Abstract

Son yıllarda İslam hukukunun kökeni ve gelişimi üzerine önemli çalışmalar yapılmaktadır. Bununla birlikte, hicrî birinci yüzyıl ile ilgili temel kaynakların olmayışı veya eksikliği dolayısıyla, bu dönemde rivayet edilen bilgilerin doğruluğu hakkında bazı şüpheler dile getirilmiştir. Bu nedenle, Risâletü’l-Ferâ’iḍ olarak adlandırılan yeni ve güvenilir eseri incelemenin önemli bir boşluğu dolduracağı kanaatindeyiz. Bu eserin, ilk olarak Zeyd b. Sâbit tarafından kaleme alındığı ve daha sonra hem birinci hem de ikinci yüzyıllarda yaşayan Ebu’z-Zinâd tarafından tefsir edildiği kabul edilir. Bu çalışmada, Muvaṭṭa’ ile Risâletü’l-Ferâiḍ’ arasındaki otuz beşe yakın paragraftaki benzerlikten hareketle Risâlatü’l-Ferâiḍ’in, Muvaṭṭa’ın yazımı sürecinde bir kaynak olarak hizmet ettiği ve ayrıca Medine ehlinin ameli hakkında önemli bilgiler içerdiği tespit edilecektir. Son olarak, bu risalenin analizi ile temel hadis koleksiyonlarının sadece şifâhî rivâyetlere değil, bununla beraber yazılı belgelere de dayandığına dair iddianın daha isabetli olduğu ortaya çıkacaktır.