The paper presents the theological and philosophical category of Deus absconditus and shows it in the perspective of Nicholas of Cusa’s ideas contained in his dialogue De Deo Abscondito. The hidden God is the totally transcendent God that is beyond creation both ontologically and logically. Deus absconditus is God that cannot be the object of rational cognition and positive knowledge, hence the only way to acquire any knowledge of him is the method of negative theology. Therefore, the hidden God is (...) the subject of mystical epistemology. Cusanus’s Deus absconditus is also called Truth and as such he is not only incomprehensible, but also incommunicable. God’s transcendence, rational unintelligibility and inexpressibility are the aspects which the considerations presented in this paper build on. (shrink)

Artykuł jest recenzją i krótkim komentarzem do tekstów dotyczących normatywności i zebranych w dziale nazwanym „Normatywność. ‘Update’” i opublikowanych w jednym z numerów czasopisma „Avant”. Autor stara się wykazać, że często rozróżniane porządki myślenia o normatywności – moralny i pozamoralny, na poziomie ludzkich praktyk są ze sobą ściśle powiązane. Głównym celem artykułu jest wyraźne wyłuszczenie i skomentowanie aktualizacji podejścia do normatywności proponowanych przez publikujących w „Avancie” badaczy.

The term „Latin Averroism" was introduced by P. Mandonnet to define a heretical version of Aristotle's teaching inspired by Averroes' philosophy. Latin Averroism separated philosophy from theology, negated free will, and stated that there was an eternal world and one intellect for all mankind. Those statements were taken from Averroes' commentaries on De anima by Aristotle. It was agreed that it was enough for any statement to bear rational truth and not necesserly Church dogma. That opinion was criticized by theologians. (...) The Latin Averroism was introduced in 13th century at the university in Paris in the faculty ofartes liberales — Siger from Brabant, Boethius from Sweden and others - as well as at Oxford University and Hohenstaufen School. The development of Latin Averroism was slowed by criticism of this doctrine in 1270 and 1277. However, it did not stop it. (shrink)

Artykuł zawiera rozważania na temat międzynarodowych czynników wpływających na kształt negocjacji umowy handlowej Transatlantyckiego Partnerstwa w Dziedzinie Handlu i Inwestycji (TTIP – Transatlantic Trade and Investment Partnership) pomiędzy USA a UE. Na początku zostanie omówiona kwestia wzrostu potęgi gospodarczej Stanów Zjednoczonych po II wojnie światowej oraz Unii Europejskiej po jej powstaniu w latach 90. XX wieku. Omówione zostaną poszczególne elementy TTIP, wokół których odbywały się poszczególne rundy negocjacyjne. Są one bardzo ambitne oraz mają na celu związać gospodarczo obszar po obydwu (...) stronach Atlantyku. Najistotniejszym z nich jest wskazanie specyfiki handlowej partnerów transatlantyckich i wyraźne ukazanie różnic w prawodawstwie amerykańskim oraz unijnym w tym zakresie. Przedstawienie immunitetu państwa ma służyć opisaniu trudności, na jakie były narażone poszczególne państwa członkowskie Unii Europejskiej w kontekście parafowania umowy. Przysługuje on państwu jako podmiotowi prawa międzynarodowego, będąc atrybutem jego suwerenności oraz niezależności. Nie podlega on ograniczeniu przez inne państwo, a ewentualne ograniczenie immunitetu lub rezygnacja z niego może się odbyć wyłącznie za zgodą państwa, którego ta sytuacja dotyczy. Ostatnią z omawianych kwestii jest przedstawienie poszczególnych grup lobbingowych, które regularnie oddziaływały na Komisję Europejską prowadzącą negocjacje ze stroną amerykańską. Największe i najbardziej liczące się korporacje międzynarodowe oraz przedsiębiorstwa mają swoją reprezentację w liczących się grupach lobbingowych. Ich nacisk na organy reprezentujące zarówno Stany Zjednoczone, jak i Unię Europejską jest bardzo duży, stąd można wysnuć wniosek, że w negocjacjach dotyczących Partnerstwa Transatlantyckiego interes prywatny góruje nad reprezentantami interesu publicznego. W aspekcie międzynarodowym takie ustalenia mogą wzmocnić pozycję USA i UE w znacznym stopniu, ale wiąże się to z zagrożeniami dla konsumentów. (shrink)

