There can be seen a strong relationship between mental activity and physical experience in the field of communication. Cognitive linguistics underlines the linguistic ubiquity of metaphor, which engages physicality, embodiment and manipulation, even in regard to abstract concepts. The model of metaphor that seems to be particularly interesting for its creativeness and provocation, is characterized by the general name: Mental Activity is Manipulation. To introduce its clear example I suggest to refer to representative works of Buddhist literature instead of the (...) colloquial speech. The metaphors present in Buddhist literature are reduced to the pure manipulation of simple objects, without ambiguity, transcendence or mysticism. The highest form of mental activity is like eating porridge and washing up the cup afterwards. (shrink)

Artykuł poświęcony jest realizacji celu badawczego, na który składają się trzy zadania. Pierwszym z nich jest zarysowanie głównych cech ekspresywizmu metaetycznego, ze szczególnym uwzględnieniem różnic i podobieństw zachodzących między tym typem teorii a tradycyjnym emotywizmem. Drugim zadaniem jest przedstawienie podstawowych twierdzeń najbardziej wyrafinowanej wersji współczesnego ekspresywizmu – koncepcji Allana Gibbarda – z uwzględnieniem miejsca uczuć moralnych w analizie sądów moralnych. Po trzecie w artykule omawia się podjęte przez Gibbarda zastosowanie podejścia ekspresywistycznego w metateorii znaczenia i jego metaetyczne konsekwencje, zwłaszcza w (...) zakresie relacji między ekspresywizmem a antynaturalizmem. (shrink)

W swojej książce Tropy i uniwersalia: Badania ontologiczne zaproponowałem systematyczną i historyczną analizę problemu uniwersaliów. Odróżniłem trzy podstawowe pojęcia powszechników, rozumianych kolejno jako wspólne własności, wspólne aspekty i wspólne całości, a następnie zastosowałem je do szczegółowej analizy teorii Romana Ingardena, św. Tomasza z Akwinu i Georga Wilhelma Friedricha Hegla. W tym tekście przedstawiam założenia metodologiczne mojej pracy, przyjmowane przeze mnie rozumienie powszechników i główne rezultaty moich interpretacji. Następnie omawiam krótko dyskusje, jakie wywołała moja książka. Katarzyna Barska i Marek Piwowarczyk kwestionowali (...) moje odczytanie teorii Ingardena, a Tomasz Tiuryn i Michał Głowala krytykowali moją interpretację stanowiska św. Tomasza. Na koniec pokazuję, w jaki sposób Karol Kleczka ciekawie rozwinął interpretację pojęcia konkretnego powszechnika w ramach współczesnej teorii uprawdziwiania. (shrink)

Celem artykułu jest wprowadzenie do omówienia strategii cenzorskich stosowanych wobec utworów Włodzimierza Scisłowskiego złożonych do publikacji w piśmie satyrycznym „Kaktus” w latach 1957–1960. Materiał źródłowy stanowi zbiór kryptotekstów, czyli poufnych dokumentów oceniających artykuły z tygodnika, powstały w Wojewódzkim Urzędzie Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Poznaniu. Cenzorzy ingerowali w utwory satyryczne Scisłowskiego – we fraszki, wiersze, poematy, ballady, zarzucając autorowi złośliwe i przejaskrawione przedstawianie rzeczywistości politycznej i społecznej kraju. Część utworów ukazała się po wprowadzeniu narzuconych przez urząd cenzury zmian, (...) część nie została dopuszczona do publikacji. (shrink)

Rezultaty badan filozofów religii związanych z nurtem analitycznym są w naszym kraju mało znane, w każdym razie znacznie mniej, niż na to zasługują. Tłumaczenia prac zaliczanych już do klasyki w tej dziedzinie badan filozoficznych można policzyć na palcach jednej ręki. Są to następujące pozycje: Ludwig Wittgenstein, Uwagi o religii i etyce; John L. Mackie, Cud teizmu; John Hick, Argumenty za istnieniem Boga; Alvin C. Plantinga, Bóg, wolność, zło; Richard Swinburne, Spójność teizmu, oraz cenna antologia ważniejszych esejów wydana w serii: Fragmenty (...) filozofii analitycznej pod zbiorczym tytułem: Filozofia religii. Niedawno nakładem PWN, w cyklu publikacji z szeroko pojętego religioznawstwa, ukazał się przekład pierwszej pracy, którą można traktować jako elementarne wprowadzenie do zagadnień podejmowanych przez analityczną filozofię religii. (shrink)

