Piotr Kropotkin był najważniejszym przedstawicielem tzw. darwinizmu rosyjskiego oraz teorii pomocy wzajemnej, która podkreślała znaczenie współpracy wewnątrzgatunkowej w procesie doboru naturalnego oraz walki o byt. Na jej kanwie rosyjski badacz wysunął tezę o ewolucyjnych źródłach moralności, będącej problem badawczym w niniejszym artykule. Stanowi to jednocześnie powód dlaczego poza przedstawieniem wspomnianej tezy i jej założeń, w publikacji zilustrowana została także teoria pomocy wzajemnej. Zaproponowana przez Kropotkina wizja moralności suponowała, iż stanowi ona „przyrodzoną” właściwość ludzkiej natury. Podstawę dla niej stanowić ma instynkt (...) społeczny oraz jego przejawy, takie jak: równość, solidarność, sprawiedliwość, itd., a także pomoc wzajemna. Stawiało to propozycję rosyjskiego darwinisty w opozycji wobec dominujących trendów w myśleniu o ludzkiej moralności na przełomie XIX i XX wieku, zwłaszcza wobec tzw. darwinizmu społecznego i charakterystycznego dlań dualizmu moralnego. Ponadto zrywała z antropocentryzmem zakładając, iż poza gatunkiem ludzkim, także inne gatunki cechują się uczuciami moralnymi. (shrink)

This paper investigates the relationship between the eminent 19th-century naturalists Charles Darwin and Carl Vogt. On two separate occasions, Vogt asked Darwin for permission to translate some of the latter’s books into German, and in both cases Darwin refused. It has generally been assumed that Darwin turned down Vogt as a translator because of the latter’s reputation as a radical libertine who was extremely outspoken in his defence of scientific materialism and atheism. However, this explanation does not fit the facts, (...) since, on closer investigation, Darwin not only gave serious consideration to engaging Vogt as the German translator of two of his books, albeit ultimately rejecting him, but he also collaborated with Vogt on the French editions of his works. In this paper we argue that this was not because Darwin was unaware of Vogt’s personality and blunt writing style; rather, Darwin seems to have decided that the benefits he would gain from their association would clearly outweigh the risk of offending some of his readers: in working with Vogt, who was not only a knowledgeable scientist but also an avowed adherent of Darwinism, Darwin could be assured of the scientific quality of the translation and of an edition that would not distort his central concepts – both of which were by no means matters of course in 19th-century translations of scientific works. (shrink)