Artykuł w całości nawiązuje do dotąd niepublikowanej korespondencji Tadeusza Czeżowskiego z emigracyjnym filozofem Zbigniewem Jordanem zachowanej w rękopisach w zasobach archiwalnych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ich korespondencja trwała blisko 40 lat i jest dowodem, że nawet przymusowa powojenna emigracja nie zrywała więzów łączących filozofów związanych ze szkołą lwowsko-warszawską. Choć Czeżowski i Jordan należeli do dwóch różnych pokoleń tej szkoły, to wspólne zainteresowania naukowe i podobne zapatrywania polityczne spowodowały, że ich więź, choć tylko korespondencyjna, była w pewnym sensie wyjątkowa, bo (...) nawet ingerencje komunistycznej cenzury nie były w stanie wpłynąć na jej kształt. Dzięki niej Jordan wykazywał się doskonałą orientacją w dorobku samego Czeżowskiego jak i pozostałych przedstawicieli szkoły lwowsko-warszawskiej. To właśnie głównie dzięki tej korespondencji mógł pełnić rolę „ambasadora” polskiej filozofii w świecie i zarazem pierwszego historyka szkoły lwowsko-warszawskiej. Przypomnieniu roli obu filozofów w dziejach polskiej filozofii sprzyja zwłaszcza przypadająca w tym roku 40-ta rocznica śmierci Czeżowskiego oraz 110 rocznica urodzin Jordana. (shrink)

I väntan på den engelska Festschriften, den definitiva biografin eller de självförhärligande memoarerna kommer här för första gången en samling porträtt av den internationellt mest uppmärksammade svenska statsvetaren, den kontroversielle samhällsdebattören Bo Rothstein. Få samhällsforskare har med sådan intensitet tagit universitetens tredje uppgift till intäkt för att ifrågasätta gängse uppfattningar om sakernas tillstånd i riket. Många är de läsare, tittare eller åhörare som knappast kunnat undgå att beröras av hans synpunkter på allt från metoo till tiggeri, något färre är nog (...) de som på allvar tagit del av hans forskningsresultat om korruption och statsförvaltning. I denna bok tecknar ett tjugotal svenska forskare, författare och vänner sin bild av forskaren, debattören och livsnjutaren Bo Rothstein."--Back cover. (shrink)

On Buddhist logic and dialectical studies.

W artykule przedstawiono argumenty, że konfirmacja tezy, iż istnieją moduły umysłowe wyjaśniające cechy umysłu, jest z kilku powodów kłopotliwa. Po pierwsze, istnieje kilka konkurencyjnych teorii modularności, które zresztą nie zawsze się wykluczają, przez co nie można między nimi rozstrzygać eksperymentalnie. Po drugie, tezy na temat modularności często oparte są na bezzasadnym założeniu, iż wyróżnianie specyficznych dziedzin (semantycznych lub składniowych) działania modułów nie jest problematyczne. Po trzecie, analizując znany z literatury moduł wykrywania oszustów, postulowany przez Cosmides w celu wyjaśnienia rzekomej irracjonalności (...) objawiającej się w tzw. zadaniu Wasona, pokazuję, że wyjaśniane zjawisko nie zostało zdefiniowane dostatecznie dokładnie, a przez to nieostra jest funkcjonalna charakterystyka modułów je wyjaśniających. Co więcej, nie ma powodów sądzić, że zjawisko, które ten moduł miał wyjaśniać, w ogóle istnieje. Wskazuję też kilka problemów metodologicznych związanych ze zbieraniem eksperymentalnych świadectw na rzecz modularności, takich jak zaburzanie wyników eksperymentów przez uśrednianie i brak kontroli nad kluczowymi czynnikami wpływającymi na rezultaty uzyskiwane przez uczestników badania. (shrink)

