Bu makalede Giritli Sırrı Paşa’nın (1844-1895) Şerhu’l-Akāid Tercümesi analiz edilmektedir. Makalede öncelikle Sırrı Paşa’nın entelektüel arka planı ve diğer eserlerine değinilerek tercüme tarihsel bağlamına yerleştirmeye çalışıldı. Özellikle mütercimin kelâm tasavvurunu yansıtan mukaddime kısmına dikkat çekildi. Mâtürîdî kelâmına dair klasik bir metnin on dokuzuncu yüzyıl Osmanlı okuyucusu için Şerhu’l-Akāid’in diğer şerh ve haşiyelerindeki farklı yorumları içerecek şekilde tercümenin nasıl genişlediği gösterildi. Tercümede farklı görüşlerin bir araya toplanması, aynı mesele karşısında farklı yaklaşımların birbirleriyle karşılaştırılabilmesini sağlamaktadır. Sırrı Paşa sadece metni tercüme edip diğer (...) yorumları nakletmekle kalmamış, kendi yorumlarını da ortaya koymuştur. Bu nedenle bu tercümeyi “yorumlu tercüme” olarak adlandırmaktayız. Örnek olarak bu çalışma Mâtürîdî ve Eşʿarî ekolleri arasındaki temel ihtilaflardan biri olarak görülen irâde-i cüzʾiyye kavramı üzerine odaklanmaktadır. Sırrı Paşa ve faydalandığı kaynaklardan Cevdet Paşa bu meselede Mâtürîdî görüşü benimsemişlerdir. (shrink)

This study discusses the classifications of sects in a treatise named Firqa-ye Nājīye, written in Persian by a Shiite scholar in 982/1574. In this treatise, which is in the Merkez-i İḥyâʾi Heritage Library and has no other copy as far as we know, it has been tried to prove that the Twelver Shiʿa is the saved sect (firqa-yi nājiya) through seventy-three sects classification. The author summarized the seven doubts raised by the devil, the first events that caused the Muslim community (...) (umma) to disagree, and the general information about the sects from al-Milal wa-l-niḥal, the classifications of the sects from Sharḥ al-Mawāqif, but reconstructed the data in these texts according to the Shiite understanding. On the other hand, the main reason for writing this treatise is to respond to Jalāl al-Dīn Davānī’s claims rather than the classification of sects. Nasīr al-Dīn al-Ṭūsī determined a method for the identification of the saved sect as "differentiating from all sects in matters of theology". He claimed that the Twelver Shīʿīsm differed from the other sects in all matters of theology and was therefore the saved sect. Davānī stated that Twelver Shīʿīsm differed from other sects only with the belief in imamate, which is not the subject of creed, and that it generally agrees with Mu'tazila in other creeds, thus claiming that Tusi's claim is baseless. He also said that, when considered through the same method, Ashʿarīsm is more worthy of being the saved sect, because this sect differs from all sects in matters related to the creeds. Contrary to Davānī's claim, the author of Firqa-ye Nājīye stated that imamate was one of the most important principles of religion and also claimed that the Twelver Shīʿīsm differed from other sects in matters of creed other than imamate. However, he failed to provide sufficient data to justify this claim. (shrink)