Abstract

De apostel Paulus spreekt in één van zijn brieven over ‘de verduistering van het verstand’ — een verduistering die het gevolg is van zonde.1 In het werk van een groot aantal filosofen uit de westerse filosofische traditie heeft dit woord van Paulus op een of andere wijze weerklank gevonden. Bij Augustinus, Anselmus, Thomas van Aquino, Jonathan Edwards, Kierkegaard, John Henry Newman en Franz von Baader bijvoorbeeld, en in ons land bij Abraham Kuyper en Herman Dooyeweerd, vindt men reflecties over de noëtische gevolgen van de zonde.2 Deze denkers hebben de noëtische doorwerking van de zonde onder meer aangewezen in de volgende verschijnselen: dat mensen allerlei onware gedachten hebben dat onze kenvermogens lang niet altijd naar behoren functioneren, zoals onder andere blijkt uit geheugenzwakte, misperceptie en foutief redeneren dat mensen het vaak onderling oneens zijn