Problematyka intencjonalności została przywrócona filozofii przez Franciszka Brenatana. Jednakże już on wskazywał, że źródlła tej problematyki sięgają starożytności i średniowiecza. Poszukiwanie śladów tej problematyki w dziejach filozofii doprowadziło mnie do stwierdzenia, że intencjonalność jako niezbywalna właściwość świadomości charakteryzuje się trójwymarowością, która wyraża się w theoria, praxis i poiesis. Współcześni badacze intencjonalności skupiają się przede wszystkim na intencjonalności poznawczej, a w tym – albo na samym odniesieniu się do przedmiotu, albo na immanentnym przedmiocie, inegzystującym w przeżyciach psychicznych. Tymczasem charakteryzuje ona całe (...) życie świadomościowe człowieka. Dookreśla całą świadomościową aktywność podmiotu w sferach: teoretycznej, praktycznej i wytwórczej. Przejawia się zatem jako sposób bycia podmiotu świadomego : jako zawieranie w sobie treści intencjonalnych, jako relacyjność, odniesienie, skierowanie, otwarcie i zdawanie sobie sprawy, a także jako nadawanie sensu i powoływanie bytów czysto intencjonalnych. Jako podstawowy faktor intencyjności ujawnia się w budzeniu się świadomości, budując przeżycia świadome, które mają charakter pojetyczny, praktyczny i teoretyczny. Tak określony charakter przeżyć jest jednakże jedynie wskazaniem na dominujący moment w danym przeżyciu, gdy każde z nich określane jest przez wszystkie trzy momenty. Dzięki niej przeżycie świadome charakteryzuje się trójwymiarowością poznawczą, działaniową i wytwórczą. Wszelka aktywność świadomości jest zawsze pewnym działaniem, które zawiera w sobie moment poznawczy i które wytwarza coś transcendentnego wobec własnego działania. Zdanie sobie sprawy z trójwymiarowości intencyjności i intencjonalności pozwala zrozumieć człowieka oraz rodzące się dylematy dotyczące jego działania, poznania i wytwarzania. (shrink)

Profesor Krzysztof A. Meissner proponuje obraz transcendencji wynikającej z poznawania świata przez fizykę, która oznacza świat uniwersalnych i niezmiennych praw przyrody. Czy tego rodzaju wypowiedzi są uprawnione na gruncie fizyki, czy też należy uznać je za określony pogląd filozoficzny? Czy istnienie praw przyrody wskazuje na istnienie jakieś transcendencji? Publikacja jest zapisem dyskusji wokół książki: Krzysztof A. Meissner, Fizyk w jaskini światów (rozmawia Jerzy Sosnowski), (Biblioteka Więzi, tom 389, Warszawa 2023), która to dyskusja odbyła się 25 marca 2023 w Instytucie Filozofii (...) UKSW w Warszawie w ramach spotkania Katedry Filozofii Przyrody. ------------------------- Zgłoszono: 08/09/2023. Zrecenzowano: 03/11/2023. Zaakceptowano do publikacji: 15/11/2023. (shrink)

This study analyzes conscience as a specific cognition, as an axiological consciousness of a human act. The doctrine of Thomas Aquinas plays an important role here: He assumes conscience to be a cognition; his concept of conscience is quite significant and had great influence on philosophical thinking. Nevertheless, this doctrine on conscience is not satisfying enough from the viewpoint of epistemology and, therefore, it requires a complement. Such a complement is found in phenomenological analyses, especially in those concerning consciousness. Underlying (...) the main problem of the study--which is conscience as cognition--is the question of enriching Thomism with phenomenology."--Page 4 of cover. (shrink)

Laudacja wygłoszona przez ks. dr. hab. Jana Krokosa, prof. UKSW 27 kwietnia 2016 roku na dorocznym publicznym zebraniu Towarzystwa Naukowego KUL z okazji wręczenia prob. dr. hab. Andrzejowi Półtawskiemu Nagrody im. Księdzia Idziego Radziszewskiego" --Wykład wygłoszony przez prof. dr. hab. Andrzeja Półtawskiego UKSW 27 kwietnia 2016 roku na dorocznym publicznym zebraniu Towarzystwa Naukowego KUL z okazji zebraniu Nagrody im. Księdzia Idziego Radziszewskiego" -- Bibliografia prof. dr. hab. Andrzeja Półtawskiego laureata Nagrody im. Księdza Idziego Radziszewskiego.