Książka ma charakter interdyscyplinarny i przedstawia spór „wokół piękna” w sztuce ubiegłego wieku. Jest syntezą różnorodnych zjawisk artystycznych i postaw estetycznych kompozytorów, syntezą uwzględniającą kontekst ideowy i społeczny tworzonej w XX wieku muzyki. Zaproponowana konstrukcja historiograficzna opiera się na założeniu, że ową różnorodność zjawisk artystycznych i postaw estetycznych można interpretować w relacji do idei piękna, w XX wieku „skazanej na wygnanie” i zdominowanej przez rozmaite ideologie. Za początek owej historycznej konstrukcji autorka przyjmuje narastający u schyłku XIX wieku kult Wagnera i (...) szeroką akceptację jego wizji sztuki. Przedstawia m.in. spory na temat modelu kultury muzycznej w latach międzywojennych, inspirowane przez koncepcję muzyki narodowej, współczesnej i postępowej. Uwzględnia także zagadnienia związane z życiem muzycznym naznaczonym w okresie powojennym cieniem „żelaznej kurtyny”, dzielącym świat sztuki na „zniewolony” oraz „wyzwolony”. (shrink)

W książce Źródło i noc. Wprowadzenie do współczesnego absconditeizmu (Kraków: Wydawnictwo WAM 2020) Miłosz Hołda wnikliwie przedstawia poruszaną problematykę i proponuje ciekawe rozwiązania. Stanowiąc ambitną próbę wypracowania oryginalnego stanowiska w ważnym obszarze myśli chrześcijańskiej, publikacja domaga się krytycznej refleksji i uwypuklenia istotnych problemów, co jest celem niniejszego tekstu. Chodzi zwłaszcza o dwie kwestie o kluczowym znaczeniu dla teizmu: (nie)działanie Boga w świecie oraz godzenie „Boga filozofii” z „Bogiem objawienia”. W pierwszym z wymienionych zagadnień podstawowym problemem jest (częściowo) niewłaściwe podejście (...) do przyrodniczego obrazu świata oraz do filozofii nauki i teologii nauki. W drugim obszarze głównym mankamentem analiz Hołdy jest rozbieżność między manifestowanym poparciem dla teizmu klasycznego a brakiem krytycznego spojrzenia na te jego elementy, które utrudniają, w niektórych zaś aspektach uniemożliwiają, wyrażenie istotnych treści judeo-chrześcijańskiego objawienia. Zawarte w artykule uwagi nie obalają w całości głównych tez stawianych przez Hołdę, lecz prowadzą do ich modyfikacji, dowartościowującej przyrodniczy obraz świata. (shrink)

W książce Źródło i noc. Wprowadzenie do współczesnego absconditeizmu (Kraków: Wydawnictwo WAM 2020) Miłosz Hołda wnikliwie przedstawia poruszaną problematykę i proponuje ciekawe rozwiązania. Stanowiąc ambitną próbę wypracowania oryginalnego stanowiska w ważnym obszarze myśli chrześcijańskiej, publikacja domaga się krytycznej refleksji i uwypuklenia istotnych problemów, co jest celem niniejszego tekstu. Chodzi zwłaszcza o dwie kwestie o kluczowym znaczeniu dla teizmu: (nie)działanie Boga w świecie oraz godzenie „Boga filozofii” z „Bogiem objawienia”. W pierwszym z wymienionych zagadnień podstawowym problemem jest (częściowo) niewłaściwe podejście (...) do przyrodniczego obrazu świata oraz do filozofii nauki i teologii nauki. W drugim obszarze głównym mankamentem analiz Hołdy jest rozbieżność między manifestowanym poparciem dla teizmu klasycznego a brakiem krytycznego spojrzenia na te jego elementy, które utrudniają, w niektórych zaś aspektach uniemożliwiają, wyrażenie istotnych treści judeochrześcijańskiego objawienia. Zawarte w artykule uwagi nie obalają w całości głównych tez stawianych przez Hołdę, lecz prowadzą do ich modyfikacji, dowartościowującej przyrodniczy obraz świata. (shrink)