[…] Głównym wnioskiem płynącym z niniejszej próby syntetycznego zestawienia wybranych analogii pomiędzy sceptyczną a Nietzscheańską krytyką poznania jest, iż rzeczonych krytyk nie należy traktować jako rozważań jałowych, nieproduktywnych czy wręcz czysto destruktywnych. Podnosząc problem konstruowania świata, obie krytyki zwiększyły bowiem naszą samoświadomość interpretacji. Jeżeli zaś sceptycy i Nietzsche zgadzają się w tym, iż dostępne nam są jedynie perspektywiczne przekłamania rzeczywistości, a nie „prawdziwa rzeczywistość”, to oba projekty łączy gruntowna krytyka naiwnego realizmu. […] pragniemy podkreślić – wbrew wielokrotnie wygłaszanym sądom, podług (...) których sceptycyzm był przejawem upadku greckiej myśli – iż naszym zdaniem sceptycyzm jest jednym z najważniejszych wydarzeń nie tylko w historii filozofii starożytnej, ale w dziejach historii filozofii w ogóle. Jest on bowiem pierwszą na taką skalę przeprowadzoną, systematyczną próbą zakwestionowania wszelkich roszczeń do posiadania prawdy absolutnej. Co sofistyka rozpoczęła, w sceptycyzmie osiągnęło swą akme, a wedle perspektywy proponowanej w niniejszym artykule otwiera się możliwość spojrzenia na sceptyków jako na myślicieli, którzy występując przeciwko absolutnej prawdzie dogmatyków, przygotowali grunt pod myślenie pluralistyczne. (shrink)

This is the translation of the Quaestio I "De sacra doctrina, qualis sit, et ad quae se extendat"" of Thomas Aquinas' "Summa Theologiae".

"Filozofjo po ślōnsku, czyli heft do historje filozofje Dziadka Kika" to podróż przez dzieje filozofii światowej napisane ze śląskiej perspektywy przez doktora filozofii Marcina Kika. Tyn heft niy jest tak ruby jak niywtore buchy, ale to jest heft, w kerym wjela ciykawygo i ważnygo możno znolyź… I to żech tam znoloz dlo siebje. Ale najsamprzōd musza pedzieć, że jest to heft, w kerym dziadek szukoł som siebje i chcioł sie dowjedzieć czegoś ô sobje samym i śwjecie, w kerym –szczynśliwje lub (...) niy, jak sie to wto forszteluje – prziszło mu żyć. A napisane na niym było "Filozofjo" – prawje jak heft do jakigoś przedmjotu we szkole. Wstęp dr hab. Jacek Surzyn: "Autor przeprowadza czytelnika przez historię filozofii, opowiada ją po śląsku, pewnym siebie głosem zatrzymując go tam, gdzie trzeba na chwilę przystanąć. Jest to historia nie w sensie faktograficznym, ale historia jako proces rozwoju problematyki filozoficznej, to znaczy jest to wędrówka przez odpowiedzi na najważniejsze i podstawowe filozoficzne pytania." Strony: 257 SPIS FILOZOFÓW Presokratycy 24 Sokrates 32 Sofiści, cynicy, cyrenaicy i megarejczycy 36 Platon 41 Arystoteles 45 Sceptycyzm, stoicyzm i epikureizm 49 Plotyn 56 Aureliusz Augustyn z Hippony 59 Tomasz z Akwinu 63 William z Ockham 68 Jean Buridan 70 Mikołaj z Kuzy 72 Francis Bacon 75 Kartezjusz (René Descartes) 79 Baruch Spinoza 83 Blaise Pascal 87 Gottfried Wilhelm Leibniz 90 John Locke 94 George Berkley 98 David Hume 100 Jeremy Bentham 103 John Stuart Mill 106 Bernard de Mandeville 108 Jean Jacques Rousseau 110 Immanuel Kant 114 Arthur Schopenhauer 122 Georg Wilhelm Friedrich Hegel 126 Ludwig Feuerbach 131 Max Stirner 134 Karol Marks 136 Sigmunt Freud 143 Søren Kierkegaard 149 Friedrich Nietzche 155 Henri Bergson 162 Edmund Husserl 166 Martin Heidegger 172 Max Scheler 177 Nicolai Hartmann 181 Karl Jaspers 187 Egzystencjalizm 191 William James 198 Helmuth Plessner 202 Arnold Gehlen 206 Ludwig Wittgenstein 209 Emmanuel Mounier 213 Karol Wojtyła 217 Gabriel Marcel 221 Emmanuel Lévinas 224 Jozef Tischner 228 Jean-François Lyotard 232 Zygmunt Bauman 236 Karl Raimund Popper 239 Viktor Emil Frankl 243. (shrink)