Mówienie, rozmowa, dialog i dyskusja to cztery bliskoznaczne terminy i cztery fenomeny ze sobą spokrewnione. Mówienie to sensowne artykułowanie dźwięków przez podmiot osobowy i jako takie jest warunkiem pozostałych aktywności. Rozmowa jest wzajemnym mówieniem do siebie przynajmniej dwóch osób na jakiś temat. Dialog i dyskusja, będące rozmową osób, różnią się przedmiotem, celem i strukturą. Dla obu rozmowa jest fundamentem. Warunkiem dialogu i dyskusji jest wewnętrzna wolność osób, które w nich biorą udział. Głównym celem dialogu jest zapoznanie się ze stanowiskiem i (...) poglądami jego uczestników na określony temat. Uczestnicy dialogu nie muszą posiadać równych kompetencji. Dyskusja jest dialogiem sformalizowanym, kwalifikowanym. Jej celem jest rozwiązanie jakiegoś problemu. W dyskusji musi być zatem wyraźnie określony jej przedmiot, aspekt oraz muszą zostać uzgodnione pojęcia. Dyskutanci muszą posiadać podobne kompetencje w dyskutowanych sprawach. Dyskusja posiada też swą wewnętrzną, logiczną strukturę. -------------- Zgłoszono: 22/09/2020. Zrecenzowano: 06/11/2020. Zaakceptowano do publikacji: 20/11/2020. (shrink)

Artykuł odnosi się do książki Sebastiana Gałeckiego Etyka chrześcijańska dla postchrześcijańskiej epoki, w której autor proponuje koncepcję takiej etyki, opartej na chrześcijańskim fundamencie. W swoim rdzeniu jest to dzieło metaetyczne, dla którego pierwowzorem i inspiracją były ujęcia etyki Johna Henry’ego Newmana, Alasdaira MacIntyre’a oraz Johna Finnisa. Poszerzając horyzont badawczy książki Gałeckiego, należy zauważyć, że wszelkie systemy etyczne są jakimś wyzwaniem dla współczesnych, nie tylko bowiem etyka, lecz każda nauka pojmowania klasycznie jako theoria ma dla życia praktycznego jedynie moc motywacyjną, a (...) w życiu społecznym oddziałuje, jeśli zostanie przełożona na rzetelną popularyzację i skuteczne jej krzewienie. Przydawka „chrześcijańska” jedynie dookreśla określoną etykę, determinuje ją w określony sposób, lecz jej nie modyfikuje. Tym samym etyka chrześcijańska jest propozycją nie tylko dla konkretnego życia indywidualnego i społecznego, lecz także dla teoretycznej dyskusji etycznej. Współcześnie, w epoce nazwanej postchrześcijańską, w takiej dyskusji istotne znaczenie ma pluralizm argumentacyjny. Ma on swój fundament w tym, że fenomen moralności jest zawsze ujmowany w bogactwie jego aspektów, choć często niektóre z nich są niesłusznie absolutyzowane. (shrink)

The issue of intentionality was posed anew in philosophy by Franz Brentano. However, it was Brentano himself who indicated that the source of intentionality-related problems dates back to Classical Antiquity and the Middle Ages. The search for the original traces of this issue in the history of philosophy has led me to conclude that intentionality as an inalienable characteristic of consciousness is characterized by three-dimensionality, which is expressed in theoria, praxis and poiesis. Contemporary research focuses primarily on cognitive intentionality, examining (...) in particular either the very subject-object relation or the immanent object, in-existing in psychical experience. And yet, intentionality is a basic feature of the whole consciousness-anchored life of a human being. It determines the whole consciousness-based activity of the subject in abstract theorizing, practice and production. Therefore, it manifests itself as a mode of being of a conscious entity, i.e. an entity partially constituted by intentional content, relationality, reference, directionality, openness and conscious awareness, as well as determining the meaning and the creation of purely intentional beings. Intentionality is revealed as a primary factor in the awakening of consciousness, through the building of conscious experiences that are poietic, practical and theoretical. Each of these three ways of categorizing the nature of experience, however, indicates only the predominant aspect of a given experience, for strictly speaking experiences are determined by all three aspects. Intentionality and – consequently – all conscious experience, are thus characterized by three-dimensions: cognitive, activistic and productive. Any act of consciousness is always a form of activity that is informed by its cognitive aspect and produces something transcendent with regard to itself. The recognition of the three-dimensional nature of intentionality allows us to understand the human being and the dilemmas concerning his actions, knowledge and creativity. (shrink)