Thanatopolitiek, of de politiek van de dood
Nexus 54 (
2010)
Copy
BIBTEX
Abstract
La Juive is een opera die niet alleen religieus fundamentalisme en individualistisch eigenbelang tegenover elkaar plaatst, maar ook de goede kanten van het ethisch gemotiveerde levensoffer onderstreept. In het personage Rachel zien wij de voornaamste vorm van zelfopofferende liefde, gekoppeld aan een kritische analyse van religieuze onverdraagzaamheid. La Juive is in vele opzichten exemplarisch als tegenwicht tegen de dreiging en de realiteit van totalitarisme en repressie, en als pleidooi voor het standpunt dat muziek zowel politiek moet zijn als in staat boven de politiek uit te stijgen. De dood is allesoverheersend in de gevallen waarin individuen/martelaren hun leven geven voor anderen ten behoeve van een politieke zaak of een geloof. De voornaamste theoretische scholen met betrekking tot de logica achter dit verschijnsel hebben altijd lijnrecht tegenover elkaar gestaan. Sommige beriepen zich op religieuze inspiratie, terwijl andere wezen op een repressief, strategisch politiek kader. Het is frappant hoezeer deze notie van een doelgerichte dood, een dood die roem of heiligverklaring waardig is, het vermogen bezit om anderen — met name verschoppelingen en maatschappelijke randfiguren — te bezielen en te mobiliseren.