Wyobraźmy sobie następującą scenę. Oto pewien czcigodnie wyglądający, zatopiony w filozoficznych rozmyślaniach mąż stoi nad malowniczą, skalistą zatoką w starożytnej Grecji. Zatoka ta była już wcześniej teatrem wielu morskich potyczek, w których Ateńczycy zmagali się z wrogami. Jej obraz naturalnie nasuwa zatem skojarzenia z minionymi wydarzeniami batalistycznymi. Wtedy to Arystoteles - bo on jest właśnie tym czcigodnym mężem - pod wpływem tej scenerii oraz kultywowanego w ówczesnej Grecji bios theoretikós, zadaje sobie słynne pytanie: czy jutro będzie bitwa morska? Niniejsza praca (...) jest poświęcona jednemu z najbardziej znanych rozumowań greckiego logika i filozofa Diodora Kronosa. Rozumowanie to nazwano rozumowaniem mistrza lub mistrzowskim prawdopodobnie z racji siły, z jaką oddziaływało na słuchaczy. Jak się wydaje, celem rozumowania mistrza było uzasadnienie przekonania, że w świecie empirii nie istnieją czyste możliwości, a więc że to, co jest możliwe, musi się kiedyś zdarzyć. To z kolei sugeruje jakąś formę determinizmu: skoro nie ma możliwości, które nie są i nigdy nie będą zrealizowane. Rozumowanie Diodora nie przetrwało do naszych czasów. Znamy je jedynie z przekazów, które dość lakonicznie opisują jego przedmiot, przesłanki oraz tezę. Jest wiele powodów, nie tylko historycznych, aby sądzić, że Diodor swoim rozumowaniem polemizuje z Arystotelesem. Stagiryta bowiem w swoich klasycznych rozważaniach na temat jutrzejszej bitwy morskiej bronił indeterminizmu, dopuszczając czyste możliwości, a więc zarówno to, że możliwe, iż bitwa morska się zdarzy, jak i to, że możliwe, iż bitwa morska się nie zdarzy. Z tych powodów próba rekonstrukcji oraz analizy rozumowania Diodora powinna nawiązywać do rozważań Arystotelesa, jako że obydwaj myśliciele mają odmienne zdanie na ten sam przedmiot - naturę możliwości, przyszłości i determinizmu, pozostając jednocześnie w ramach tego samego, starożytnego, logiczno-filozoficznego paradygmatu rozważań. Książka nie ma jednak charakteru wyłącznie historycznego. Historia starożytnych rozważań, często przecież nie do końca nam znana lub znana z komentarzy późniejszych doksografów, jest jedynie tłem rozważań bardziej współczesnych. Rozważania te, korzystając z ustaleń filozofii analitycznej oraz narzędzi logiki formalnej, niekiedy mogą nie być nawet wierne kwestiom historycznym, lecz mogą rozwijać elementy merytoryczne, które zostały wyeksponowane przez źródła historyczne. (shrink)

Gila Sher interviewed by Chen Bo: -/- I. Academic Background and Earlier Research: 1. Sher’s early years. 2. Intellectual influence: Kant, Quine, and Tarski. 3. Origin and main Ideas of The Bounds of Logic. 4. Branching quantifiers and IF logic. 5. Preparation for the next step. -/- II. Foundational Holism and a Post-Quinean Model of Knowledge: 1. General characterization of foundational holism. 2. Circularity, infinite regress, and philosophical arguments. 3. Comparing foundational holism and foundherentism. 4. A post-Quinean model of knowledge. (...) 5. Intellect and figuring out. 6. Comparing foundational holism with Quine’s holism. 7. Evaluation of Quine’s Philosophy -/- III. Substantive Theory of Truth and Relevant Issues: 1. Outline of Sher’s substantive theory of truth. 2. Criticism of deflationism and treatment of the Liar. 3. Comparing Sher’s substantive theory of truth with Tarski’s theory of truth. -/- IV. A New Philosophy of Logic and Comparison with Other Theories: 1. Foundational account of logic. 2. Standard of logicality, set theory and logic. 3. Psychologism, Hanna’s and Maddy’s conceptions of logic. 4. Quine’s theses about the revisability of logic. -/- V. Epilogue. (shrink)

The article is devoted to the famous The Discourse of Voluntary Servitude by Étienne de La Boétie. The author considers the theoretical premises underlying the concept of “voluntary servitude”, juxtaposing them with two modern concepts of will developed by Descartes and Pascal. An important feature of La Boétie’s project is the political and therefore intersubjective – as opposed to the individualistic perspective of Descartes and Pascal – starting point. It is therefore situated against the background of, on the one hand, (...) the historical evolution of early modern states and, on the other hand – of the political philosophy of Machiavelli and Hobbes. (shrink)

