Background To allow patients to reflect about a decision to participate in a clinical trial, guidelines suggest a 24-h delay from when they are informed about the trial to when they give consent. In certain clinical settings, this is likely to hamper recruitment. Method After oral and written information about the trial has been given in person, the patient signs the declaration of consent knowing that they will be asked again after 24 h whether they confirm or regret the decision. (...) This procedure can be done by SMS. The investigators must document the response. The procedure was tried in a study in which the doctors were randomly assigned to receive a clinical communication skills course, and encounters with patients were videotaped before and after the course. Results 553 patients were approached, 530 (95.8%) gave initial consent, eight of these later regretted their consent. Discussion The low level of regrets suggests this is an acceptable procedure for patients. Trial registration The RCT was registered before initiation – registration # ISRCTN22153332. (shrink)

Analisa-se o sentido histórico-social das expressões rûªH yhwh (“espírito de Yahweh”), rûªH-rä`â më´ët yhwh (“espírito mau desde junto de Yahweh”), rûªH-´élöhîm rä`â (“espírito mau de Deus”), rûªH-´élöhîm (“espírito de Deus”) e rûªH härä`â (“espírito mau”), de e em 1 Sm 16,14-23. Postula-se a identidade comum de todos esses personagens noológicos. Guiado por um exercício de crítica aplicada a versões da passagem, bem como pela consulta crítica por amostragem de comentários internacionais, aplica-se análise retórica e histórico-social à narrativa. Conclui-se que, no (...) horizonte de produção do texto, concebia-se essa figura celeste como o equivalente noológico de oficiais a serviço de reis, incumbidos de atividades que tanto podiam ser classificadas eticamente como boas quanto más, correspondendo tal concepção teológica ao estado da cultura judaico-israelita pré-persa. Não se trata de dois personagens: o “espírito de Yahweh” / o “espírito de Deus”, de um lado, e o “espírito mau (de Yahweh ou de Deus)” de outro, mas da descrição diferenciada da mesma figura em conformidade com a ação interpretada como realizada por ele no exercício de sua prestação de serviços ao deus-rei. Palavras-chave : 1 Sm 16,14-23. Espírito de Yahweh. Espírito de Deus. Espírito mau de Yahweh. Espírito mau de Deus. Espírito mau.The sociohistorical meaning of the expressions rûªH yhwh (“spirit of Yahweh”), rûªH-rä`â më´ët yhwh (“evil spirit from Yahweh”), rûªH-´élöhîm rä`â (“evil spirit of God”), rûªH-´élöhîm (“spirit of God”) and rûªH härä`â (“evil spirit”) of and in 1 Sm 16.14-23 is analyzed. The common identity of all these noological characters is postulated. Guided by an exercise of criticism applied to versions of the passage as well as the critical search of samples of international commentaries, rhetoric and the social-historical analysis is applied to the narrative. It is reasoned that, in the text’s production horizon, this celestial figure is conceived as the noological equivalent to officials at service of kings, responsible for activities that could be classified as both ethically good and bad, such theological conception correspond to the pre-Persian state of Jewish-Israeli culture. They are not two characters: the “spirit of Yahweh” / “spirit of God” on one side , and the “evil spirit (of Yahweh or God)” on the other, but different descriptions of the same figure in accordance to the action interpreted as carried out by him in the provision of services to the god-king . Keywords: 1 Sm 16,14-23. Spirit of Yahweh. Spirit of God. Evil spirit of Yahweh. Evil spirit of God. Evil spirit. (shrink)

E. J. Lowe argues in Personal Agency that the self is physically embodied yet not identical with any physical body, nor with any part of a physical body, such as the brain. For Lowe, the self is an agent that is capable of carrying out intentional actions. Call this the thesis about the self (TS). In this paper my purpose is to develop and defend TS and argue that Frank Jackson’s serious metaphysics (SM) fails to account for the nature of (...) the self. This paper is outlined as follows: Section I presents Lowe’s theory of the self. In section II, I present Jackson’s central claims of SM. In section III, I develop Jackson’s SM as an objection against Lowe’s TS. In section IV, I respond to objections raised against Lowe’s TS and then critique Jackson’s claim that if an entity is not locatable within the framework of physicalism it should be eliminated. In section V, I conclude that Lowe’s TS is superior to Jackson’s SM. (shrink)

The article соnsiders the socio-cultural aspects of the standard model (SM) in elementary particle physics and history of its creation. SM is a quantum field gauge theory of electromagnetic, weak and strong interactions, which is the basis of the modern theory of elementary particles. The process of its elaboration covers a twenty-year period: from 1954 (the concept of gauge fields by C. Yang and R. Mills) to the early 1970s., when the construction of renormalized quantum chromodynamics and electroweak theory wеre (...) completed. The socio-cultural aspects of SM are explored on the basis of a quasi-empirical approach, by studying the texts of its creators and participants in the relevant events. We note also the important role of such an “external” factor as large-scale state projects on the creation of nuclear and thermonuclear weapons, which provided personnel and financial support for fundamental research in the field of nuclear physics and elementary particle physics (the implementation of thermonuclear projects took place just in the 1950s, and most of the theorists associated with the creation of SM were simultaneously the main developers of thermonuclear weapons, especially in the USSR). The formation of SM is considered as a competition between two research programs (paradigms) – gauge-field and phenomenological, associated with the rejection of the field concept. The split of the scientific community of physicists associated with this competition is going on during this period. It’s accompanied by a kind of “negotiations”, which in the early 1970s lead to the triumph of the gauge field program and the restoration of the unity of the scientific community. The norms and rules of the scientific ethos played the regulatory role in this process. The scientific-realistic position of the metaphysical attitudes of the majority of theorists and their negative attitude to the concepts of philosophical relativism and social construction of scientific knowledge are emphasized. Some features of the history of SM creation are also noted, such as the positive role of aesthetic judgments; “scientific-school” form of research (in the USSR), its pros and cons; a connection to historical-scientific “drama of ideas” with “dramas of people” who made a wrong choice and (or) “missed their opportunities”. (shrink)

E. J. Lowe argues in Personal Agency that the self is physically embodied yet not identical with any physical body, nor with any part of a physical body, such as the brain. For Lowe, the self is an agent that is capable of carrying out intentional actions. Call this the thesis about the self (TS). In this paper my purpose is to develop and defend TS and argue that Frank Jackson’s serious metaphysics (SM) fails to account for the nature of (...) the self. This paper is outlined as follows: Section I presents Lowe’s theory of the self. In section II, I present Jackson’s central claims of SM. In section III, I develop Jackson’s SM as an objection against Lowe’s TS. In section IV, I respond to objections raised against Lowe’s TS and then critique Jackson’s claim that if an entity is not locatable within the framework of physicalism it should be eliminated. In section V, I conclude that Lowe’s TS is superior to Jackson’s SM. (shrink)

