Abstract

Bu makalede, Tanrı-âlem ilişkisi bağlamında ortaya çıkan ve âlemin varlık kazanmasının zamansallıkla olan irtibatını konu edinen hudûs kavramı, İbn Sînâ açısından ele alınmıştır. İbn Sînâ, ontolojisinde yer alan ay-üstü ve ay-altı âlem tasnifiyle irtibatlı olarak iki tür hudûsa yer verir. Ay-üstü âlemde yer alan akıllar, nefis ve cisimleriyle birlikte felekler, göksel hareket ve bu hareketle varlık kazanan zaman, zâtî hudûsun konusudur. Zâtî hudûsa konu olan varlıklar, zamansal anlamda ezelîdir. Onların nihai anlamda varlık nedeni olan Tanrı ile aralarında zaman yoktur. Ay-altı âlemi oluşturan ve mevcudiyet kazanmasında maddenin aracılık ettiği oluş-bozuluşa konu cisimler, bu cisimlerin muhtelif hareketleri ve bu hareketlerin oluşturduğu zaman ise zamansal hudûsun konusu oluşturur.