Artykuł stanowi wprowadzenie do lektury „pamiętnika z Sołówek” Mieczysława Lenardowicza, opublikowanego dwukrotnie w 1930 roku jako Na wyspach tortur i śmierci. Pamiętnik z Sołówek (Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy) i Pamiętnik z Sołówek (Towarzystwo Wydawnicze „Rój”). Utwór ten jest prawdopodobnie pierwszym dziełem polskiej literatury łagrowej i, szerzej, obozowej. W artykule zarysowano kontekst historyczny i historycznoliteracki utworu Lenardowicza: genezę bolszewickich i sowieckich obozów koncentracyjnych, a w szczególności Sołowieckiego Obozu Specjalnego Przeznaczenia, oraz wskazano najważniejsze wczesne świadectwa dotyczące sowieckich obozów koncentracyjnych (głównie Sołowek), w (...) tym teksty opublikowane w Polsce i w Generalnym Gubernatorstwie do 1945 roku. Są wśród nich, obok utworu Lenardowicza, świadectwa obcojęzyczne (rosyjskie, ukraińskie, niemieckie) i ich przekłady, napisane po polsku wspomnienia Białorusina Franciszka Alachnowicza oraz teksty napisane po polsku przez Polaków: artykuły prasowe, reportaże, eseje – traktujące o Sołowkach w sposób mniej lub bardziej bezpośredni. (shrink)

Co łączy Arystotelesa z logicznymi bramkami współczesnych komputerów? Tego można się dowiedzieć z podręcznika Bremera - obszernego i filozoficznie ugruntowanego wprowadzenia do logiki. Dzisiaj, po wielu sukcesach wyemancypowanej z filozofii logiki formalnej, jeszcze tylko nieliczni nie uważają jej za dyscypliny naukową. Wielu jednak szuka na różne sposoby filozoficznych interpretacji tej ścisłej dziedziny wiedzy. Dlatego logikę można uprawiać albo banalnie, albo z filozoficzną zadumą, np. na tle historycznych ścieżek jej rozwoju. Nie jest to jednak proste. Opatrzona Przedmową Jana Woleńskiego książka Bremera (...) ma programowo to zadanie spełniać. Goethemu długie sznurowadła butów hiszpańskich kojarzyły się ze sznurowaniem umysłu w logikę. Z pewnością wielkiemu poecie trudno było uchwycić arystotelesowskie podejście do logiki, tak różne od współczesnego, w pełni sformalizowanego, ale jakże prostego jej ujęcia. Bremer obiera dla swych uczniów drogę historii, narażając ich może na podobne stresy, jakie towarzyszyły Goethemu. Po krótkim przeglądzie różnych etapów rozwoju logiki następuje krótkie omówienie relacji łączących logikę tradycyjną z logiką współczesną. Dla filozofa jest to bardzo ciekawe zagadnienie, stad może pewien niedosyt przy czytaniu tego podrozdziału. (shrink)

Zdaniem Johna Macmurray, teoretyczny i egocentryczny charakter tradycyjnej filozofii byl źródłem subiektywizmu i dualistycznego postrzegania rzeczywistości, co w konsekwencji prowadziło do zafałszowania obrazu świata, człowieka i Boga. W swej filozoficznej karierze Macmurray bardzo wcześnie, bo już w latach trzydziestych zdał sobie sprawę z niebezpieczeństwa, jakie dualistyczne myślenie niosło ze sobą dla osobowego życia ludzkości, a w konsekwencji i dla wiary religijnej. Kulturowym i społecznym skutkiem dualistycznych sposobów myślenia w filozofii, teologii, sztuce i nauce było bowiem zaznaczające się na coraz większą (...) skalę w międzywojennej Europie osłabienie integralności życia osobowego, a tym samym zarzucenie wiary religijnej i przyjęcie światopoglądu ateistycznego. Dlatego też już od początku swojej filozoficznej refleksji postawił on sobie za cel rozpoznanie filozoficznych żródeł i nurtów myślenia, które charakteryzowały współczesny okres historii i zniekształcały rozumienie osoby i życia osobowego. Jego poszukiwania doprowadziły go do przekonania, że głównym źródłem myślenia subiektywistycznego we współczesnej filozofii jest filozofia kartezjanska oraz jej kontynuacja w kantyzmie i nurtach filozoficznych z niego się wywodzących. (shrink)