In an illuminating article, Claus Beisbart argues that the recently-popular thesis that the probabilities of statistical mechanics (SM) are Best System chances runs into a serious obstacle: there is no one axiomatization of SM that is robustly best, as judged by the theoretical virtues of simplicity, strength, and fit. Beisbart takes this 'no clear winner' result to imply that the probabilities yielded by the competing axiomatizations simply fail to count as Best System chances. In this reply, we express sympathy for (...) the 'no clear winner' thesis. However, we argue that an importantly different moral should be drawn from this. We contend that the implication for Humean chances is not that there are no SM chances, but rather that SM chances fail to be sharp. (shrink)

sn y™to˜er —nd xovem˜er IWHUD just over two ye—rs —fter the ™ompletion of his spe™i—l theory of rel—tivityD iinstein m—de the ˜re—kthrough th—t set him on the p—th to the gener—l theory of rel—tivityF ‡hile prep—ring — review —rti™le on his new spe™i—l theory of rel—tivityD he ˜e™—me ™onvin™ed th—t the key to the extension of the prin™iple of rel—tivity to —™™eler—ted motion l—y in the rem—rk—˜le —nd unexpl—ined empiri™—l ™oin™iden™e of the equ—lity of inerti—l —nd gr—vit—tion—l m—ssesF „o interpret (...) —nd exploit this ™oin™iden™eD he introdu™ed — new —nd powerful physi™—l prin™ipleD soon to ˜e ™—lled the ’prin™iple of equiv—len™e4 upon whi™h his se—r™h for — gener—l theory of reE l—tivity would ˜e ˜—sedF woreoverD with the ™ompletion of the theory —nd throughout the rem—inder of his lifeD iinstein insisted on the fund—ment—l import—n™e of the prin™iple to his gener—l theory of rel—tivityF iinstein9s insisten™e on this point h—s ™re—ted — puzzle for philosophers —nd histori—ns of s™ien™eF st h—s ˜een —rgued vigorously th—t the prin™iple in its tr—dition—l formul—tion does not hold in th™ gener—l theory of rel—tivityD gonsiderD for ex—mpleD — tr—dition—l formul—tion su™h —s €—uli9s in his IWPI Encyklopadie —rti™leF por €—uli the prin™iple —sserts th—t one ™—n —lw—ys tr—nsform —w—y —n —r˜itr—ry gr—vit—tion—l eld in —n innitely sm—ll region of sp—™eEtimeD ˜y tr—nsforming to —n —ppropri—te ™oordin—te system @€—uli IWPID pF IRSAF sn responseD su™h eminent rel—tivists —s ƒynge @IWTHD pF ixAD —nd even iddington ˜efore him @IWPRD ppF QW{RIAD h—ve o˜je™ted th—t — ™oordin—te tr—nsform—tion or ™h—nge of st—te of motion of the o˜server ™—n h—ve no ee™t on the presen™e or —˜sen™e of — gr—vit—tion—l eldF „he presen™e of — ’true4 gr—vit—tion—l eld is determined ˜y —n inv—ri—nt ™riterionD the ™urv—ture of the metri™F „he gr—vit—tionEfree ™—se of spe™i—l rel—tivity is just the ™—se in whi™h this ™urv—ture v—nishesD where—s the true gr—vit—tion—l elds of gener—l rel—tivity —re distinguished ˜y the nonv—nishing of this ™urv—tureF „his o˜je™tion h—s immedi—te r—mi™—tions for the ’iinstein elev—tor4 thought experimentD whi™h is ™ommonly used in the formul—tion of the prinE ™iple of equiv—len™eF sn this thought experimentD — sm—ll ™h—m˜ers su™h —s.... (shrink)

The present contribute aims to reconstruct, using the methodology of intellectual history, the broad spectrum of metaphysical doctrines that Kant could know during the years of the formation of his philosophy. The first part deals with the teaching of metaphysics in Königsberg from 1703 to 1770. The second part examines the main characteristics of the metaphysics in the various handbooks, which were taught at the Albertina, in order to have an exhaustive overview of all metaphysical positions.