Celem artykułu jest pokazanie, jak na łódzki folklor miejski i kulturę popularną wpływały głośne zbrodnie dwudziestolecia. Analiza tematu pokazuje, że chętnie sięgano i inspirowano się bieżącymi wydarzeniami, o których pisała łódzka prasa. W ten sposób do drukowanych na łamach miejscowych dzienników powieści popularnych i piosenek śpiewanych na łódzkich podwórkach docierały wątki nawiązujące m.in. do głośnych zbrodni czy skandali obyczajowych. Analiza tekstów piosenek dowodzi, że „przetwarzały” one materiał prasowy, czyniąc go dostępnym nawet dla niepiśmiennych mieszkańców. Omówione piosenki wpisują się w schemat (...) popularnych pieśni nowiniarskich, powtarzając charakterystyczne wzorce konstrukcyjne, sposoby kreacji bohaterów. Kanwą dla wyśpiewywanych treści były przestępstwa, którym towarzyszyły procesy sądowe, szczegółowo relacjonowane na łamach prasy i będące tematem rozmów łodzian. Stąd już tylko krok do tego, by Zajdlowa, Łaniucha czy Ślepy Maks stali się bohaterami piosenek śpiewanych na łódzkich podwórkach. (shrink)

The article is an attempt to outline a long-neglected issue and relate a general category, usually placed outside the achievements of “traditional” art, to stricte literary phenomena. The first chapter, Na tropach kiczu (On the trail of trash), concentrates on establishing the range of meaning of the term discussed. It is not aimed at constructing an unambiguous definition but at producing a brief outline of the complex character of the issue. The author does not limit herself to a negative understanding (...) of the phenomenon, but also emphasizes its multi-aspect presence in widely termed culture. The second chapter, О kiczu literaturze (On trash in literature), deals with the general ways in which the phenomenon functions and the ways of revealing the phenomenon in literary works and discusses various manifestations of the problem in particular texts. It presents instances of plain trash as well as pieces of writing where trash appears at the level of the world presented and where it is often subject to all sorts of tricks and many kinds of mystification. Chapter third, entitled Kicz opisany i sparodiowany: proza Manueli Gretkowskiej (Trash described and parodied: the prose by Manuela Gretkowska), is directly connected with the issues raised in the title of the article. The subjecl of this part of the publication is the literary output of this contemporary Polish writer, particularly her first three novels: My zdies' emigranty [1992], Tarot paryski (The Paris Tarot) [1993] and Kabaret Metafizyczny (Metaphysical Cabaret) [1994]. However, the aim of this chapter is not to characterize the novels but to comprehensively present the issue of trash in actual practice; that is, to give examples of the problems briefly discussed above. In the prose trash manifests itself at various levels of meaning and is subject to parody, the aim of which is not only to discredit or mock the phenomenon, but also to reach its essence and reveal its unique mechanisms. In the texts discussed here trash seems to lead to parody and parody to trash, which means that both the categories are closely and inseparably linked with each other. This is especially visible at the level of the strategy of reception, which is part ol the novels. The issue is discussed in the fourth chapter, entitled Gdzie jest czytelnik, gdy go nie ma? Strategia odbioru według Manuell Gretkowskiej (Where is the reader when there is no reader? The strategy of reception by Manuela Gretkowska). The last chapter, with the title Wokół postmodernizmu (On postmodernism), is an attempt to summarize the above issues and place them in a wider context. It presents the three novels against a background of the achievements of contemporary literature and art, which are usually regarded as postmodernist, makes them part of aesthetics, using a specific sort of style called camp-art by Susan Sontag, which consists in deliberate staggering on the borderland between bad and good tastes, an apotheosis of exaggeration as well as exhibiting trash perceived as a cultural element, a symptom of “new sensitivity” and an absolutely ambiguous phenomenon. (shrink)

