Der Vortrag hat folgendes zum Ziel – das Dasein und die Universalität der Lebenswelt-Problematik sogar in solchen Fällen zu betonen, wenn sie vom philosophischen Grundeinschlag und der Orientierung auf eine streng wissen¬schaftliche Weltsicht sowie Bildung der entsprechenden theoretischen Konstruktionen scheinbar ausgeschlossen wird, wie es in der Philosophie I. Kants der Fall ist. In diesem Vortrag möchte ich über Lebenswelt als eine primäre, theoretisch unreflektierte Struktur der Weltauffassung und Weltsicht sprechen, die selbst wissenschaftlich-theoretischen Konstruktionen zugrunde liegt. Es besteht kein Zweifel daran, (...) dass die Lebenswelt ausschliesslich von einer Ganzheit historisch wandelbarer Phänomene, einem eigenartigen “historischen aapriori” gebildet werden kann. Mein Vortrag richtet sich gegen den Partikularisierungsprozess und die antiratio-nalistischen Tendenzen im Postmodernismus, gegen Versuchungen das Allgemeine (d. i., auch die Lebenswelt) in beliebigen Äußerungsformen zu verleugnen. (shrink)

The question about truth, experience and sharing of truth can be addressed from the viewpoint of a shared sense of community. The search for truth is related to the sensus communis and the conscience – con scientia – that is formed in the community. The sensus communis is not only a general faculty in all men, but also the sense that founds community. Thereby the knowledge is true only in front of the other. Truth reveals itself in conversation. By conversation (...) it means that there are both someone who asks questions and someone who answers them, and that they change their roles. In order to understand each other, they have to share a common field of experience. The approach to the concept of truth as a representation of things loses its place and gives way to the understanding of truth as something where meaning as sense and truth as open and exposed concept appears in the foreground. Phenomenology reveals that community correlates and imposes a set of senses to the consciousness and conscience of the individual. This lets phenomenologists focus on life, culture and language. The truth transforms from meaning into sense. It becomes a dynamic determination of a human being. (shrink)

Celem artykułu jest pogłębiona analiza przyczyn i konsekwencji rozdwojenia sejmiku wiszeńskiego w 1597 r. z naciskiem na relacje polityczno-społeczne obejmujące teren dawnego województwa ruskiego oraz głównych politycznych aktorów zdarzeń: Stanisława Stadnickiego z Łańcuta, Stanisława Żółkiewskiego i Jana Zamoyskiego. Pomimo stosunkowo obfitego materiału źródłowego w postaci listów, protestacji i sejmowych diariuszy jedyna poważna próba zbadania tego tematu podjęta przez Jana Rzońcę okazała się dalece niewystarczająca, zawężając temat rozbicia sejmiku jedynie do obszaru wpływu na późniejsze obrady sejmu oraz ogólną kondycję państwa. Przeprowadzona (...) w artykule krytyczna analiza zachowanych źródeł pozwoliła w dużym stopniu zrekonstruować obrady tytułowego sejmiku, ustalić dokładne przyczyny jego rozbicia oraz powiązać zaszłe na nim zdarzenia z politycznym przesileniem, do którego doszło w województwie ruskim pod koniec roku 1597 w postaci lokalnego sojuszu Jana Zamoyskiego ze Stanisławem Stadnickim z Łańcuta. Poznanie kulis zawarcia powyższego porozumienia oraz powodów jego fiaska pozwoliło natomiast lepiej zrozumieć mechanizmy funkcjonowania stronnictwa kanclerskiego pod koniec XVI w. i stanu, w jakim się wówczas znalazło. W artykule podjęta została ponadto próba rozwikłania problemu uczestnictwa w sejmiku żołnierzy kwarcianych/prywatnych oraz zbadania ich rzeczywistego wpływu na obrady sejmiku w Wiszni. Bezrefleksyjnie przyjmowana do tej pory teoria personalnie obarczająca winą za rozbicie sejmiku hetmana polnego Stanisława Żółkiewskiego wydaje się co najmniej przesadzona, zupełnie pomijając własnowolność służących w wojsku żołnierzy oraz przysługujące im jako szlachcie prawa do uczestnictwa w życiu publicznym Rzeczypospolitej. (shrink)

Ukrainian national pedagogy has always been based on the organic combination of national and Christian ideals. Christian humanity was the norm of interpersonal, interethnic, and everyday social existence of our people. The modern Ukrainian society needs spiritual improvement, which is obviously, according to the author, only in the interaction of four fundamental factors: the state, the Church, the system of education and the family. The features of Ukrainian spirituality and mental characteristics were the object of research by M.Kostomarov, V.Antonovich. P. (...) Kulis, T. Shevchenko, M. Hrushevsky. I.Franko, V.Lipinsky, O.Kulchytsky, G.Vaschenko, A.Richinsky and V.Yaniva. Today it is right to recall the words of the outstanding Ukrainian teacher G.Vaschenko, who insisted, first of all, on the implementation of the principle of educational education, which should follow the slogan "service to God and the Motherland", and therefore it is necessary to ensure the unity of national and Christian ideals in the present titular nation [Vashchenko P General principles teaching. In 4 parts - Munich: B.V., 1948. - 4.1. - 285 s.]. The bitter prophecy is the saying of the Ukrainian enlightener A.Richinsky: "The result of spiritual fatigue is that the life of the people becomes too materialistic. With the decline of national shrines and unifying ideology, everyone cares only about the private interest, the provision of material well-being, feeling already impotent to dream of the higher ideals of the nation "[Rychinsky A. Problems of Ukrainian religious consciousness. - Ternopil, 2002]. (shrink)