Çalışma Hıristiyanlığın Protestanlık mezhebinden doğan, özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde kümelendiği gözlemlenen, İsrail’i ve Yahudileri orantısızca desteklemesiyle bilinen ve aynı zamanda İslam’a ve Müslümanlara karşı düşmanca yaklaşımları haiz “Hıristiyan siyonistlerini” ele almaktadır. Hareketin mahiyeti, doğuşu, teolojisi, faaliyetleri ve kendisinde mündemiç olan antisemitizm ile anti-İslamizm olguları incelenmektedir. Bulgulara göre, Hıristiyan siyonizmi çeşitli açılardan bakıldığında bir anomali teşkil etmektedir. Bunlardan en önemlisi, Yahudilerin ve Hıristiyanların yüzyıllarca birbirlerine en üst seviyede düşmanlık etmiş olan iki topluluk oluşudur. Hıristiyan siyonistler dünya tarihini Mesih’in zuhuruyla birlikte kurulacak (...) olan bin yıllık küresel krallık öncesindeki yedi bölüm olarak ele alan, sınırları büyük ölçüde İngiliz-İrlandalı teolog John Nelson Darby tarafından çizilen ve “premillennial dispensationalism (premilenyal dispensasyonalizm)” olarak bilinen teolojinin öngördüğü kıyamet senaryosuna inanmaktadır. Bu senaryo hareketin varlık sebebini, amaçlarını, dostlarını ve düşmanlarını belirlemektedir. Dost-düşmanlar olarak Yahudilerin buradaki rolü bazı çelişkiler ve ihtilaflar barındırırken, düşmanlar olarak Müslümanların rolü açıkça olumsuz bir görünüm arz etmektedir. Bunun sonucu olarak Hıristiyan siyonistler Müslümanları şeytanlaştırma eğilimine girmektedir. Her ne kadar dindaşları tarafından ahlak, siyaset ve özellikle teoloji eksenlerinde ağır eleştirilere tabi tutulsalar da Hıristiyan siyonistler emperyalist güçlerle olan uzun ittifaklarının da bir meyvesi olarak dünya politikasında kayda değer bir güce sahiptir. Hıristiyan siyonizminin mahiyeti ve dahi antisemitizm ve anti-İslamizm ile irtibatı konusunda Türkçe yazılmış eserlerin azlığına binaen çalışma literatürdeki bu boşluğu kapatma amacı taşımaktadır. Özet: İçinde bulunduğumuz dönemde anti-İslamizm kavramı ele alınırken kendisine özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) teopolitik dekorunda yer bulan “Hıristiyan siyonizmi” adlı grubun etkisine işaret edilmektedir. Bu grup literatür tarafından İsrail’i Yahudilerin vatanı olarak destekleyen Hıristiyanlar olarak tanımlanmaktadır. İsrail için Birleşen Hıristiyanlar (CUFI) gibi organizasyonlar aracılığıyla İsrail’in desteklenmesi noktasında etkin faaliyetler yürütmektedirler. Orta Doğu’da barışın tesis edilmesini inandıkları kıyamet senaryosunun önünde bir engel olarak gördükleri için kategorik olarak reddetmektedirler. Özellikle 19. yüzyılda başlayıp, 11 Eylül olayları ile birlikte ciddi bir ivme yakalayan ABD’deki anti-İslami hareketlerin büyük bir kısmı Hıristiyan siyonizmi ile ilişkilendirilen şahıslar tarafından başlatılıp desteklenmektedir. ABD’de yaklaşık 20 ila 30 milyon arasında Hıristiyan’ın bu ideolojiyi benimsediği tahmin edilmektedir. ABD dışında İngiltere, İskandinavya, Avustralya, Güney Afrika ve hatta Güney Kore ve Honduras gibi coğrafyalarda da taraftar bulmuşlardır. Birçok açıdan bakıldığında Hıristiyan siyonizmi bir anomali teşkil etmektedir. Bunun özünde Yahudilerin ve Hıristiyanların birbirlerine olan düşmanlıkları yatmaktadır. Yahudiler dini kaynaklarında Hıristiyanlığın en kutsal şahsiyetlerine ağır hakaretler ederken, Hıristiyanlar Yahudileri Tanrı katilleri olarak görmektedir. Ancak Hıristiyan siyonistlerin çoğunluğu İsrail konusunda adeta kraldan daha kralcı davranmaktadır. Hıristiyan siyonizminin teolojik zeminini incelemek isteyen bir araştırmacı eskatoloji (kıyamet bilimi), Armageddon savaşı, istiğrak, püritenler, premilenyalistler, dispensasyonalistler, fundamentalistler, restorasyonistler, evanjelistler, John Nelson Darby ve Cyrus I. Scofield gibi bazı kavram ve aktörlerle karşılaşacaktır. İrlandalı-İngiliz bir teolog olan Darby birçokları tarafından Hıristiyan siyonizminin kurucusu olarak görülmektedir. Hareket için hayati önem teşkil eden ikinci isim ise Cyrus Ingerson Scofield’dir. Scofield Reference Bible ’ı yayınlayarak Hıristiyan siyonizminin milyonlar tarafından benimsenmesine yol açmıştır. Hıristiyan siyonistler “premilenyal dispensasyonel teolojinin” gerçek olduğuna ve gerçekleşeceğine inanmaktadır. Buna göre dünya tarihi yedi çağdan oluşan doğrusal bir olgudur. İnsanlığın halihazırda altıncı çağda olduğuna, yedinci çağın ise çok yakında olduğuna inanmaktadırlar. Bu teolojinin öngördüğü kıyamet senaryosu Antichrist ’ın gelişi, Sahte Peygamber ve Şeytan ile birlikte cehennem teslisini kurması, Müslümanların da onlarla müttefik olarak hareket edip İsrail’e saldırmaları (Armageddon savaşı), Hz. İsa’nın gökten tekrar inerek İsrail’i kurtarması ve barışı tesis edeceği Milenyum Krallığı’nı kurması gibi öğeleri içermektedir. Siyonist olmayan Hıristiyan teologlar Hıristiyan siyonizminin teolojisini defaatle eleştiriye tabi tutmuştur. Yahudilerin seçilmiş ırk olarak görülmesi, Yeni Ahit’in bu ideolojiye destek vermemesi, “Armageddon savaşının” büyük mezheplerde karşılığının olmayışı ve hareketin Yahudi karakteri taşıması gibi sebepler yüzünden bazı Hıristiyan teologlar Hıristiyan siyonizmini heretik ilan etmiştir. Hıristiyan siyonizminin teolojisinin eleştirildiği bir diğer husus ise onun emperyal teoloji olarak yerine getirdiği işlev ile ilgilidir. Birçok düşünür Hıristiyan siyonizmi, Yahudi-Hıristiyan Batı anlatısı ve emperyalizm arasında sağlam bağlar olduğunu iddia etmektedir. Hıristiyan siyonizmi anomalisine bir açıklama getirmek isteyen şahıslar Hıristiyan siyonizmi içerisinde yer alan antisemitizme işaret etmektedir. Buna göre Hıristiyan siyonistler, Yahudilerin ve Yahudi devletinin kurulmasının gerçekleşmesinde hayati bir rol oynadığı kıyamet senaryolarını yürürlüğe koymak adına İsrail’i her şartta desteklerken, bu senaryo Yahudilerin kendisini Mesih gibi gösteren Antichrist tarafından yönetilmesini ve Yahudilerin çoğunluğunun Mesih’in gelişinden sonra ölmesini içermektedir. Aynı zamanda neredeyse daima İsrail yanlısı açıklamalar yapan bazı Hıristiyan siyonistlerin zaman zaman doğrudan antisemitik söylemlere başvurduğu gözlemlenebilmektedir. Bu sebeple Hıristiyan siyonistler ve Yahudiler arasındaki teopolitik ittifakın bir noktada bozulacak pragmatik bir ittifak olduğu iddia edilmektedir. Anti-İslamizm noktasındaki bulgulara göre Hıristiyan siyonistlerin %70’i Araplara karşı ya kayıtsız ya da düşmanca hisler beslemektedir. 11 Eylül’den sonraki dönemde İslam’ın şeytanlaştırılması operasyonu büyük ölçüde Robertson, Graham, Lindsey, Vines ve Falwell gibi Hıristiyan siyonistler tarafından gerçekleştirilmiştir. Yine İsrail’in 1948 yılında kuruluşu, Filistinliler için doğurduğu sonuçlara rağmen Hıristiyan siyonistlerin çoğu için bir kıyamet alametinin gerçekleşmesi anlamına gelmektedir. Hıristiyan siyonistlerin inandıkları kıyamet senaryosunda Müslümanlar ancak düşman saflarında savaşan Gog ve Magog olarak anlam bulabilmektedir. Onlar Şeytan, Antichrist ve Sahte Peygamber ’den oluşan cehennem teslisinin müttefikleridir. Filistinliler, Araplar ve Müslümanlar senaryonun gerçekleşmesi önünde doğrudan engel teşkil etmektedir. Bu hususlar birlikte değerlendirildiğinde halihazırda Hıristiyan siyonistlerin İslam’a ve Müslümanlara neden bu kadar olumsuz yaklaştıkları hususu açıklık kazanmaktadır. Görüldüğü üzere karşı karşıya olunan, gerçek dünyadaki gerçek olaylar ve aktörler hakkında rasyonalizasyona ve değişime kapalı olan, son derece tehlike arz eden dini inançlardır. Hıristiyan siyonizmi üç dinin etkileşime girdiği, üç dinin de bağlılarını ilgilendiren bir fenomendir. Teolojik analiz hareketin Hıristiyanlık dininin kutsal metinlerini İsrail lehine yorumladığını, ancak siyonist olmayan Hıristiyan teologlarca desteklenmediğini göstermektedir. Emperyalist ajandalar dahilinde ABD ve İngiltere gibi devletlerce de destek bulan bu hareketin kıyamet senaryosuna göre Müslümanlar Şeytan’ın müttefikleri olarak kötülüğün tarafındadır. Hz. İsa’nın yeryüzüne dönüşüyle yenilecekler ve yok edileceklerdir. Milyarlarca dolarlık bütçeleriyle, sayıları on binlerle ifade edilen propagandist vaizleriyle, Kuran-ı Kerim yakmak ve Hz. Muhammed’e terörist demek gibi eylemleriyle, Yahudileri İsrail’i Filistinlilerden temizlemeye teşvik etmeleriyle, bu uğurda onlara ciddi bir finansal ve manevi destek sağlamalarıyla ve Batı devletlerini İsrail’in düşman olarak algıladığı Müslüman komşularıyla savaşmaya teşvik eden lobicilik faaliyetleriyle Hıristiyan siyonistler halihazırda İslam’ın yüzleştiği en ciddi meydan okumalardan birisini teşkil etmektedir. Bu hareketin zararlı sonuçlarıyla mücadele etmek için atılması gereken en önemli adım araştırmaları derinleştirerek kitleleri doğru şekilde bilgilendirmek olacaktır. (shrink)