In my paper I present a critique of Dorota Brylla’s interpretation of the dialogue by Nicholas of Cusa - De Deo abscondito, and a critique of her stance on apophatic theology. I consider Brylla’s position an exemplification of a more widespread philosophical point of view in terms of both the interpretation of Nicholas thought and the apophatic tradition as such. I also present an alternative reading of both his dialogue and apophatic theology. Finally, I point out some implications of adopting (...) my position for philosophical theology and the philosophy of religion. (shrink)

Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie postaci Mikołaja Zebrzydowskiego jako epistolografa. Analizie poddano listy Zebrzydowskiego zarówno niepublikowane, znajdujące się w krajowych bibliotekach i archiwach, jak również wydane drukiem. Przebadana korespondencja pochodzi z lat 1581–1615. Omówiono problematykę poruszaną w listach (zarówno informacje przekazywane bezpośrednio, jak i te ukryte w „warstwie głębokiej” tekstu), relacje z adresatami listów, język oraz styl epistoł. Tematyka korespondencji prowadzonej przez Mikołaja Zebrzydowskiego jest ściśle powiązana z jego publiczną działalnością. Jak dotąd nie udało odnaleźć się listów wojewody, które były (...) kierowane do członków najbliższej rodziny bądź miały wyłącznie prywatny charakter. Większość listów napisanych przez Zebrzydowskiego cechuje oględność, skupienie się na konkrecie i brak rozwlekłości, co zdaje się korespondować ze skrytą i pragmatyczną naturą nadawcy. Już w korespondencji przedrokoszowej odnaleźć można ślady kontestacji poczynań Zygmunta III, które - rzecz jasna - przybrały na sile w latach 1606–1609. Na szczególną uwagę zasługują listy kierowane do zbiorowego adresata. W odróżnieniu od epistoł przeznaczonych do pojedynczych odbiorców, w korespondencji zwróconej do szerszej publiki wojewoda wspomina o swoich uczuciach, często odwołuje się do autorytetów, stara się poruszyć emocje czytelników, stylizuje swoje zachowanie, manipuluje faktami. By wzmocnić siłę wypowiedzi, chętnie korzysta z amplifikacji, jednego z podstawowych narzędzi w retoryce. Uznać należy, że ten typ korespondencji był jednym z ważniejszych narzędzi propagandowych stosowanych przez wojewodę. (shrink)