William Molyneux w liście kierowanym do Johna Locke’a zapytał, czy osoba, która była niewidoma od urodzenia, jest w stanie po odzyskaniu wzroku odróżnić sześcian od kuli, tzn. bryły, które były jej znane wcześniej wyłącznie dotykowo? Przegląd współczesnych rozważań dotyczących pytania Molyneux prowadzi do spostrzeżenia, że nie bez znaczenia dla omawianej kwestii pozostają empiryczne badania nad percepcją, niemniej wielu autorów podkreśla, iż pomimo niewątpliwej pomocy ze strony nauki, problem Molyneux jest z zasady nieempiryczny i ostatecznie jego rozwiązanie wynika z czysto teoretycznego (...) namysłu. Celem niniejszego artykułu jest wykazanie, że świadectwa empiryczne są niezastąpione przy próbie rozwiązania problemu Molyneux. Odwołuję się do danych na temat percepcji u osób niewidomych od urodzenia. Analizując argumentację G. Evansa przeciwko pozytywnej odpowiedzi na pytanie Molyneux oraz posiłkując się analizą S. Gallaghera na rzecz stanowiska przeciwnego, staram się wykazać, że informacje o kształcie przedmiotów są kodowane w odmienny sposób w zależności od kanału sensorycznego, którym docierają do mózgu. Mówiąc krótko, informacja o kształcie widzianym i odczuwanym dotykowo ma charakter modalny. (shrink)

Pytanie Molyneux brzmi następująco: „Wystawmy sobie, iż niewidomy od urodzenia, obecnie człowiek dorosły, nauczył się odróżniać dotykiem sześcian od kuli i że stojący opodal ów niewidomy przejrzał; zapytuję, czy za pomocą odzyskanego wzroku, zanim dotknie tych przedmiotów, będzie mógł je rozpoznać i powiedzieć, który z nich jest kulą, a który sześcianem?” W niniejszym artykule wskazuję, że odpowiedź twierdząca, udzielona na to pytanie przez brytyjskiego filozofa Garetha Evansa jest nieprzekonująca, przede wszystkim dlatego, iż Evans nieświadomie pomija ilościowy czynnik dostępności informacji zawartej (...) w doświadczeniu zmysłowym. (shrink)

Poniższa praca odnosi się głównie do tezy Huberta Orłowskiego, według której „niemiecka dyskusja o Polsce miała legitymujące, nic do pominięcia znaczenie dla wynalezienia niemieckiego narodu”. Wobec rozmiarów i rozdrobnienia społeczno-wyznaniowego Rzeszy Niemieckiej ok. 1700 r. temat ten ograniczony jest do Prus Zachodnich i głównego problemu debaty o przyczynach funkcjonowania powstałego obrazu Polski. Koncentracja na Prusach Zachodnich wynika z modalnego charakteru, jaki musiał mieć „problem Polski” jako odzwierciedlenie procesów tworzenia się granic na danym obszarze, którego niemiecki rejon kulturalny miał polską przynależność (...) państwową. Przedstawia się tu sposób, w jaki nowa, w dyskusyjnych ramach europejskiego wczesnego Oświecenia powstająca świadomość wnosiła stopniowy odwrót od rozpadającej się polskiej Republiki Szlacheckiej, a tym samym konieczność poszukiwania nowej władzy ochronnej. Wynikała z tego pewna opcja narodowa, która następnie zmieniła regionalnie obraz Polski. Ta trafnie podkreślana przez Orłowskiego konccplualizacja obrazu Polski służyła do przekształcenia stanowo uformowanej boruskiej świadomości regionalnej w nowożytną skupioną na Prusach świadomość państwową. Punktem wyjścia poniższych rozważań jest spór o to, czy forma państwa polskiej Republiki Szlacheckiej w drugiej połowie XVII w. mogła jeszcze być wystarczającą dla ekonomicznych i politycznych potrzeb mieszczaństwa. Rozważania te wskazują zarówno z obcej jak też z własnej perspektywy na ten w tamtym okresie z mieszczańskiego punktu widzenia mało atrakcyjny obraz Polski. Obcy znaczy tu jednak nie tyle trochę specyficzny „polski”, ile nie do zaakceptowania jako patriotyczny i nierozsądny ekonomicznie dla mieszczanina sposób postępowania polskiego szlachcica. W tymże sensie informuje zrekonstruowana tu debata o wczesnym mieszczańskim obrazie Polski. Przedstawia ona jednocześnie, w jak wielkim stopniu konstruowany był portret własny mieszczaństwa w kulturalnie niemiecko ukształtowanych miastach Polski, według etosu protestanckiego w przeciwieństwie do katolickiej szlachty polskiej. Rozwijający się z tego późny pruski obraz Polski jest następnie podejmowany jako kompleks dalej działających i umacniających się uprzedzeń, które powstają na początku XVIII w. i oddzielają się stopniowo od ich prawdziwych kulis. Jako stereotyp ma to więc swoje korzenie w przeciwieństwie mieszczańsko-boruskich i polskich, skierowanych na konstelacje władzy w Republice Szlacheckiej interesów i poczynań. Teza ta uwidacznia też, że nie chodziło tylko o opis stereotypowej struktury dziś rozprzestrzenionych opinii o Polsce. Dużo większe zainteresowanie skierowane zostało na „ziarenko prawdy”, które, z historycznego punktu widzenia, zawarte jest w każdym stereotypie. (shrink)