Zdaniem Johna Macmurray, teoretyczny i egocentryczny charakter tradycyjnej filozofii byl źródłem subiektywizmu i dualistycznego postrzegania rzeczywistości, co w konsekwencji prowadziło do zafałszowania obrazu świata, człowieka i Boga. W swej filozoficznej karierze Macmurray bardzo wcześnie, bo już w latach trzydziestych zdał sobie sprawę z niebezpieczeństwa, jakie dualistyczne myślenie niosło ze sobą dla osobowego życia ludzkości, a w konsekwencji i dla wiary religijnej. Kulturowym i społecznym skutkiem dualistycznych sposobów myślenia w filozofii, teologii, sztuce i nauce było bowiem zaznaczające się na coraz większą (...) skalę w międzywojennej Europie osłabienie integralności życia osobowego, a tym samym zarzucenie wiary religijnej i przyjęcie światopoglądu ateistycznego. Dlatego też już od początku swojej filozoficznej refleksji postawił on sobie za cel rozpoznanie filozoficznych żródeł i nurtów myślenia, które charakteryzowały współczesny okres historii i zniekształcały rozumienie osoby i życia osobowego. Jego poszukiwania doprowadziły go do przekonania, że głównym źródłem myślenia subiektywistycznego we współczesnej filozofii jest filozofia kartezjanska oraz jej kontynuacja w kantyzmie i nurtach filozoficznych z niego się wywodzących. (shrink)

Jan Franciszek Drewnowski był filozofem zaliczanym do środowiska szkoły lwowsko-warszawskiej, współtwórcą koła krakowskiego, oficerem wojska polskiego, pracownikiem wydawnictw technicznych. Drewnowski doktoryzował się u T. Kotarbińskiego, jego niedoścignionym mistrzem był Stanisław Leśniewski. Był jednym z pierwszych słuchaczy akademickich wykładów Leśniewskiego. Studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego: matematykę, logikę matematyczną i – jak to wtedy nazywano – filozofię naukową. Tam właśnie spotkał ks. Jana Salamuchę, który zaimponował Drewnowskiemu naukową erudycją, a intelektualną uczciwością skierował go od ateizmu ku katolickiej mistyce. W ten sposób (...) Drewnowski wpisał się w grono intelektualnych konwertytów XX wieku, co ma znaczenie także dla jego dorobku. (shrink)

Rezultaty badan filozofów religii związanych z nurtem analitycznym są w naszym kraju mało znane, w każdym razie znacznie mniej, niż na to zasługują. Tłumaczenia prac zaliczanych już do klasyki w tej dziedzinie badan filozoficznych można policzyć na palcach jednej ręki. Są to następujące pozycje: Ludwig Wittgenstein, Uwagi o religii i etyce; John L. Mackie, Cud teizmu; John Hick, Argumenty za istnieniem Boga; Alvin C. Plantinga, Bóg, wolność, zło; Richard Swinburne, Spójność teizmu, oraz cenna antologia ważniejszych esejów wydana w serii: Fragmenty (...) filozofii analitycznej pod zbiorczym tytułem: Filozofia religii. Niedawno nakładem PWN, w cyklu publikacji z szeroko pojętego religioznawstwa, ukazał się przekład pierwszej pracy, którą można traktować jako elementarne wprowadzenie do zagadnień podejmowanych przez analityczną filozofię religii. (shrink)