Celem artykułu jest przedstawienie wybranych wątków związanych ze sprawowaniem przez Mikołaja Zebrzydowskiego urzędu starosty krakowskiego (1585–1620). Autor skoncentrował się na trzech kwestiach: objęciu starostwa, zaangażowaniu Zebrzydowskiego w sprawowanie wymiaru sprawiedliwości oraz wpływie rokoszu sandomierskiego (1606–1608) na działalność grodu krakowskiego. Główną podstawę źródłową tekstu stanowią krakowskie akta grodzkie, przechowywane w Archiwum Narodowym w Krakowie. Będąc studium przypadku, artykuł bada problem z perspektywy historycznoprawnej, krytycznie analizuje źródła oraz korzysta z metod statystycznych i porównawczych. Dzięki ich wykorzystaniu udało się odtworzyć przebieg czynności, które (...) doprowadziły do objęcia starostwa przez Zebrzydowskiego w 1585 r. Z zestawienia działalności Zebrzydowskiego z Janem Zamoyskim i Gabrielem Tarnowskim wynika, że jego zaangażowanie w sprawowanie wymiaru sprawiedliwości nie było duże, chociaż większe niż poprzednika i następcy. Limitując roki, Zebrzydowski chętnie powoływał się na sprawy prywatne, ale jego następca czynił to jeszcze częściej. Duży wpływ na funkcjonowanie starostwa miał rokosz sandomierski. Sąd nie działał przez ponad trzy i pół roku, urząd przez ponad 17 miesięcy, a kancelaria grodzka przez niecały rok. W sporze o położoną na Wawelu kamienicę starościńską, który stanowi symbol konfliktu Zebrzydowskiego z Zygmuntem III, rację należy przyznać królowi, pełnoprawnemu właścicielowi budynku, chociaż jego postępowanie w tej sprawie zaostrzało napięcie. (shrink)

W artykule omówiono kontakty dwóch znaczących osobistości w Polsce przełomu XVI i XVII wieku – wojewody Mikołaja Zebrzydowskiego i jezuity ks. Piotra Skargi. Pierwsze ich spotkanie nastąpiło, gdy Zebrzydowski rozpoczynał swoją publiczną działalność, a ksiądz Skarga był już doświadczonym kapłanem i jezuitą. Zebrzydowski nosił się wówczas z zamiarem fundacji kolegium jezuickiego w rodowych dobrach w pobliżu Lublina. Kolejna znacząca współpraca związana była z powołanym do istnienia w Krakowie przez ks. Skargę Bractwem Miłosierdzia. Ksiądz Skarga bardzo pozytywnie oceniał postawę i zaangażowanie (...) Zebrzydowskiego w obydwa dzieła. Sytuacja uległa dość znaczącej zmianie, gdy Zebrzydowski, obrażony na Króla Zygmunta III Wazę, przeszedł do opozycji antykrólewskiej i stanął na czele rokoszu. Ksiądz Skarga dwukrotnie udał się do wojewody, aby odwieść go od tego nielegalnego działania. Poselstwa nie przyniosły pozytywnego rezultatu. Wzajemnie relacje obu osobistości uległy oziębieniu, choć można przypuszczać, że Zebrzydowski pod ich wpływem w końcu pogodził się z królem. Pewne relacje z jezuitami dalej podtrzymywał, ale już bez poprzedniego zaangażowania. (shrink)

Problem duša–um–tijelo, drevno je pitanje koje je mučilo mnoge filozofe. Još od Platona i predstoika mnogi su filozofi pokušavali odgovoriti na pitanja odnosa između tih “dijelova”. Ovaj rad je pregled teorije o holonima koju je predložio Arthur Koestler i njezinih implikacija u modernoj kinematografiji, posebno na primjeru anime filma Ghost in the Shell. Postoje mnoga pitanja koja su aktualna i povezana s problemom duha i tijela, a koja proizlaze iz moderne kinematografije i TV emisija, no obično su zanemarena ili previđena. (...) U tim serijama i filmovima nalazimo suvremene ideje o kiborzima i transhumanizmu koje je spomenuti anime film popularizirao. Većina suvremenih serija bliža je transhumanizmu i postmodernizmu, no zbog opsega članka, biti će spomenute samo imenom.Drugi problem koji se nameće u modernoj kinematografiji je individualizam i egocentrizam koji nije usmjeren na transcendentalno ili čak transcendentno. Namjera ovog rada je pokazati da kroz Koestlerove ideje o holonima moramo uzeti u obzir širi pristup transhumanizmu, te da taj pristup ne smije biti fokusiran samo i isključivo na pojedinca. (shrink)