Kültürleri ve inanışları farklı insanların etkileşimi üzerinde gelişen turizm, özellikle ekonomik getirileri nedeniyle pek çok yerel ve ulusal yönetici tarafından öncelikli sektörler arasında değerlendirilmektedir. Ancak, turizm gelişimi ekonomik unsurların ötesinde çevresel ve sosyo-kültürel pek çok etki de oluşturmaktadır. Söz konusu etkilerin yerel halk tarafından algılanışında etkin olan pek çok unsur incelenmiş olmakla birlikte dindarlığın etkisi çok az araştırılmıştır. Bu kapsamda, toplumsal ve bireysel düşünce ve davranışlar üzerinde önemli bir etken olan dindarlık hususunun turizmin sosyo-kültürel etkilerinin algılanışında etkin olup olmadığının incelendiği (...) bu çalışma, alanyazına katkı sunabilecek boyuttadır. Çalışma kapsamında nicel araştırma yöntemlerinden anket tekniği benimsenmiş olup veri, Muğla Menteşe ilçesinde ikamet eden 528 bireyden elde edilmiştir. Çok değişkenli istatistik analiz yöntemlerinden yararlanılarak açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri ile yol analizi uygulanmıştır. Sonuçlar, dindarlık algısı arttıkça olumsuz sosyo-kültürel etkilerin daha kuvvetli algılandığını ancak dindarlık ile olumlu sosyo-kültürel etkilerin algılanışı arasında bağlantı bulunmadığını vurgulamaktadır. Bu sonuçlar, turizm planlaması ve gelişimini sürecinde yerel halkın inançlarının da göz önünde bulundurulmasının gerekliliğini işaret etmektedir. Özet: İnsanların aynı değerler etrafında toplanmalarını ve grup halinde hareket etmelerini sağlayan inanç sistemi veya toplumda birlikte yaşayan bireylerin ilişki ve sorumluluklarını belirlemek için düzenlenmiş inanç, uygulama, ritüel ve semboller sistemi olarak tanımlanabilecek olan din, en yaygın ve etkili sosyal kurumlardan olmasının ötesinde hem birey hem de toplumların tutumlarını, değerlerini ve davranışlarını etkilemesi nedeniyle, özellikle son yıllarda, sıklıkla incelenmektedir. Bireylerin dini bir gruba veya kurallara bağlılık dereceleri olarak tanımlanabilecek dindarlık ise dinsel öğelerin bir kişinin yaşamı üzerindeki etkinliğini ifade etmek için kullanılmaktadır. Tıp, antropoloji, psikoloji, sosyoloji gibi bilim dallarında yapılan çalışmalarda dindarlık ile mutluluk ve bedensel / ruhsal sağlık arasında genellikle olumlu bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Turizm alanında yapılan çalışmalarda ise, din, yoğunlukla inanç turizmi veya turistlerin tercihleri üzerindeki etkisi kapsamında ele alınmış ve dini turizmin planlanması ve kutsal alanların yönetimi, turizmin dini bölgelerdeki etkileri, hacıların seyahat motivasyonu ve seyahat şekilleri ile turistlerin dini ihtiyaçları gibi konulara odaklanılmıştır. Kültürleri ve inanışları farklı insanların etkileşimi üzerinde gelişen turizm, özellikle ekonomik getirileri nedeniyle pek çok yerel ve ulusal yönetici tarafından öncelikli sektörler arasında değerlendirilmektedir. Turizm gelişimi ekonomik unsurların ötesinde çevresel ve sosyo-kültürel pek çok etki de oluşturmaktadır. Yerel halk, turizmin gelişmesi ve sürdürülebilirliği açısından önem arz etmekte olup yerel halkın turizmin etkilerine yönelik algıları sıklıkla araştırılan konular arasında yer almaktadır. Topluma ve/veya mekâna aidiyet duygusu, destinasyonun ve/veya turizm sektörünün gelişim düzeyi, turizmin ekonomi içindeki önemi, destinasyonun turizme ekonomik bağımlılığı, turizm sektöründe istihdam edilmek gibi ekonomik unsurlar veya sosyo-demografik özellikler gibi pek çok değişkenin yerel halkın turizm algısındaki etkileri incelenmiş olmakla birlikte dindarlığın etkisi çok az araştırılmıştır. Yapılan çalışmalarda, özellikle dini bölgelerde yaşayan yerel halk ve çoğunlukla din adamlarının algıları araştırılmıştır. Sonuçlar, yerel halkın bölgeye dini amaçlarla gelen ziyaretçiler (hacılar) ile turistleri ayırdığını ve hacıların turistlere oranla daha fazla kabul gördüğünü vurgulamaktadır. Ayrıca, turistlerin alanın ve yapıların kutsallığını, güvenliğini, dekorunu tehdit ettiği ve turistlerin taleplerinin dini uygulamalara zarar verdiği algısının yaygın olduğu, hatta turizmin kendi kültürleri ve dinleri için tehdit olarak görüldüğü tespit edilmiştir. Kutsal alanlar dışında kalan turizm destinasyonlarında ikamet eden yerel halkın görüşlerinin araştırıldığı çalışma ise çok daha azdır. Alanyazın taraması ile bu kapsamda sadece bir çalışma bulunulabilmiştir. İran’daki iki turizm destinasyonunda yerel halkın turizmin sosyo-kültürel sonuçlarına yönelik algılarında dindarlığın etkisinin incelendiği çalışma ile sosyo-kültürel etkilerin algılanışı ile dindarlık arasında pozitif bir ilişki bulunduğu ortaya çıkmıştır. Bu kapsamda, dindarlık hususunun turizmin sosyo-kültürel etkilerinin algılanışında etkin olup olmadığının incelendiği bu çalışma, alanyazına katkı sunabilecek boyuttadır. Çalışma kapsamında nicel araştırma yöntemlerinden anket tekniği benimsenmiştir. Ekonomik kaygıların katılımcıların görüşlerini etkilemesinin önüne geçilmesi amacıyla, Bodrum, Fethiye ve Marmaris gibi Türkiye’nin önemli turizm destinasyonlarına coğrafi olarak uzak olmamakla birlikte turizm gelişiminin sınırlı olduğu için tercih edilen Menteşe (Muğla) ilçesinde ikamet eden 528 bireyden elde edilen veriler iki aşamada analiz edilmiştir. İlk aşamada, kullanılan soru formu değişik çalışmalardan yararlanarak oluşturulduğu için ölçeklerin güvenirliğini test etmek üzere Güvenirlik Analizi ve yapısal geçerliliğini sınamak üzere Açıklayıcı Faktör Analizi (AFA) uygulanmıştır. Cronbach Alpha (α) değeri, sosyo-kültürel etkilere yönelik 22 ifade bütününde 0,907; her bir faktöre yönelik sırasıyla 0,941; 0,813 ve 0,772; Dindarlık ölçeğine yönelik ise 0,728 olarak hesaplanmış olup araştırmada kullanılan ölçeklerin güvenilir olduğu tespit edilmiştir. Sosyo-kültürel etkilere yönelik ifadelerin varyansın %64,413’ini açıklayacak şekilde 3 faktörlü bir yapı altında birleştiği, üç ifadeden oluşan dindarlık ölçeğinin ise tek faktöre yüklendiği ve varyansın %64,845’ini açıkladığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla analiz için kullanılan yapının iyi derecede geçerli olduğu anlaşılmıştır. İkinci aşamada, AFA ile belirlenen faktörlerin çalışma kapsamında oluşturulan modele uygunluğunu test edebilmek için Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) ve ölçüm modeli ile gizli değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemek ve kavramsal model ile verilerin uyup uymadığını değerlendirmek için Yapısal Eşitlik Model gerçekleştirilmiştir. DFA analizi sonucunda, bütün faktör yüklerinin 0,4’ün üzerinde olduğu ve uyum indekslerinin (x 2 /df, RMSEA, CFI, NFI ve GFI) hem DFA hem de yapısal eşitlik modelinde eşik değerleri aştığı görülmüştür. Dolayısıyla, faktör yapılarının ve çalışmada sınanan modelin uygun olduğu ve sosyo-kültürel etkilerin algılanması ile dindarlık arasında ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma sonuçları dindarlık ile turizmin olumsuz sosyo-kültürel etkilerinin algılanışı arasında bir ilişki bulunduğunu ancak turizmin olumlu kültürel etkilerinin algılanışında dindarlığın bir etkisinin bulunmadığını ortaya koymuştur. Dindarlık ile muhafazakârlık arasında kuvvetli bir ilişki bulunduğu göz önüne alındığında öngörülebilecek bir sonuç olduğu belirtilebilir. Ancak, Zamani-Farahani – Musa (2012) çalışmasında dindarlık ile sosyo-kültürel etkilerin algılanışı arasında olumlu etki bulunduğu sonucuna ulaşılmış olmasının destinasyonları ziyaret eden turistlerin profillerindeki ve sayılarındaki farklılıktan kaynaklandığı öngörülmektedir. İlk çalışmada ziyaretçilerin çoğu aynı din ve kültüre mensup kişilerden oluşuyorken, çalışma alanında turistlerin yarısına yakın kısmını farklı din ve kültüre sahip olanlar oluşturmaktadır. Çalışma sonuçları doğrultusunda turizm planlama ve uygulama süreçlerinde, yerel halkın dini inanışlarının, dikkate alınması ve dini inanışlara uygun adımların atılmasının veya yapılacak uygulamaların dini inanışlarına aykırı olmadığının anlatılmasının gerekli olduğu söylenebilir. Ayrıca, turizmin yerel dini inanışlara aykırı sonuçlar doğurmayacak (ya da bu tür sonuçları en aza indirgeyecek) şekilde gelişimine yönelik kararlar alınması gerekmektedir. Kitle turizminin (özellikle deniz–kum–güneş) geliştiği popüler destinasyonlara yakın olmakla birlikte ekonomik olarak turizm ile yoğun bir bağlantının bulunmadığı bir alanda gerçekleştirilen bu çalışmanın sonuçları kesitseldir. Diğer bir ifadeyle sonuçlar çalışma alanı ve hatta katılımcılar ile sınırlıdır. Gelecek çalışmalarda farklı turizm türü ve turist profiline sahip yerleşimlere odaklanabilir. Ayrıca, sonuçların ekonomik olarak turizme bağımlı destinasyonlarda da sınanması gereklidir. (shrink)

