Abstract

De moderne geschiedwetenschap worstelt sinds haar ontstaan in de 19de eeuw met het probleem van het historisme. De resultaten van de moderne geschiedwetenschap werden aan het begin van de vorige eeuw met enthousiasme begroet en deden een ongekend grote belangstelling voor het verleden ontstaan. De ‘nieuwe’ historische methode, die bestond in een positivistische, empirisch-analytische aanpak, bleek in zijn toepassing echter een katalysator van een manifest relativisme in de geschiedwetenschap. De idealistische geschiedfilosofie werd erdoor ontmanteld, maar ook de geschiedenis zelf werd steeds nauwkeuriger en preciezer ontleed. Wat bleef er aan samenhang en betekenis in de geschiedenis over? Het boven dit artikel afgedrukte citaat van Troeltsch geeft de kern van het probleem aan. Het is de historische problematiek van het ‘vergruisde beeld’, zoals J. Romein het eens aanduidde. In dat ‘vergruisde beeld’ is ook alles wat zin, waarde en norm heet in de geschiedenis ontbonden. Het gaat althans schuil achter massa’s feiten die zich maar niet samen lijken te willen voegen in een algemene betekenis