We argue that while it is a valuable contribution, Carruthers' model may be too restrictive to elaborate our understanding of the development of mindreading and metacognition, or to enrich our knowledge of individual differences and psychopathology. To illustrate, we describe pertinent examples where there may be a critical interplay between primitive social-cognitive processes and emerging self-attributions.

Osiurak and Reynaud's account of human tool cognition misses key element: human capacity for functional representations and teleological inferences. I argue that the teleofunctional approach accounts better for some features of human tool cognition and points to a viable candidate for the cognitive “difference-maker” behind human technological success.

Many psychological studies have shown that human‐generated sequences are hardly ever random in the strict mathematical sense. However, what remains an open question is the degree to which this (in)ability varies between people and is affected by contextual factors. Herein, we investigated this problem. In two studies, we used a modern, robust measure of randomness based on algorithmic information theory to assess human‐generated series. In Study 1 (), in a factorial design with task description as a between‐subjects variable, we tested (...) the effects of context and mental fatigue on human‐generated randomness. In Study 2 (), in online research, in experimental design, we further investigated the effect of mental fatigue on the randomness of human‐generated series and the relationship between the need for cognition (NFC) and the ability to produce random‐like series. Results of Study 1 show that the activation of the ability to produce random‐like series depends on the relevance of the contextual cues (), whether they activate known representations of a random series generator and consequently help to avoid the production of trivial sequences. Our findings from both studies on the effect of mental fatigue (Study 1 – ; Study 2 – ) and cognitive motivation () demonstrate that regardless of the context or task's novelty people quickly lose interest in the random series generation. Therefore, their performance decreases over time. However, people high in the NFC can maintain the cognitive motivation for a longer period and consequently on average generate more random series. In general, our results suggest that when contextual cues and intrinsic constraints are in optimal interaction people can temporarily escape the structured and trivial patterns and produce more random‐like sequences. (shrink)

One of the most primary, as well as intriguing, questions in the field of St. Bonaventure studies is the authorship of several disputed questions. After the publication of the monumental Quaracchi edition some scholars incorporated into the Corpus Bonaventurianum questions De superfluo, De caritate, De novissimis, and De theologia. The ascription of the above questions to Bonaventure met with a severe criticism which disproved his authorship of all of them. Of the spurious questions a series conserved in the Florentine manuscript (...) (Biblioteca Nazionale Centrale, Conv. Soppr. D.IV.27) has remained until now unedited and its authenticity unsettled. This volume presents a critical edition of all the Florentine questions -- De productione rerum, De imagine, De anima. It aims to throw some light, on the one hand, on the problem of their authenticity. It formulates arguments for Bonaventure's authorship which are based mostly on the doctrinal affinity of the questions with non-spurious Bonaventure's works. On the other hand, it discloses the merely hypothetical character of these arguments."--Back cover. (shrink)

In 1905 was publshed a biographical nowel written by Adolf Nowaczyński entitled Portrait of Mikołaj Rej from Nagłowice. While the novel was being written, there were not enough comprehensive and reliable materials about Rej’s life. The purpose of this work is to show pieces of work which were used by Nowaczyński in his novel. Only thanks to searching analysis of those hypothetical available materials the author could manage to establish sources of the hero’s creation. We are sure to say (...) that while writing a novel about Rej, Nowaczyński took some pieces information from Andrzej Trzecieski’s biograhy from the XVI century and Zbigniew n‘aziohtcki’s biography from the XIX century. We can suppose that the author of the Crcation knew the results of Beicikowski’s research. (shrink)