Kartezyen döngü iddiasına göre, Descartes’ın Beşinci Meditasyonda Tanrı’nın varlığını ispat etmek için kullandığı argümanın öncüllerinin doğruluğu, kendileri aracılığıyla ispatlanan Tanrı’nın varlığı ve doğruluğuna bağlıdır. Bu sebeple argüman döngüseldir. Descartes, Tanrı ispatının ardından tüm açık ve seçik algıların doğruluğunun Tanrı’nın bilinmesine bağlı olduğunu ifade eder. Böylece Kartezyen döngü suçlamasını yapanlara göre o, ispata ulaşmak için kullandığı açık ve seçik algıların hepsinin ispattan önceki epistemolojik durumlarını şüpheli hale getirmiştir. Descartes itirazları, doğrulukları Tanrı’nın bilinmesine bağlı olan açık ve seçik algıların, hatırlanması gerekenler olduğunu (...) söyleyerek cevaplar. İspat için kullanılan açık ve seçik algılar zihnimizde hali hazırda mevcuttur, bunlar hatırlanan açık ve seçik algılardan ayrıdır. Buradan şu sonucu çıkarabiliriz, Tanrı’nın var olduğunu ilk defa ispatladığımız sırada başvurduğumuz açık ve seçik algılar, zihnimiz onları, o esnada mevcut bulduğu için Tanrı’nın teminatına muhtaç değildir. Sonrasında bu ispatlama esnasında kullanılan argümanları unutsak ya da onlar bizim için açık ve seçikliklerini yitirseler dahi, bu ilk ispatı yapıp da Tanrı’nın teminatı sonucuna ulaştığımız için epistemolojik kesinliğimizin devamlılığı sağlanmış olur. Ancak açık ve seçik algılar sadece elde edilme yolları zihinde her zaman canlı kalmadığı için şüpheli değildir. Özellikle matematiksel doğrular söz konusu olduğunda bilme yetilerinin sağlamlığını şüpheye düşüren kötü deha ihtimali de mevcuttur ve bu algıların ilk elde edilme süreçleri için de şüpheyi gündeme getirir. Descartes cevabında bu konuya değinmemiş, tanrısal teminatı sadece hatırlamaya hasretmiştir. Bu sebeple cevabı yeterince ikna edici değildir. Kartezyen döngü suçlaması, Tanrı’nın varlığını ispatlamak için kullanılan argümanın öncüllerinin Tanrı’nın varlığına ve yanıltıcı olmayan doğasına bağlı olmadığı gösterilerek bertaraf edilebilir. Bunun için şüphe sürecini, bu süreçte elde edilen açık ve seçik algılardan hangisinin tanrısal teminata ihtiyacı olmadığını tespit etmek için yeniden ele almamız gerekir. İkinci Meditasyonda “en ufak bir şüpheye müsaade eden herhangi bir şeyi tamamen yanlışmış gibi bir kenara bırakacağım” şeklinde ifade edilen makul şüphe kuralı, en ufak bir şüpheye mahal vermeyen Cogito’nun elde edilmesiyle ilk defa askıya alınır. “Benim, varım” önermesi kendiliğinden apaçıktır ve doğruluğu kötü bir yaratıcının bilişsel yetilerimi yanılacak şekilde yaratma ihtimaliyle bile sarsılmaz. Descartes buradan doğruluk kuralını elde eder: “çok açık ve seçik olarak kavradığımız tüm şeylerin hepsinin doğru olduğunu şimdiden belirleyebilirim”. Buna göre Cogito kadar emin olduğumuz açık ve seçik algılardan şüphe etmeyi bırakabiliriz. Bu aynı zamanda bu tip hakikatlerin kabulü için tanrısal teminata muhtaç olmadığımız anlamına gelir. Bunlardan biri de Descartes’ın Üçüncü Meditasyondaki Tanrı ispatı için başvurduğu nedensel yeterlilik ilkesidir. Bu, diğer akıl ilkeleri gibi ‘doğal ışık’ tarafından bize verilmiştir. Kendileri aracılığıyla düşündüğümüz, dolayısıyla Kartezyen terimlerle şüphe ettiğimiz, onayladığımız, reddettiğimiz ilkelerin doğruluğu tanrısal teminata bağlı olmadığı gibi baştan beri kötü deha tarafından tehdit de edilmemişlerdir. Aksi durumda yanılmamamıza sebep olabilecek kötücül bir güç için makul şüpheler ortaya koymamız yahut Cogito’daki gibi “düşünen düşündüğü sürece vardır” benzeri, nedensellik ilkesiyle elde edilen sonuçlara ulaşabilmemiz mümkün değildir. Beşinci Meditasyona kadar Descartes açık ve seçik algılardan Cogito’yu, doğruluk kuralını ve nedensel yeterlilik ilkesini tanrısal teminata başvurmadan kabul etmektedir. Geriye ontolojik argümanda üçgen örneğiyle karşımıza çıkan matematiksel doğruların böyle bir garantiye ihtiyaç duyup duymadığı, eğer duyuyorsa bunun ontolojik argümanı döngüsel hale getirip getirmeyeceği soruları kalır. Makul şüphe kuralı gereği, tanrısal teminata başvurmadan yani kötü deha argümanını ortadan kaldırmadan kabul edilemeyecek açık ve seçik algılarımızsa aritmetik ve geometriye dair sahip olduklarımızdır. Bunlara dair düşüncelerimizin içeriği bizden bağımsız olmakla, yani doğruluk kuralına uymak bakımından dahili şüpheye konu değildir. Ancak harici bir şüphe unsuru olarak kötü deha ihtimaline açıktırlar. Yani onların doğruluğundan emin olmak için kendilerini elde etmek için kullandığım yetileri yaratanın yanıltıcı olmadığından emin olmam gerekir. Ancak bu döngüsellik suçlaması için yeterli değildir çünkü Descartes’ın kullandığı Tanrı ispatı bu tür algıların doğruluğuna değil, algı içeriklerinin benden bağımsız olmasına dayanır. Argüman için başvurulan örnekler bazı idelerin benden bağımsız özlerinin olduğuna işaret eder. Tanrı idesinin değişmez bir doğasının var olmasından hareketle onun varlığı ispat edilir. Böylece Descartes’ın Tanrı’nın varlığını ispat için kullandığı argümanlarda döngüsellik olmadığı gösterilmiş olur. (shrink)