W artykule poddaję analizie słynne twierdzenie Saula Kripkego, że niektóre prawdy a priori są przygodne. Pokazuję, że wbrew tezie Kripkego, przy historycznym rozumieniu przygodności, pojęcia przygodności i aprioryczności stoją ze sobą w głębokim konflikcie. Przy tym rozumieniu przygodności przeszłość, którą można poznać a priori, nie jest przygodna, a o przyszłości, która jest przygodna, trudno zdobyć wiedzę a priori. Doprecyzowawszy tezę Kripkego, proponuję trzy sposoby jej obrony w kontekście historycznego rozumienia możliwości: przez wprowadzenie pojęcia “faktycznej” przyszłości, przez zastąpienie pojęcia aprioryczności pojęciem (...) aprioryczności-wprzyszłości; przez zastąpienie pojęcia aprioryczności pojęciem historycznej aprioryczności, a pojęcia przygodności pojęciem niegdyś-przygodności. W aneksie do artykułu przedstawiam formalną analizę postawionego przeze mnie problemu oraz trzech zaproponowanych przeze mnie rozwiązań w języku temporalno-modalnej logiki predykatów dla modeli indeterministycznego czasu. (shrink)

Niektórzy ludzie twierdzą, że przemysły kreatywne mają niewiele wspólnego ze starzeniem się i starością. Słowa kreatywność i twórczość są coraz częściej stosowane niemal jako synonimy cech ludzi młodych i młodości jako etapu życia.

Sprawiedliwość należy do najważniejszych i zawsze aktualnych problemów życia społeczno-politycznego. Dotyczy każdego z nas. Nikomu bowiem nie jest obojętne, jak jest traktowany przez prawo i władzę, jak są dzielone korzyści wynikające ze społecznej współpracy. Sprawiedliwość mobilizuje nas do społecznego zaangażowania i solidarności, ze względu na nią wciągamy się w obywatelskie nieposłuszeństwo czy decydujemy się na emigrację. Odwołania do niej pojawiają się zarówno w okrzykach burzycieli, jak i obrońców starego porządku. Nie jesteśmy jednak pierwszymi, którzy stawiają pytania o sprawiedliwość. Mają one (...) długą i bogatą tradycję. Od starożytności filozofowie twierdzą, że sprawiedliwość jest podstawową cnotą społeczną. Stąd, aby dobrze i krytycznie myśleć i mówić o sprawiedliwości czy realizować sprawiedliwą politykę, należy skonfrontować swoje myślenie z refleksją filozoficzną. Oczywiście wśród filozofów nie ma i nie będzie zgody w odpowiedziach na pytanie: czym jest sprawiedliwość i jak stworzyć ustrój, w którym będzie ona funkcjonować w sposób odczuwalny dla wszystkich? Taka natura filozofii, że prawda odsłania się w sporze. We współczesnej filozofii polityki dominuje pięć stanowisk w kwestii sprawiedliwości: dwa liberalne, libertarianistyczne, komunitarystyczne i feministyczne. Moim celem jest prezentacja tych poglądów . (shrink)

Mimo iż przestrzenie miejskie nasycone są dziełami sztuki, pełniącymi ważne funkcje estetyczne, społeczne, edukacyjne, historyczne, obiekty te często są przez odbiorców niezauważane, nierozu­miane lub nieidentyfikowane jako sztuka. Autorka stawia tezę, że jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy jest brak profesjonalnych podpisów. Celem tekstu jest analiza tablic informacyjnych wybranych obiektów znajdujących się w Łodzi. Porównanie zebranych przykładów wskazuje na różnorodne braki w treści podpisów, ich nieczytelność, niewłaściwe umiejscowienie, a nawet zu­pełne pominięcie jakiegokolwiek tekstu informującego o danym dziele. Poddane analizie zostały dwadzieścia (...) dwa obiekty wykonane po II wojnie światowej, reprezentujące różne gatunki sztuki i typy przestrzeni. Artykuł kończą lista postulatów, których spełnienia wymaga prawidłowe oznaczanie dzieł sztuki (sporządzona na wzór dziesięciopunktowego przewodnika opracowanego przez Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie) oraz propozycja przykładowej tablicy (dotyczącej konkretnego muralu), która mogłaby stać się rozwiązaniem standardowym. (shrink)