karşıtlık noktaları ile neshin Kur’an dilindeki isimlerinden biri olan (...) insâ kavramı bu farklı yaklaşımların temerküz ettiği hususlar arasında sayılabilir. Bu yazı söz konusu kavramın Şiî tefsir edebiyatı içerisinde nasıl anlaşılmış olduğunu izlemenin yanı sıra bu geleneğin Sünnî gelenekten ayrıştığı noktalara titizlikle işaret edebilmek için kimi değerlendirmeler yapmayı da amaçlamaktadır. Özellikle bedâ kavramı çerçevesinde Şiî tefsir ve daha genel anlamda Şiî düşünce hakkında ağırlıklı olarak dışarıdan teşekkül etmiş algı, bu düşüncenin ilahî bilgide değişiklik ya da eksiklik gibi illetleri mümkün gördüğü şeklindedir. Ne var ki doğrudan Şiî bilginlerin tefsir metinlerinde böyle bir yargıyı doğrulamak için yeterli veri bulunmamaktadır. İnsâ kavramı ise Şiî müfessirler tarafından, onların peygamberlerin ismeti konusundaki hassas tutumlarının neticesi olarak, farklı yorumlara ve mezhep içi tartışmalara konu olmuştur. Bu tartışmalarda Şiî bilginler imamlardan nakledilen rivayetlerin literal anlamlarına sadık kalmakla teorik tutarlılığı sürdürme arasında farklı konumları benimsemişlerdir. Bu bağlamda bu yazı, tefsir disiplini çerçevesinde benimsenen genel kabullerin metin yorumunda sebep olduğu gerilimlere ve açtığı diyalektik düşünme imkânlarına dair daha kapsamlı çalışmalar için bir tür giriş/başlangıç noktası oluşturmayı da hedeflemektedir. (shrink)