Osmanlı şer‘iyye sicillerinin bir kısmı Arapça olarak tutulduğu için söz konusu dile hâkim olamayanlar pek yararlanamamaktadırlar. Arapça kayıtlardan istifade etme ve bunların tercümesi ek bir uzmanlık gerektirir. İstanbul kadı sicilleri dahil birkaç örnek dışında bu alanda pek çalışılmamıştır. Bu makalemizde, Arapça siciller üzerinde çalışacaklar için Bursa B-18 numaralı sicilden nitelikli kayıt örnekleri seçilerek günümüz Türkçesi’ne tercüme edilmiştir. Bunun yanında bir kaydın muhteva açısından hangi konuları içerdiğine de değinilmiştir. Ayrıca sicilde yer alan Arapça methiye ve lakaplar da günümüz Türkçesi’ne çevrilmiştir. Sicillerde, (...) Arapça kayıtlar belli bir kalıp içerisinde tutulduğundan, yapılan tercüme örneklerinin, benzer konularda çalışma yapan araştırmacılara kolaylık sağlayacağı düşünülmektedir. (shrink)

Kur’an’da, yapılan amellere karşılık ceza ve mükâfatlar olacağı bildirilmektedir. Bunun yanında verilecek olan ceza ve mükâfatlarla alakalı bazı detaylara yer verilmektedir. Ceza ve mükâfattan bahsederken Kur’an’ın değindiği bir konu da amellerin karşılıklarının katlanması konusudur. Kur’an incelendiğinde güzel amellerin katlanacağı katsayılara dair iki, on, yedi yüz rakamlarıyla karşılaşılırken kötü amellerin katlanacağı katsayı olarak ya misli ya da iki kat ifadesine rastlanmaktadır. Çalışmamızda on kat ifadesinin kullanılmasının gerekçelerini, güzel bir amelin on katıyla mükâfatlandırılmasının nasıl yorumlandığını ve iyi amelin karşılığının verilmesine dair ayetlerin (...) tefsirinde on katıyla mükâfat vermenin yerini tespit etmeye çalışacağız. Bunlara ilave olarak bu ayetin tefsirinde ortaya çıkmış yorum farklılıklarına değineceğiz. Konunun özellikle rü’yetullah konusuyla irtibatlandırılması ve amellerin karşılıklarının verilmesinde her amel için mutlak olarak on kat ecir verilmesinin adaletsizlik olacağı iddiası yorum farklılığına farklı bir boyut kazandırmaktadır. Yani bu konuyla alakalı ihtilaflar yorum zenginliği ve çeşitlilik sayılabilecek ihtilaflar olduğu gibi kelami prensiplerin belirleyici olduğu ihtilaflar da olmaktadır. On kat ecir verme konusunun özellikle adalet ve sevap-lütuf ayrımı bağlamında ele alınması kelami paradigma farklılığının bu ihtilafta belirleyici olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla çalışmamızda iyi amellerin ecrinin on kat olarak verileceği konusunun mahiyetini problematik açıdan ele alacağız. Bu konunun problematik yönü on kat mükâfatın hangi kısmının hak edilmiş olduğu ve hangi kısmının Allah’ın lütfu olduğu ve bu ikisinin mahiyetindeki farklılıktır. Bunun yanında kullara verilecek olan ilave ecirlerin on kat mükâfat yerine Allah’ın görülmesi olarak yorumlanıp yorumlanmayacağı konusu da çalışmamızın problematik tarafıdır. (shrink)

Kısa vadeli likidite sağlama ihtiyacının yanı sıra likidite fazlalığını kısa vadeli değerlendirme ihtiyacı finans kurumlarının ortak problemleridir. Konvansiyonel finans kurumları bu ihtiyaçlarının büyük kısmını repo-ters repo işlemleri ile karşılarken katılım finans kurumları ise faiz şüphesi nedeniyle repo-ters repo katılım bankacılığı ilkelerine uymadığı için bu ihtiyaçları karşılama konusunda problemler yaşamaktadır. Bu durum konvansiyonel finans kurumları ile rekabet halindeki katılım finans kurumları aleyhine işlemektedir. Bu makale repo işlemini ana hatlarıyla açıklayıp fıkhi boyutunu izah ettikten sonra Malezya’daki geri alım vaadi ile satım, Türkiye’deki (...) geri alım vaadi ile satım, organize teverruk, menkul kıymet rehinli karz sözleşmesi ve puantaj sistemi ile tekaruz anlaşması gibi halihazırda İslam dünyasında katılım finans kurumlarının repoya alternatif olarak uyguladıkları işlemleri ele almaktadır. Öte yandan bu çalışma kira sertifikalarının geri alım vaadi ile satımı, yatırım fonları, kira sertifikalarının alım satımı ile teverruk işlemi için katılım finans ilkelerine uygun bir pazar kurulması ve devlet destekli karz-ı hasen fonlarının kurulması gibi katılım finans kurumları adına repoya alternatif olarak düşünülen öneriler üzerinde yoğunlaşmaktadır. (shrink)

Kurallar ve hareke yönünden Arapçaya olan ilginin artmasında şüphesiz, Kur’ân-ı Kerîm’in nâzil olmasının çok büyük bir etkisi olmuştur. Kur’ân-ı Kerîm’in yazılışı, mushaf hâline getirilmesi ve sonrasında çoğaltılıp şehirlere dağıtılması, Arap Dilinin korunmasında derin bir etkiye sahip olmuştur. Fakat Kur’ân yazılışının takip edilip edilmeyeceği ve Kur’ân yazılışının anlam üzerinde ilişkisinin olup olmadığı meselesi daha sonra asırlar boyunca fakihler, tefsirciler ve dil âlimlerinin ilgi odağı olmuştur. Fakihler, Kur’ân’ın hükmü ve yazılışının tevkîfî olup olmadığını tespit etmeye çalıştılar. Müfessirler ise Kur’ân’ın yazılışının tarihi ve (...) anlam ilişkisi ile kıraati konusunda açık bir etkisi olup olmadığı meselesini ortaya koymaya çalışmışlardır. Bazı dilciler ise normal Arapça yazılışının tarihi ve kurallarını belirlemeyi, Kur’ân’ın yazılışının bu kurallara uyumlu olup olmadığını ve takip edilen bu kuralların oturmuş kurallar mı yoksa güncellemeye gerek olup olmadığını belirlemeye çalışmışlardır. Yukarıda bahsettiğimiz fakihlerin görüşlerine ve yönelimlerine binaen; fıkıhçıların, tefsircilerin ve dilcilerin bakış açıları arasında farklılıklar olmuştur ve onlardan değişik görüşler ortaya çıkmıştır: Birincisi: Kur’ân’ın yazılışının anlam ile ilişkisi yoktur fakat o yazılışa aykırılık olmamalıdır. İkincisi: Kur’ân’ın yazılışının takip edilmesi zorunlu değildir ve yazılışla anlam ilişkisi olmaması gerekir. Üçüncüsü ise, Kur’ân’ın yazılışının korunması gerekir ve o yazılışın da anlam ile ilişkisi vardır. Bu makalede Kur’ân’ın yazılışının anlam ile ilişkisinin olup olmadığı ile ilgili görüşleri, o görüş sahiplerinin delilleriyle birlikte objektif olarak bir araya getirdik. Delilleri değerlendirirken dil ve mânâ açısından meseleyi ele aldık, fıkıh açısından değerlendirmedik. Ancak ihtiyaç durumunda fıkhî yönleri de göz önünde bulundurduk. Değerlendirme yaparken de önceki çalışmalardan yola çıkarak farklı bakış açılarıyla değerlendirmede bulunmaya çalıştık. Görüşler arasında tercih yaparken şu sonuca vardık: Kur’ân’ın yazılışının bir kutsiyeti vardır. Aynı zamanda anlam ile ilişkisi bulunmaktadır ancak yukarıdaki görüşlerde zikredilen ilişki yönünden değil, farklı bir ilişki olduğu yönündendir. Çalışmamızda daha başka görüşler ve deliller de vardır. (shrink)

Öz: Teknoloji felsefesi görece olarak genç bir akademik alt-alan olmakla birlikte, ontoloji, epistemoloji, siyaset felsefesi, etik ve estetik gibi felsefe disiplininin daha köklü alt-alanlarıyla önemli bir kavramsal ilişki ağı içinde bulunmaktadır. Ayrıca bu dalın temel bazı meselelerinin derinlemesine incelenmesinin sosyoloji, antropoloji, psikoloji ve siyasi bilimler gibi disiplinlerin birikimlerinden ve yaklaşımlarından yararlanmayı da gerekli kıldığını belirtebiliriz. Bu yazımda teknoloji felsefesi alanını genel hatlarıyla ve güncel olgular ışığında kısaca tanıttıktan sonra, bu alanda ilginç ve kuramsal yönden değerli bulduğum iki sorunsalı sergileyip irdeliyorum. (...) İlki toplumsal bir gerçek olarak teknolojinin nasıl bir doğası, karakteri veya kendini ileri taşıma itkisi olduğunun sorgulanmasıdır. Bu çerçevede, söz konusu literatüre 20. yüzyılda önemli katkılar yapmış olan Jacques Ellul, Hans Jonas ve Arnold Gehlen’in antropolojik-felsefi boyuttaki önemli bazı düşüncelerini açıklayıp tartışıyorum. İkinci olarak, Albert Borgmann’ın Heidegger’in fikirlerinden ilham alarak ürettiği “odaklı pratikler” kavramını betimleyerek onun görüşlerine gelen tepkilerden bazılarını ele alarak inceliyorum. Yazının son kısmında, çağdaş teknolojinin çoğulculuk, değişkenlik ve geçişkenlik kavramları üzerinden oluşan yeni felsefi kimliğine ilişkin bazı görüngübilimsel düşünceler sunuyorum. (shrink)

Osmanlı Devleti’nde Meşîhat bünyesinde yer alan Fetvâhâne kurumu yüzyıllar boyunca Hanefî mezhebini ve bu mezhebin de müftâ-bih olan görüşlerini merkeze alarak kendisine yöneltilen sorulara cevaplar vermiştir. Bu soru ve cevaplar da usûlüne uygun bir şekilde kayda geçirilmiştir. Bu çalışmada kurumun vermiş olduğu cevapları ihtiva eden defterlerden İstanbul Müftülüğü Meşîhat Arşivi’nde 378 numarayla kayıtlı olan Fetvâḫâne-i ʿÂlî Ecvibe-i Şerʿiyye Defteri esas alınarak Osmanlı’nın son dönemindeki fetvâ faaliyetinin kapsamı ve nüfuz alanına dair bir tasavvur oluşturulmaya çalışılmıştır. Buna göre Fetvâhâne devletin son on (...) üç yıllık zaman diliminde şahıslardan, devlet ve özel kurum müdürlerinden, cemiyetlerden, bakanlıklardan ve Sadâretten gelen sorulara muhatap olmuştur. Bu soruların bir kısmı Osmanlı sınırları içindeki vilâyetlerden ya da Osmanlı ile bir şekilde idârî bir bağı olan ülkelerden gelmekte iken bir kısmı da kaybedilen topraklardan ya da sadece hilâfet merkezinin resmî fetvâ organı olması hasebiyle diğer devletlerin Müslümanları tarafından Fetvâhâneye tevdî edilmekteydi. Defterde Osmanlı tebasından olup da başka memleketlerde ikâmet eden Müslümanlardan gelen soruların da kaydı bulunmaktadır. Konulara bakıldığında ise en çok vakıflar hakkında soru sorulduğu tespit edilmiştir. Bunun yanında Banka tesisi ya da bankaya para yatırarak faizini almanın cevâzı, yeni usul mekteplerin ihdâsı ve bu mekteplere kaynak oluşturmak için bulunan yolların mübah olup olmadığı, Latin harfleriyle tedrîsin mümkün olup olmadığı, hayat sigortasının hükmü, kolerayla mücadelede temizliğin önemi, camilerde ortaya çıkan bidʻatlerle mücâdele, mefkûdun karısının hâkim tarafından tefrik edilip edilemeyeceği gibi konulardan usûl-i muhâkemâta dâir imzâ-yı kazânın tetimme-i kazâdan sayılıp sayılamayacağı meselelerine kadar farklı konularda soruların Fetvâhâneye tevcîh edildiği görülmektedir. Defterde yer alan bazı fetva kayıtlarında da geçtiği üzere Osmanlı Devleti’nde fetvâ ve kazâda Hanefî mezhebinin en sahih ve tercih edilen görüşü ile karar vermek mecburidir. Yukarıda zikredilen son iki fetvâ sorusu bu yazıda ele alınan müftâ-bih görüşle amelden devlet başkanı iradesiyle vazgeçilmesinin örnekleri olarak ele alınmıştır. Müftâ-bih olanın dışında bir görüş ile ya da mezhep dışından bir görüş ile karar verebilmek ancak devlet başkanının irâdesiyle mümkündür. İlk örneğe göre başka devletlerin Müslüman tebasından olup ticâret vb. sebeplerle Osmanlı ülkesine gelip Müslüman kadınlarla evlenip sonra da onları terk edip gidenlerin arkada bıraktığı kadın ve çocuklar mağdur olmaktaydı. Bu durum savaşlara gidip de dönmeyen erkeklerin eşleri için de geçerliydi. Hanefî mezhebinin müftâ-bih görüşü olan mefkûdun doksan, yüz, yüz yirmi yaşına gelinceye kadar ya da yaşıtları vefat edinceye kadar beklenmesi gerektiği yönündeki hükümlerinin ortaya çıkardığı mahzurlar başka mezheplerden nâib tayin edilmek suretiyle çözülme yoluna gidilmişse de bu uygulamada da süreklilik sağlanamamış ya da diğer mezheplerden yetkin kişiler bulmak her zaman mümkün olmamıştır. Bu sebeple Şeyhülislâm Hayri Efendi zamanında bir değişiklik lâyihası hazırlatılarak sultanın irâdesine sunulmuştur. Devlet başkanının irâdesine başvurulan diğer konu olan imzâ-yı kazânın tetimme-i kazâdan sayılıp sayılamayacağı meselesinde ise defterde müftâ-bih görüşten vazgeçilmesinin aşamaları çok daha net bir şekilde takip edilebilmektedir. Devletin bilhassa uzak vilâyetlerinde kısâs davalarında hükmün infazından evvel hâkimin azli veya görev süresinin bitmesi durumunda mezhebin müftâ-bih olan ve istihsâna dayandırılan görüşüne göre kısâs davalarının en baştan görülmesi davaların kapanmasının uzun yıllar sürmesine sebep oluyordu. Gelen şikâyetlerin artması sebebiyle insanların maslahatına ve asrın gerekliliklerine en uygun olan görüş olması hasebiyle müftâ-bih olmamasına rağmen kıyas yoluyla ulaşılan hükmün hazırlanan muhâkeme usulüne dair lâyihaya eklenen bir maddeyle sultânın iradesine sunulduğu görülmektedir. Devlet başkanının onayından geçtiği zamandan itibaren geçerli olmak üzere artık yargılamanın tamamlanmış olması için hükmün infâz edilmiş olması şart olmaktan çıkarılmıştır. Bu meselelerdeki hüküm değişiklikleri de göstermektedir ki her ne kadar Hanefî mezhebinin müftâ-bih olan görüşüne riayet Osmanlı Devleti için önemliyse de -önceki şeyhülislamların maʻrûzât türündeki fetvâlarında olduğu üzere- müslümanların maslahatını gözetmek daha zarûrî görülmüş ve farklı görüşler de kanunlaştırılarak uygulamaya konulmuştur. (shrink)

İslami ilimlerin hemen hemen hepsinde eserler veren Taberî çok yönlü bir alim özelliğini haizdir. Kelâm konularında özellikle tefsiri ve akaid risalelerinde konu hakkındaki bütün bilgi ve rivayetleri verdikten sonra varsa kendi görüşünü de aktarmak suretiyle kelam alanında söz sahibi olduğunu hissettirmektedir. Bunu yaparken Kur’an ve Sünnetten gelen haberlerin olduğu gibi kabul edilmesini savunurken, buna uygun olarak selefe ittiba vurgusunu oldukça sık yapmaktadır. Kelam ilminin özellikle uluhiyyet konuları Allah hakkında konuşma temasını içermesinden dolayı dikkat edilmesi gereken bir alandır. Allah’ın zatı ve (...) sıfatlarına dair konular tabir caizse Taberî’nin özel ve dokunulmaz alanıdır ve kendisi bu alana rivayet dışında bir şeyin sokulmasına kesinlikle karşıdır. El, ayak, göz, yüz, parmak, gülmek, oturmak, gelmek, gitmek gibi Kur’an ve hadislerde Allah’a izafe edilen bu tür sıfatların insanlarda da olması; öte yandan bu konuda Allah hakkında bir antropomorfizme düşme tehlikesinden dolayı selef özellikle bu konularda susmayı tercih etmiş, te’vile şiddetle karşı çıkmıştır. Taberî de haberî sıfatları anlamada selefe tabi olmakla ve te’vile karşı çıkmakla beraber tefsirci ve dilci olmasını verdiği yetkinlikle de bu sıfatları nahiv-dil kuralları çerçevesinde açıklamaya da çalışmıştır. Bazı haberî sıfatlar hakkında sadece o sıfatla alakalı görüşleri aktarıp, bunlar hakkında bir yorum yapmayıp bir şey söylemezken bazı sıfatlar hakkındaki görüşleri aktardıktan sonra eleştireceği bir yer varsa eleştirmiş, savunacağı bir yer varsa da bunu açıkça belirtmiştir. Bu da haberi sıfatları ele alış tarzını göstermesi ve onun metodunu anlamamız açısından önemlidir. Bu çalışmamızda Taberî’nin haberî sıfatları ele alış ve anlama tarzı hakkında bir malumat sahibi olup onun bu konuda nasıl bir tutum içerisinde olduğu irdelenecek ve bir sonuca varmaya çalışılacaktır. (shrink)

Kavram mantığı üzerine bina edilen klasik mantık bilimi, daha çok ad kavramlar ve bu kavramlardan bileşen önermeler üzerinden yürütülmüştür. Bu, İslâm mantık tarihinde öncekilerin mantık geleneğinde böyle olmakla birlikte sonrakilerin mantık geleneğinde çok daha belirgindir. Mantık biliminin, bu eğilimle yürütüldüğü ve yüzyılları içeren tarihinde fiil kavramlar, hem kavram hem de yargı bağlamlarıyla kimi belirsizlikleri beraberinde sürükleye gelmiştir. Her ne kadar mantık bilimi, kurulduğu andan itibaren psiko-sosyal temelli dillerin belirleyiciliğinden mümkün oldukça kendisini yalıtıp bilimlere evrensel dil sunma iddiasında bulunmuş ve bu (...) doğrultuda onun evrensel kurallarını oluşturmaya çalışmış olsa da psiko-sosyal temelli dil yapılarının, mantık biliminin işini zaman zaman zorlaştırdığı göze çarpmaktadır. Farklı dillerde farklı yapılarda ifade edilen belirsiz adlar, belirli fiil ve belirsiz fiiller mantıkçıların işini epey güçleştirmiştir. Onlar bize göre dillerden kaynaklı bu güçlüğün üstesinden gelmek için fiiller yerine en az tartışma barındıran belirli adlar üzerinden mantık bilimini işleme yolunu tercih etmişlerdir. Fakat öyle olsa bile bu, kanaatimizce problemi çözüme kavuşturmak yerine ötelemiş, özellikle fillerin kavram ve yargı mantığı bakımından neliği sorunu büyük oranda cevapsız kalmıştır. Çalışmamız, mantık biliminin, dillerin psiko-sosyal temelli yapılarına sırtını dönmekten kaynaklı problemlerinden biri olarak belirsiz ad ve filleri soruşturmaya açmaktadır. (shrink)

Pv~P: Cambridge Journal of Undergraduate Philosophy, Issue 1, 1982.

마르크스주의와 포스트 마르크스주의를 노동과 담화의 논리로서 각각 압축상호 보완관계로 설정하는 등 포스트 모더니즘과 포스트 마르크스주의의 철학적 의미를 추적한 논저.

Festschrift honoring P.F. Strawson; includes contributed articles on his contributions in logic and on logic.

This is a transcript of a conversation between P F Strawson and Gareth Evans in 1973, filmed for The Open University. Under the title 'Truth', Strawson and Evans discuss the question as to whether the distinction between genuinely fact-stating uses of language and other uses can be grounded on a theory of truth, especially a 'thin' notion of truth in the tradition of F P Ramsey.

A compilation of all previously published writings on philosophy and the foundations of mathematics from the greatest of the generation of Cambridge scholars that included G.E. Moore, Bertrand Russell, Ludwig Wittgenstein and Maynard Keynes.